Tiu chun vit nam

TCVN 1996: 1995

ISO 5667-6: 1990

Cht l|ng n|c - Ly mu H|ng dn ly mu sng v sui

Water quality - Sampling - Guidance on sampling from rivers and streams
1. Phm vi p dng Tiu chun ny nu nhng nguyn tc cn p dng lp cc ch|ng trnh ly mu, k thut ly mu v x l cc mu n|c ly t sng v sui dng nh gi cc c tnh l, ha v vi sinh. N khng p dng ly mu n|c ca sng hoc ven bin v p dng hn ch ly mu cc knh o hoc nhng loi n|c trong t lin c ch dng chy hn ch. Kim tra trm tch v sinh vt i hi nhng ph|ng php c bit v khng l i t|ng ca tiu chun ny. Tr|ng hp cc p t nhin hay nhn to gi n|c vi ngy hoc lu hn th nn coi nh| vng n|c ng v TCVN: 5994 (ISO 5667- 4) cung cp h|ng dn ly mu trong tnh hung ny. Xc nh mc dch ly mu l yu cu c bn chn nhng nguyn tc cn p dng vo mt s vn ly mu nht nh. Nhng th d v mc ch ly mu sng v sui l nh| sau: a) nh gi cht l|ng n|c mt s l|u vc sng; b) xc nh tnh thch hp ca mt sng hay sui lm ngun n|c ng; c) xc nh tnh thch hp ca mt sng hay sui dng cho nng nghip (th d ti d tr); d) xc nh tnh thch hp ca mt sng hay sui dng duy tr v/hoc pht trin ngh nh c, nui c; e) xc nh tnh thch hp ca mt sng hay sui cho gii tr (th d th thao n|c, bi); f) nghin cu tc ng ca vic x n|c thi hoc cc s c chy trn vo ngun n|c; g) nh gi tc ng ca vic s dng t ti cht l|ng sng hoc sui; h) nh gi hiu ng tch t v gii phng cc cht: - T trm tch y ti cc loi thy sinh trong n|c hoc - Ti trm tch y; i) nghin cu tc ng ht n|c, iu khin dng sng v s chuyn n|c t sng ny sang sng khc ti cht l|ng ha hc ca sng v cc loi thy sinh; j) nghin cu tc ng ca cc cng trnh sng ti cht l|ng n|c (th d thm/di chuyn p n|c, chuyn thnh knh/cu trc y). Tiu chun trch dn Nhng tiu chun sau y p dng cng tiu chun ny: ISO 555- l: 1973, o dng chy cht lng trong knh h - Ph|ng php pha long cho dng chy u - Phn l: Ph|ng php tim toc khng i.

2.

Tiu chun vit nam

TCVN 1996: 1995

ISO 555- 2: 1987, o dng chy cht lng trong knh h - Ph|ng php pha long o dng chay u Phn 2: Ph|ng php tch hp. ISO 555- 3: 1982, o dng chy trong knh h - Ph|ng php pha long o dng chy u - Phn 3: Ph|ng php tim tc khng i v ph|ng php tch hp dng phng x nh du. ISO 748: 1979, o dng chy cht lng trong knh h - Ph|ng php tc - din tch ISO l070: 1973, o dng chy cht lng trong knh h - Ph|ng php dc - din tch. ISO 5667- l: 1980, Cht l|ng n|c - Ly mu - Phn l: H|ng dn lp cc ch|ng trnh ly mu. ISO 5992: 1995 (ISO 5667-2: 1982), Cht l|ng n|c - Ly mu - H|ng dn k thut ly mu. TCVN 5993: 1995 (ISO 5667-3: 1985), Cht l|ng n|c - Ly mu - H|ng dn bo qun v x l mu. TCVN 5994: 1995 (ISO 5667- 4: 1987), Cht l|ng n|c Ly mu - H|ng dn ly mu h ao t nhin v nhn to. TCVN 5981: 1995 (ISO 6107-2: 1989), Cht l|ng n|c - T vng - phn 2 ISO 8363: 1986, o dng chy cht lng trong knh h - H|ng dn chung v chn ph|ng php. ISO 7828: 1985, Cht l|ng n|c - Ph|ng php ly mu sinh vt - H|ng dn ly mu sinh vt y khng x|ng sng ln. ISO 8265: 1988, Cht l|ng n|c - La chn v s dng cc thit b ly mu nh l|ng v sinh vt y khng x|ng sng ln trn nn vng n|c ngt nng. nh ngha Trong tiu chun ny p dng nhng nh ngha sau y: Sng: Vng n|c t nhin chy lin tc hoc chy theo ma, dc theo mt li xc nh, vo i d|ng, bin, h, ch trng, m ly hoc vo cc dng n|c khc, TCVN 5981 (ISO 6107- 2). Sui: N|c chy lin tc hoc theo ma dc theo mt li xc nh, ging nh| sng nh|ng quy m nh hn, TCVN 5981 (ISO 6107-2). Ly mu t ng: Mt qu trnh m cc mu |c ly lin tc hoc gin on, khng ph thuc vo s can thip ca con ng|i, v theo mt ch|ng trnh nh tr|c, TCVN 5981 (ISO 6107-2). Ly mu ng tc: Mt k thut, trong mu t dng chy vo ming thit b mu vi tc bng tc ca dng n|c ngay k thit b ly mu, TCVN 5981 (ISO 6107-2). Ly mu ngu nhin: Ly mu m kh nng thu |c cc gi tr nng khc nhau ca cht cn xc nh tun theo ng phn b xc sut ca cht . Ly mu h thng: Dng ph bin nht ca ly mu khng ngu nhin, trong cc mu |c ly nhng khong thi gian nh tr|c, th|ng l bng nhau.

3. 3.1.

3.2. 3.3.

3.4.

3.5. 3.6.

Tiu chun vit nam

3.7.

TCVN 1996: 1995

Ni ly mu: Din tch chung trong mt vng n|c t cc mu |c ly, TCVN 5981 (ISO 6107-2). 3.8. im ly mu: V tr chnh xc trong mt a im ly mu m t cc mu |c ly, TCVN 5981 (ISO 6107-2). 4. Thit b ly mu 4.1. Vt liu Cc bnh polyetylen, polypropylen, polycacbonat v thy tinh l thch hp cho hu ht cc tnh hung ly mu. Cc bnh thy tinh c |u im l mt trong ca chng d nhn thy v chng c th |c kh trng tr|c khi dng ly mu vi sinh vt. Cn dng bnh thy tinh khi mun phn tch cc cht h c, trong khi cc bnh polyetylen nn dnh ng mu xc nh nhng cht chnh c trong thy tinh (th d natri, kali, bo, silic) v mu xc nh vt cc kim loi. Tuy nhin cc bnh polyetelen c th l khng thch hp cho mt s mu xc nh vt kim loi (nh| thy ngn) v ch nn dng chng nu cc php th s b ch ra nhng mc nhim chp nhn |c. Nu dng bnh thy tinh l|u gi n|c |c m yu th nn chn thy tinh bosilicat thay cho thy tinh xa. Tham kho cc quy trnh phn tch tiu chun thch hp v h|ng dn chi tit chn bnh cha mu. Xem TCVN 5998 (ISO 5667- 3) v cch lm sch bnh cha mu. 4.2. Thit b 4.2.1. Dng c ly mu b mt ly mu phn tch ha hc th|ng ch cn nhng mt bnh rng ming (th d x hoc ca) xung ngay d|i mt n|c, nu cn ly mu mt su nh (hoc ly mu cc kh ha tan), th nht thit phi dng cc thit b khc (xem 4.2.2 v 4.2.3). Khi ly mu lp n|c trn mt phn tch vi sinh (c bit l vi khun), c th dng cc bnh ly mu nh| khi ly mu n|c ung. Nhng bnh ny th|ng c dung tch t nht l 250ml v c nt vn, nt thy tinh nhm hoc loi nt khc c th kh trng |c v bc trong giy nhm. Nu dng nt vn th giong cao su silicon phi chu |c nhit kh trng trong ni hp 1210C hoc 1600C. Nu s nhim vi khun t tay c th s nh h|ng th buc bnh vo que hoc kp (xem 5.3.2.). 4.2.2. Thit b nhng Cc thit b ny gm nhng bnh kn cha khng kh (hoc kh tr) v |c nhng xung n|c n mt su nh nh mt dy cp. Mt b phn m np bnh (th d mt l xo) v n|c chan ch khng kh n y bnh. Nu trong thit b c bnh thch hp, c th ly mu kh ha tan. Bnh Dussart [1] l mt th d ca loi thit b ly mu kiu ny. 4.2.3. Thit b c ng h Loi ny cha mt ng hnh tr h c hai u v hai np hoc nt va kht g trn bn l. Hai np |c m khi thit b |c nhng ti su cn thit. Sau thit b hot ng nh sc nng ca dy cp th xung v l xo |c nh ra, lm cc np hoc nt |c ng cht, cc thit b kiu ny ch hot ng |c khi dng n|c c th t do i qua ng m. Th d v loi thit b ny l my ly mu Butner [2] Kemmerer [3], van Doru [l], v Friedingeer [4].

Tiu chun vit nam

TCVN 1996: 1995

Trong khi cc thit b loi k trn thch hp cho ly mu vng n|c ng hoc chy chm th thit b ly mu kiu Zukovsky [5, 6] thch hp cho ly mu nhng sng, sui chy nhanh v ng h khi |c t nm ngang (khng thng ng) v cho php ly mu ng tc d dng. Mi hot ng khc ging nh| thit b ly mu Friedinger. 4.2.4. Bm Ly mu bng bm l ph|ng php ph bin. Bm th|ng dng l loi nhng ht v loi nhu ng. Chn bm ph thuc vo tnh hung ly mu. Mc 5.3 cho mt s li khuyn v chn bm. 4.2.5. My ly mu t ng Thit b loi ny dng tt trong nhiu tnh hung ly mu sng v sui v n cho php ly cc mu lot m khng cn s can thip ca con ng|i. Thit b loi ny l rt hu dng trong vic ly mu t hp v nghin cu nhng thay i cht l|ng n|c theo thi gian. Cn bo m rng tnh khng n nh ca mu khng dn n sai s do thi gian l|u gi mu qu (xem 5.4). Cc thit b ly mu t ng c th l loi lin tc hay gin on v c th hot ng theo thi gian hoc theo dng chy. Vic chn loi thit b t ng ph thuc vo tnh hung ly mu, th d ly mu xc nh gi tr trung bnh ca vt cc kim loi to sng hoc sui th tt nht nn chn thit b ly mu lin tc theo dng chy v dng h thong bm nhu ng. V cc my ly mu t ng |c trang b bng nhiu loi bm khc nhau nn vic chn bm ph thuc vo tnh hung ly mu c th (xem 5.3). 5. Ph|ng php ly mu 5.1. Chn im ly mu 5.1.1. Chn ni ly mu Mun chn im ly mu chnh xc, cn ch hai mt: a. Chn ni ly mu (th d nh im ly mu mt l|u vc sng hoc sui); b. Xc nh im ly mu chnh xc ni ly mu chn. Mc ch ly mu th|ng xc nh chnh xc ni ly mu cn cn (nh| tr|ng hp xc nh cht l|ng ca mt dng thi), nh|ng i khi mc ch ch dn n mt ngha chung chung v ni ly mu, nh| c tnh cht l|ng n|c mt l|u vc sng. Chn ni ly mu ca cc trm ly mu l th|ng d. Th d cho mt trm monitoring ghi nn cho cht l|ng n|c c th l mt ci cu thng th|ng, hoc d|i mt ngun x, hoc d|i mt nhnh sng cho n|c trn u tr|c khi n trm. Cc trm kim sot im ly cp n|c cn |c c nh trong nhng gii hn hp (th d ngay st im ht n|c). 5.1.1.1. Tm quan trng ca s trn ln Khi cn nghin cu tc ng ca dng nhnh ti cht l|ng trong mt vng ca dng chnh, cn t nht hai ni ly mu, mt ngay th|ng l|u ca ch r nhnh v mt xa v pha h l|u m bo s trn ln hon ton. Cc c im vt l ca cc nhnh nh h|ng mnh n c li yu cu trn ln hon ton vi dng chnh.

Tiu chun vit nam

TCVN 1996: 1995

S trn ln l do 3 chiu: a. Thng ng (t mt n y); b. Nm ngang (t b ny sang b kia); c. Dc theo dng (san bng nng cc thnh phn v n|c chy xui). Khong cch m trn cc nhnh trn ln theo 3 chiu ny cn |c ch khi chn ni v im ly mu, v ph thuc vo toc dng n|c. K thut nh du bng phm mu l rt hu hiu trong nghin cu qu trnh trn ln, v o dn in cng h tr rt nhiu. S trn ln theo chiu thng ng ca cc dng thi vo hu ht cc dng chnh th|ng hon ton trong vng 1km. Thng th|ng, mt dng ch cn ly mu mt su mc du s phn tng c th xy ra nhng sng v sui chy chm do thiu ng nhit v mt . Trong nhng tr|ng hp ny c th phi ly mu nhiu su v cn th s b nh gi mc phn tng (xem 5.1.2). Khong cch cn trn ln han ton theo chiu nm ngang ph thuc vo nhng khc ngot v th|ng l nhiu kilomet. Do , c |c cc mu i din, cn ly mu hai hoc nhiu im theo chiu ngang v h l|u so vi dng nhnh. Xem xt khong cch trn ln dc theo dng c th l quan trng khi quyt nh tn s ly mu. |c nhng kt qu i din ngay d|i mt dng nhnh khng u cn tng tn s ly mu th hn l ly mu h l|u, ni m s trn ln theo chiu dc l hon ton. Khong cch trn ln han ton n trong vng l% ca s ng nht hon ton c th tnh gn ng theo cng thc (xem ISO 555- 2):
0,13b 2 c 0,7c  2 g gd

5.1.1.2.

Trong : l l chiu di ca vng trn ln, m; b l chiu rng trung bnh ca vng, m c l h s Chezy i vi vng (15 < c < 50); g l gia tc trng tr|ng, m/s2; d l chiu su trung bnh ca vng, m. Cn l|u rng mt s php th cho thy cng thc trn cho gi tr thp ni cc sui nh c chiu rng khong 5m v cho gi tr cao vi cc sng c chiu rng khong 50m. Nghin cu thi gian di chuyn D liu v thi gian di chuyn th|ng rt c ch trong vic chn a im ly mu. Th d ni ly mu cn |c chn c th tm thy mt s thnh phn hoc cht gy nhim no , c bit l t nhng ngun gy nhim gin on. Nh| vy cn bit thi gian cc cht cn c mt trong vng nghin cu (ngha l thi gian di chuyn). Thi gian di chuyn l thng s quan trng trong ly mu nghin cu tc thay i ca cc thnh phn khng bn (th d trong cch

Tiu chun vit nam

TCVN 1996: 1995

t lm sch ca vng n|c, thi gian di chuyn c th cung cp thng tin v h s tc ng hc). xc nh thi gian di chuyn, c th dng mt trong ba ph|ng php chnh: dng vt ni b mt (ISO 748), dng tc nhn nh du (ISO 555, ISO 555-2 v ISO 155- 3), hoc o dng chy khi bit din tch mt ct (ISO l070). Cn o t nht 5 l|u l|ng dng khc nhau v thi gian di chuyn nhn |c em v ln th ph thuc tc chy. Ngoi suy hoc ni suy th cho bit cc thi gian di chuyn khc. Tuy nhin, ngoi suy qu 10% tc chy o c th dn n thng tin thiu chnh xc v thi gian di chuyn. Tham kho ISO 5667- 1 xem h|ng dn chung v thi gian di chuyn, v ISO 8363 xem h|ng dn o dng chy ca cht lng trong knh h. 5.1.2. Chn im ly mu Chn im ly mu thch hp tr nn kh khn khi cht cn xc nh phn b khng ng u trong vng n|c cn nghin cu. Ni chung, ni ly mu nh| vy l nn trnh v cc mu ly s khng i din cho phn ln vng n|c, tr tr|ng hp ni ly mu l cn thit. Nu thy c s phn b khng ng u ca cht cn xc nh ni chn th cn th thc nghim v bn cht v mc khng ng u theo ba chiu. Nu cc php th cho thy rng cht cn xc nh phn b ng u th bt k im ly mu no cng c th |c. Ng|c li, cn tm ni ly mu khc, ni m cht cn xc nh phn b ng u. Nu khng th tm |c ni khc th phi ly mu nhiu im bo m kt qu l i din. Nhng mu ny th|ng |c t hp li v to ra mt mu t hp i din cho cht l|ng n|c ni lay mu m khng cn phn tch tng mu ring. Tuy nhin, khng |c to mu t hp nh| vy khi nghin cu cc kh ha tan hoc cc cht d bay hi 5.2. Tn s v thi gian ly mu Kt qu phn tch t mt ch|ng trnh ly mu cn phi cung cp |c thng tin cn thit vi sai s chp nhn |c theo quy nh ca ch|ng trnh. Nu khng nh ngha r mc sai s th mt ch|ng trnh ly mu da trn thng k l khng th chp nhn |c chi tit v p dng thng k vo tn s ly mu tham kho ISO 5667- l. Khi c nhng thay i chu k hay th|ng xuyn, nn nh gi nng trung bnh bng cch ly mu h thng thay cho ly mu ngu nhin (vi s mu bt k), v bo m rng khong cch thi gian gia hai ln ly mu lin tip l ngn pht hin nhng thay i. Khi ly mu h thng cn phi bo m rng, tn s ly mu khng trng vi bt k chu k t nhin no. ca ni nghin cu hoc vi nhng tc ng theo thi gian (th d mt bm t ngay th|ng l|u v khi ng l ln trong l gi, nghin cu tc ng ca n khng phi l i t|ng ly mu). Trong cc h thng sng, nhng thay i chu k u n v cht l|ng n|c c th xy ra, th d chu k mt ngy, mt tun l v mt nm. Khi thi gian ly mu cn chn cn thn c th nh gi |c bn cht nhng thay i ny. Nu nhng thay i ny l khng th|ng xuyn hoc mc nh hn nhng bin i ngu nhin th nn chn thi gian ly mu ngu nhin, hoc ly nhng mu h thng trong sut chu k quan tm. Mt khc, thi gian cn |c chn mu |c ly nhng phn khc nhau ca chu k, tr khi cn nghin cu nhng nng c bit,

Tiu chun vit nam

TCVN 1996: 1995

mu |c ly nhng thi gian xc nh ca mi chu k. Tham kho ISO 5567- 1 v h|ng dn chung. 5.3. Chn ph|ng php ly mu 5.3.1. Ly mu phn tch l ha hc Tr|ng hp ly mu d|i b mt (th d 50cm t b mt), ch cn nhng bnh (x, ca) vo dng sng hoc sui, sau chuyn n|c vo bnh cha mu. Cng c th nhng trc tip bnh cha mu xung sng hoc sui. Cn trnh ly mu lp b mt, tr khi l yu cu. Kh mun ly mu su nh, cn dng thit b ly mu c bit (xem 4.2.2 v 4.2.3). H thng ly mu sng cn chn v lp t cn thn trnh tc ng vo do cc ht rn trong n|c. Cn bo v li vo bng cch qun l|i th v l|i tinh, th|ng xuyn kim tra v loi b cc mnh tch t, v nhng yu t ny cn |c ch t khi chn im ly mu. Li vo ca thit b ly mu cng phi m bo cn tr dng chy khng ng k. Cn bo v h thng ly mu ni t (th d b sng) khi b ph hoi v nhng tc ng khc nh| nhit cao. Khi yu cu cn dng bm th nn dng bm nhng hn l bm ht trong tnh hung ly mu cc kh ha tan. Ch rng cc kh ha tan b gii phng v ko theo cht rn l lng ln b mt khi p lc b gim do dng bm ht. Phi loi b phn n|c ban u khi dng cc h thng bm. iu ny cng c th xy ra khi dng bm l|u ng nh| trong nhiu my ly mu t ng xch tay. Khi ly mu kh ha tan nn dng thit b ly mu nhng y kn (4.2.2). Nhim bn mu cng c th bt ngun t vt liu ca h thng, bao gm cc b phn ca bm. Khi nn dng bm nhu ng vi cc ng bng cht do tr hoc silicon. S pht trin ca vi khun v/hoc to trong ng bm c th nh h|ng, do phi ra bm th|ng xuyn hoc dng cc bin php thch hp khc. Mc gy nhim mu bi cc cht hu c ca cc loi ng khc nhau cn |c ch khi chn vt liu ng. Khi tc ca bm thp, tc dng ca trng tr|ng c th lm gim nng cc cht rn l lng trong mu. Bi vy, khi cn nghin cu cc cht l lng khng nn dng bm tc chm k c cc bm nhu ng cng sut thp th|ng dng trong cc my ly mu t ng. Tt nht l ly mu trong iu kin ng tc, nh|ng nu thc t khng cho php th tc dng trong ng vo khng |c d|i 0,5 m/s v trn 3,0 m/s. Nng ca cc cht cn xc nh trong h thng bm cn phi ging nh| trong n|c ly mu. Ly mu cc cht khng tan cn |c tin hnh trong iu kin ng tc; iu yu cu ng vo ca h thng ly mu phi h|ng ng|c vi chiu chy ca sng hay sui. nhng ni mc n|c thay i ln th nn g h thng ly mu hoc ng vo ln mt b, nh|ng cn ch b d b hng. Cng c th dng cch treo ng dn vo mt phao ni (hoc thit b t|ng t) v |c ni vo thit b ly mu bng mt ng mm, ng mm ny |c neo bng mt vt nng t y sng. Mt loi thit b t tin hn b tr h thng nhiu ng vo v cho php ly mu su thch hp. Ly mu phn tch vi sinh

5.3.2.

Tiu chun vit nam

TCVN 1996: 1995

Khi ly mu phn tch vi sinh (th d vi khun) cn phi dng cc bnh sch v tit trng. Gi bnh kn cho n khi np mu v sau y kn bng mnh giy kim loi. Ngay khi np mu mi m ming giy kim loi v nt ra v cm trn tay. Ch trnh gy nhim nt v c bnh do tay. Ngay sau khi np mu phi y nt kn. Ch tr|c khi np y khng cn trng bnh bng mu. ng tc ly mu l nm ly phn y bnh ri cm c bnh thng vo n|c n su khong 0,3m d|i b mt, sau xoay bnh c bnh hi ng|c ln v ming bnh h|ng vo dng chy. Nh| vy trong i a s tr|ng hp n|c vo bnh khng tip xc vi tay, tr khi xoy mnh th nhim do tay c th xy ra. Nu b nhim do tay th phi loi b mu v ly mu khc trong nhng iu kin t xoy hn, hoc buc bnh vo que hoc kp nh| nu 4.2. l. Nhng thit b |c kh trng c bit cng c th |c dng ly mu nhng su xc nh. 5.4. Tham kho ISO 7828 v ISO 8265 v h|ng dn chi tit ly mu vi sinh. Vn chuyn, n nh v l|u gi mu H|ng dn v vn chuyn, n nh v l|u gi mu |c trnh by trong ISO 5667-3 v cc tiu chun phn tch. Tuy nhin, y nhn mnh mt s im. Khi cn phn tch cc cht ha tan (th d vt cc kim loi trong n|c sng), cn phi tch cc cht khng tan ngay sau khi ly mu (ngha l ngay ni ly mu, tr|c khi chuyn ch n phng th nghim). iu nhm hn ch n mc ti thiu nhng thay i thnh phn c th xy ra sau khi ly mu v tr|c mi x l hoc phn tch. C nhiu k thut nh|ng thng dng nht l lc ti cho (ngha l ngoi phng th nghim). C nhiu loi mng lc nh| mng xelul, si thy tinh v polycacbonat. Khng c loi mng lc no l vn nng, nh|ng mng lc bng thy tinh c mt |u im tri hn cc mng loi khc cng c l (th d mng xeluloz) l n t b bt chc bi cc ht rn. C l thng th|ng nht l 0,4Pm n 0,5Pm, mc du c nhiu c l khc dng cho nhng tr|ng hp ring. D l dng loi mng lc no th kt qu phn tch cng nn bo co l "cc cht lc |c" thay v "cc chat tan" (nu r c l mng lc dng). Trong mi tr|ng hp, bnh cha mu chuyn n phng th nghim phn tch phi |c y kn v bo v khi nh sng, sc nng, v cht l|ng mu c th thay i nhanh chng do trao i kh, phn ng ha hc v s ng ha ca cc sinh vt. Nhng mu khng th phn tch trong ngy cn |c n nh v bo qun theo ph|ng php phn tch tiu chun. l|u gi mu trong thi gian ngn (ngha l khng qu 24h), lm lnh n 40C; gi mu trong thi gian di (trn 1 thng), phi ng lnh - 200C. Nu ng lnh, phi m bo mu tan ht tr|c khi dng, bi v qu trnh ng lnh c th lm tng nng mt s cht phn dung dch b ng lnh sau cng. ng lnh cn c th lm mt cht cn xc nh do kt ta hoc b hp ph ln cc cht kt ta (th d canxi photphat v sulfat). Khi niu tan bng, s ha tan th|ng khng han ton v dn n nhng kt qu sai lc, nht l vi cc photphat, thuc tr su v cc hp cht polyclo aiphenyl. Mu c th |c bo qun bng cch thm ha cht, nh|ng cn ch khng dng cc ha cht gy cn tr cho phn tch. Khi dng cht bo qun, khng cn trng bnh bng n|c s ly mu, nh|ng bnh phi ra sch v sy kh tr|c . Ni chung, trong cc tr|ng hp ly mu nn trung bnh tr|c bng n|c s ly, tr tr|ng hp c bit gy hu qu khng mong mun.

Tiu chun vit nam

TCVN 1996: 1995

Tt c mi b|c bo qun cn |c ghi trong bo co. Cc thng s l, ha (nh| nhit pH) c th o ti ch th nn lm tc thi hoc ngay sau khi ly mu. 5.5. Kim tra cht l|ng Mi ph|ng php ly mu cn |c nh k kim tra cht l|ng xc nh hiu qu ca chng, c bit l cc mt lin quan n vn chuyn, n nh v l|u gi mu tr|c khi phn tch. iu c th thc hin bng mu thm (mu tht |c thm mt l|ng bit cc cht cn xc nh) v mu kp. 6. Ch an ton Tham kho h|ng dn chung v ch an ton ISO 5667- l. Tuy nhin, cn l|u cc mt sau: i n ni ly mu hng ngy trong mi thi tit l rt quan trng; nu khng bo m tiu chun an ton ny th phi loi b ch ly mu mc d ni ly mu l rt cn cho ch|ng trnh ly mu. Nu khi ly mu phi li xung sng hoc sui, cn tnh n kh nng c bn lng, ct ln, h su v dng chy xit. Nn dng gy hoc dng c d m bo an ton khi li. Vi dng c d pha tr|c, ng|i ly mu c th bit |c dng chy, h, m t, bn ly hoc ct ln. Nu nghi ngi, nn dng dy bo him ct vo vt chc trn b. Cnh bo - Nu phi ly mu ni xa v st ni n|c su v lm vic mt mnh, cn mc o bo him v dng ph|ng tin lin lc th|ng xuyn vi trung tm. Cng cn ch nhng nguy him gy ra do vi khun, vi trng v th c nhiu sng v sui Nhn dng mu v ghi chp Cc bnh mu cn |c nh du r rng. Mi chi tit v mu cn |c ghi ln nhn km theo bnh mu, km thm c kt qu ca nhng php th ti ch (th d pH, oxi ha tan, dn). Nu cn dng nhiu bnh cho mt mu, th|ng phi nh du bnh bng m s v ghi chp y chi tit v mu vo bn ghi. Nhn v bn ghi phi lun lun hon thnh ngay thi gian ly mu. Bn ghi chi tit ca bo co ly mu ph thuc vo i t|ng ly mu v ni chung cn gm nhng im sau: a. Tn sng hoc sui; b. Ni ly mu (phi m t y ng|i khc c th tm thy v tr chnh xc m khng cn h|ng dn g thm); c. im ly mu; d. Ngy thng v gi ly mu; e. Tn ng|i ly mu; f. iu kin thi tit lc ly mu (k c nhit khng kh) v/hoc ngay tr|c lc ly mu (v d l|ng m|a, my, nng); g. V ngoi, iu kin v nhit ca vng n|c; h. iu kin dng chy ca vng n|c (cng c ch nu c th ghi nhng thay i ang ch v dng chy tr|c khi ly mu); i. V ngoi ca mu (th d mu n|c, cht rn l lng, trong, bn cht v l|ng cht rn l lng, mi);

7.

Tiu chun vit nam

j. Loi thit b ly mu |c dng; k. Thng tin v k thut bo qun |c dng; l. Thng tin v k thut lc c dng; m. Thng tin v yu cu l|u gi mu.

TCVN 1996: 1995

Ph lc A (thng tin) Ti liu tham kho

[l] Kingsford, M. v cng s. Ly mu n|c mt. Technical publication N02, V t v n|c, B Lao ng v Pht trin, Wellington, Niu Zelan (1977). [2] Rutner, F., C s ao h hc, i hc tng hp Toronto, Toronto (1958). [3] APH/WCF/AWA, Cc ph|ng php tiu chun kim tra n|c, n|c v n|c thi, (xut bn ln th 14), Hip hi sc khe qun chng, New York (1975). [4] Gotter, H L. v Clym, R.S, Cc ph|ng php phn tch l, ha hc n|c ngt, International Biological Programme, Hand book, 8 (xut bn ln th 2), Basil Blackwell, Oxford (1978). [5] Zadin, W.I., Cc ph|ng php nghin cu thy sinh hc, NXB Tr|ng cao ng, Maskva (1960) [6] Zadin, W.I., Cc ph|ng php nghin cu thy sinh hc, NXB Khoa hc, Vacsava (1961), trang 136.