1.

INTERNET TELEFONIJA
Najvei dio telefonskih usluga danas se odvija preko javne komutacijske telefonske mree (Public Switched Telephone Networks - PSTN). Osnovna karakteristika ove tehnologije je da poziv rezervie vezu izmeu dva korisnika i tu vezu ne moe niko drugi koristiti. Novi trend koji se pojavio u posljednjih nekoliko godina jeste pruanje telefonskih usluga preko IP mree, i poznatiji je pod nazivom IP telefonija ili Voice over IP (VoIP). Ova tehnologija omoguava slanje paketa izmeu dvije ili vie osoba bez rezervisanja linija. Vana pokretaka sila koja stoji iza IP telefonije je uteda, osobito za korporacije sa velikim podatkovnim mreama. Vrlo vana prednost IP telefonije je integracija glasovne i podatkovne aplikacije, to rezultira efektivnijim poslovnim procesima. Primjeri takvih aplikacija su: integrirane govorne pote i e-mail, telekonferencije, automatizirana i inteligentna raspodjela poziva. Fleksibilnost koju nudi IP telefonija prebacujui usluge sa mree na krajnjeg korisnika, kao i otvorenost IP mrea su faktori koji omoguavaju izvravanje novih usluga. Kako bi IP telefonija najzad zamjenila tradicionalnu uslugu Plain Old Telephone Service (POTS)1 moraju biti ispunjena dva uslova. Prvo, kvalitet govorne komunikacije mora biti barem na istoj razini kao i POTS. Dva osnovna aspekta kvaliteta govora su end-to-end2 kanjenje i jasnoa glasa. To ovisi o mnogim faktorima, ukljuujui glasovnu digitalizaciju i saimanja ,i broj izgubljenih ili kasno pristiglih paketa. Dakle, IP mrea mora biti dizajnirana tako da moe zadovoljiti zahtjeve kanjenja i zahtjeve za kasno pristigle pakete telefonskih aplikacija. Drugi uslov za prihvatanje IP telefonije je da su jednostavnost rada i funkcionalnost koja se nudi korisniku barem na istom nivou kao kod PSTN. Ovo zahtjeva od arhitekture IP telefonije da prui signalizacijsku infrastrukturu koja nudi barem jednake sposobnosti i znaaj kao signalizacijski sistem SS7 u arhitekturi PSTN-a. Konkretnije, signalizacijska infrastruktura mora da:
o o o o

osigura funkcionalnost potrebnu za uspostavljanje,upravljanje i prekidanje poziva; bude skalabilna za podrku velikog broja istovremenih poziva; osigura mehanizam za komunikaciju; podri interoperabilnost izmeu razliitih verzija signalizacijskih protokola;

Dva standarda se natjeu za signalizaciju IP telefonije. Stariji i trenutno ire prihvaen je ITUT preporuka H.323, koji definira sistem multimedijskih komunikacija preko komutirajuih paketnih mrea, ukljuujui IP mree. Drugi standard, Session Initiation Protocol -SIP, predloen je od strane IETF (Internet Engineering Task Force). Za realizaciju komunikacije preko SIP-a potrebno je izraditi sistem upravljan porukama preko kojih e se moi upravljati stvaranjem i prekidanjem poziva. Problemi koje ovaj sistem mora brzo i efikasno rjeavati su lociranje sugovornika, brza i kvalitetna veza praktiki neovisna o lokaciji sugovornika, mogunost konferencija (paralelnog razgovora vie sugovornika) i pouzdanost komunikacije. Svaka veza moe istovremeno ukljuivati vie vrsta podataka (audio, video, aplikacije, ...). Potrebno je minimalno tehniko znanje da biste koristili IP telefoniju. Neophodna je, prije svega, konekcija ka Internetu da bi ste se pretplatili na usluge nekog od provajdera IP telefonije. Pozivi mogu biti uspostavljeni koritenjem softphone aplikacije (virtuelnog telefona na raunaru), programa koji korisnik obino dobija od operatera ili ga besplatno preuzima sa interneta. Slualice i mikrofon su, takoer, neophodni, bez obzira da li su dio raunara ili dodatne opreme.
1 2

Plain Old Telephone Service - Analogna telefonska usluga end-to-end s kraja na kraj (engl.)

1.1. Arhitektura internet telefonije Protokol je skup pravila koja propisuju nain na koji se podaci prenose preko komunikacijskog medija. Npr. protokol moe odrediti redoslijed razmjene podataka izmeu dviju strana. U stvari, razmjena podataka izmeu dvije strane moe se jedino obaviti ako oba raunara koriste isti protokol. Internet protokoli su najpopularniji svijetski protokoli otvorenog sistema zato to mogu biti koriteni za komunikaciju preko bilo kojeg spoja mrea i jednako su dobro pogodni za LAN i WAN. Internet protokoli posjeduju skup komunikacijskih protokola od kojih su dva najbolje znana Transmission Control Protocol (TCP) i Internet Protocol (IP). Skupina internet protokola ne ukljuuje samo protokole nieg sloja (kao to su TCP i IP), oni takoer specificiraju este primjene poput elektronske pote, emulacije terminala, i prijenos datoteka. Internet protokoli su prvo napravljeni sredinom 70-ih, kada se Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) poela interesirati za uspostavljanje paketno prekidnih mrea koje mogu komunicirati izmeu razliitih raunarskih sistema u istraivakim institucijama. Sa ciljem heterogenog spajanja, DARPA je zatraila istraivanja od Stanfordskog sveuilita i Bolt, Beranek, i Newman-a (BBN). Rezultat njihovog istraivanja je bio skup Internet protokola, zavren u kasnim 70-im. TCP/IP je kasnije ukljuen u Berkeley Software Distribution (BSD)3 Unix-a i tako je nastala fondacija na kojoj su bazirani Internet i World Wide Web (WWW).

Slika 1. Arhitektura IP telefonije o Internet Protocol (IP) protokol mrenog sloja koji sadri adresne i neke kontrolne informacije koje omoguavaju usmjeravanje paketa ; o Transmission Control Protocol (TCP) protokol za kontrolu prijenosa podatka, takoer je dio TCP/IP-a (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) koji je dio svakog raunarskog sistema. Brine se o razmjeni podataka sa mreom;
3

Berkeley-Univerzitet u Kaliforniji

o User Datagram Protocol (UDP) protokol za internet koji radi sa IP protokolom. UDP/IP alje direktno pakete preko IP mree, veinom se koristi za slanje pisanih poruka preko mree; o H.323 skup protokola za multimedijske komunikacije ( prijedlog standarda ITU-u); o Session Initiation Protocol (SIP) signalni protokol u aplikacijskom sloju koji slui za uspostavljanje i prekidanje veza izmeu jednog ili vie korisnika; o Real Time Streaming Protocol (RTSP) je protokol aplikacijskog nivoa koji slui za slanja podataka u realnom vremenu. Ovaj protokol je namjenjen za ostvarivanje multimedijske komunikacije bilo kojeg tipa,a prua i mogunost odabira vrste protokola za transport (TCP ili UDP); o Real-Time Transport Protocol (RTP) je protokol temeljen na IP-u i osigurava podrku za prenos podataka (audio i video) u realnom vremenu. RTP podrava usluge kao to su identifikacija tipa podataka, numerisanje sekvenci, vremensko biljeenje i nadzor dostave podataka; o RTP Control Protocol (RTCP) prua podrku za konferencije u realnom vremenu izmeu grupa proizvoljne veliine na lokalnim mreama ili internetu; o Resource reSerVation Protocol (RSVP) je mreni protokol koji vri rezervaciju resursa i pomae za ostvarivanje odreenog nivoa kvalitete usluge; o Session Description Protocol (SDP) slui za opisivanje vrste multimedijskih prijenosa (tj.opis vrste podataka koji se prenose );