@mw

materiaoznawstwo

str. 1

Drewno jako materia budowlany

Gatunki drewna stosowane w budownictwie
Gatunki iglaste Sosna pospolita (Pinius silvestris). Biel sosny pospolitej o kolorze jasno tym lub toszarym jest szeroki. Twardziel ma zabarwienie czerwonobrunatne i charakteryzuje si intensywnym zapachem ywicy. Soje roczne sosny s wyrane z szerok stref drewna pnego. Najlepsze waciwoci techniczne ma drewno sosny z drzew citych w wieku 80-120 lat. W drzewach starszych drewno jest mniej spoiste. Drewno sosny jest rednio ci kie, ma dobre waciwoci wytrzymaociowe, a dziki du ej zawartoci ywicy jest stosunkowo trwae, odporne na dziaanie umiarkowanej wilgoci i dobrze zachowuje si pod wod. Biel daje si dobrze nasyca impregnatami, podczas gdy twardziel jest praktycznie nieprzesikliwa. Drewno sosnowe ma uniwersalne zastosowanie w budownictwie. Wykonuje si z niego konstrukcje none (dachowe, stropy, ciany, supy, ramy, kratownice itp.), tarcic jako surowiec do dalszego przerobu, stolark budowlan, podogi, sklejki, okleiny, obogi i wyroby drewnopochodne. Drewno sosnowe dobrze przyjmuje farby i lakiery z wyjtkiem miejsc ywicznych. wierk (Picea excelsa). Drewno wierka jest sabo ywiczne, ma twardziel bia z tym odcieniem u odmiany biaej lub czerwonobia u odmiany czerwonej. Ma wyrane soje roczne (odmiany pnocne i wysokogrskie s wskosoiste). Najlepsze waciwoci techniczne ma drewno z drzew citych w wieku 80-120 lat. Drewno wierka jest lekkie, mikkie, ma rednie parametry wytrzymaociowe. Jest upliwe i trudne w obrbce mechanicznej. Przewa nie ma wiele skw rozmieszonych w regularnych okkach oraz pcherze ywiczne. Drewno wierkowe jest materiaem trwaym, gdy jest stosowane w miejscach suchych i przewiewnych lub gdy stale znajduje si pod wod. wierk wysokogrski i pnocny ma lepsze waciwoci wytrzymaociowe i jest trwalszy od wierka nizinnego. Drewno wierkowe nie nadaje si do nasycania cinieniowego, natomiast mo na go impregnowa w kpielach lub innymi metodami. Nadaje si do malowania i bejcowania, lecz nie do polerowania. wierk ma zastosowanie podobne jak sosna, jest jednak materiaem od niej gorszym. Joda (Abies pectinata). Drewno jody zawiera najmniej ywicy spord wszystkich drzew iglastych. Ma twardziel jednolicie bia lub tawobia r owiejc ku rdzeniowi, czasem z odcieniem szarym lub zielonkawo-szarym. Drewno jody ma kwany zapach garbnikw. Wzrokowo trudno je odr ni od wierka. Najlepsze waciwoci techniczne ma drewno z drzew citych w wieku ok. 100 lat. Drewno jodowe ma rednie parametry wytrzymaociowe. Jest mikkie, upliwe, ma wiele skw wypadajcych z tarcicy, skonno do pkania i paczenia. Jest twardsze i trudniejsze w obrbce od wierka, bardzo trwae w wodzie. Drewno jodowe ma zastosowanie w budownictwie wodnym, mostowym i budownictwie oglnym. Modrzew (Larix europaea). W przekroju poprzecznym modrzewia wyr nia si wski, tawobiay biel, czerwonobrzow twardziel oraz wyrane soje roczne z szerok stref drewna pnego. Najlepsze waciwoci techniczne ma drewno z drzew citych w wieku 100-120 lat. Drewno modrzewiowe jest ci kie, ywiczne, twarde i upliwe. Jest trudne w obrbce i skonne do pkania. Ma zapach silnie ywiczny i wyrany poysk. Drewno modrzewiowe jest najlepszym i najtrwalszym drewnem budowlanym. Gatunki liciaste Db (Quercus robur, Quercus petraea). Biel u dbu jest wski, tawobiay, twardziel za tobrunatna z odcieniem zielonkawym lub zielonkawo-szarym. Na przekroju poprzecznym widoczne s jasno poyskujce promienie rdzeniowe, ktre na przekroju promieniowym przyjmuj posta wysokich byszczcych smug (byszcz). Najlepsze waciwoci techniczne ma drewno z drzew citych w wieku ok. 180 lat. Drewno szerokosoiste jest twarde, trudne w obrbce, ma du wytrzymao i odporno na cieranie. Drewno wskosoiste jest mikkie i atwe w obrbce. Biel
Wg Budownictwo oglne materiay i wyroby budowlane tom 1 / 2005 r.

Str. 2

Rodzaje drewna budowlanego

jest nietrway i nieu yteczny, gdy atwo mo e by zaatakowany przez owady. Drewno dbowe ma silny i trway kwany zapach garbnikw, w wodzie twardnieje i z czasem czernieje, w wyniku reakcji chemicznych midzy garbnikami znajdujcymi si w drewnie, a zwizkami elaza znajdujcymi si w wodzie. Elementy z drewna dbowego atwo ulegaj pkaniu i paczeniu, dlatego materia przed u yciem powinien by dobrze wysuszony. Drewno dbowe ma zastosowanie w budownictwie ldowym i wodnym. Wykonuje si z niego podkady kolejowe, podwaliny cian, stolark budowlan, posadzki, u ywa si go w szkutnictwie, koodziejstwie i bednarstwie. Jesion (Fraximus excelsior). Jesion ma wski biel i twardziel o jednolitej barwie cytrynowobiaej u drzew modych i brunatno tej u drzew starszych, wyrane soje. Drewno szerokosoiste jest ci kie, twarde, o du ej wytrzymaoci, trudne w obrbce, natomiast wskosoiste jest l ejsze, mikkie, o mniejszej wytrzymaoci i atwe w obrbce. Drewno jesionu jest elastyczne. wie e drewno pod wpywem parzenia atwo si wygina, dobrze si poleruje. W warunkach suchych drewno jesionu jest trwae, a w zmiennych wilgotnych szybko ulega zniszczeniu. Stosuje si je do wyrobu stolarki budowlanej, boazerii, robt posadzkarskich itp. Buk (Fagus silvatica). Drewno buka jest bez-twardzielowe, jasno-zielonkawo te z r owym odcieniem, a soje wyrane. W drewnie buka czsto wystpuje szarobrunatna faszywa twardziel. W przekrojach s wyranie widoczne byszczce promienie rdzeniowe. Buki wycina si w wieku ok. 110 lat. Drewno buka jest ci kie, upliwe, o du ej kurczliwoci, skonne do pkania i paczenia. Trudno je konserwowa; jest trwae w warunkach suchych, tak e wwczas gdy stale znajduje si pod wod. Pod wpywem wilgoci i zmiennych warunkw atmosferycznych drewno to staje si nietrwae. Trwao i waciwoci mechaniczne buka s lepsze ni dbu. Drewno buka atwo ulega zniszczeniu przez owady. Daje si atwo nasyca pod cinieniem. Wykonuje si z niego stolark budowlan, posadzki, schody i balustrady. Wiz (Ulmus campestris, Ulmus montana). Biel wizu jest jasno ty, twardziel od jasnodo ciemnobrunatnej z tymi, fioletowymi lub zielonkawymi odcieniami. Naczynia i promienie rdzeniowe s widoczne goym okiem. Drewno wizu jest ci kie, trudno upliwe, trudne w obrbce, trwae na powietrzu i pod wod, twarde i charakteryzuje si dobrymi parametrami wytrzymaociowymi. Dobrze si toczy, trudno poleruje, parzone dobrze dobrze si wygina. Z drewna wizu wykonuje si stolark budowlan, boazeri, posadzki. Olcha (Alnus glutinosa). Drewno olchy jest beztwardzielowe o zabarwieniu pomaraczowobiaym w stanie wie ym i r owobrunatnym po wysuszeniu. Czasem w drewnie olchy wystpuje szaro zabarwiona faszywa twardziel. Soje s niewyrane. S widoczne liczne brunatne plamki rdzeniowe. Drewno olchy jest lekkie, mikkie i upliwe, atwo si obrabia i poleruje. Ma przecitne waciwoci mechaniczne. Dziki du ej zawartoci garbnikw drewno olchy znajdujce si stale pod wod jest bardzo trwae, za w zmiennych warunkach atmosferycznych mao odporne. atwo ulega zniszczeniu przez owady. Ma zastosowanie do produkcji sklejek, pyt pilniowych, wirowych itp. Brzoza (Betula verrucosa, Betula pubescens). Beztwardzielowe drewno brzozy jest biae z tawym lub czerwonym odcieniem. Soje s niewyrane. Widoczne s liczne plamki rdzeniowe. Ma redni gsto, jest rednio twarde i upliwe. Waciwoci mechaniczne brzozy s dobre. Jej trwao i odporno na grzyby domowe jest maa. Drewno brzozy jest stosowane do produkcji sklejek, oklein, narzdzi itp. Grab (Carpinus betulus). Drewno grabu jest beztwardzielowe o zabarwieniu biaym z szarym odcieniem. Czasem wystpuje szarobrunatna faszywa twardziel. Soje s niewyrane, o falistym zarysie. Na przekroju poprzecznym s widoczne szerokie promienie rdzeniowe. Drewno grabu ma du gsto, jest trudno upliwe, bardzo twarde. Charakteryzuje si korzystnymi waciwociami mechanicznymi. Jest trudno cieralne. Stosuje si je na deszczuki posadzkowe i jako drewno narzdziowe.

Data utworzenia 2005-12-20 17:33

Data ostatniego wydruku 2006-06-06 14:29

@mw

materiaoznawstwo

str. 3

Materiay drzewne (oglnie)

Podzia drewna budowlanego
Drewno budowlane najoglniej mo na podzieli na dwie podstawowe grupy: drewno okrge i tarcic (iglast i liciast). Oprcz tych materiaw wyodrbni nale y jeszcze grup obejmujc wyroby z drewna i z materiaw drewnopochodnych.

Drewno okrge Z czci pnia, po odciciu wierzchoka, usuniciu kory oraz odciciu gazi i skw rwno z obwodem drzewa, otrzymuje si drewno okrge. W zale noci od rednicy i dugoci drewno okrge dzieli si na nastpujce sortymenty: grubizn, du yce, kody, wyrzynki, erdzie, szczapy i waki. Drewno okrge ma zastosowanie do wyrobu takich elementw jak: pale supy, podpory i belki mostowe, supy do rusztowa, stemple oraz stanowi surowiec tartaczny.
rednice drewna okrgego nie mo e by mniejsza ni 7 cm. Dugo du yc z drzew iglastych wynosi minimum 9 m, z drzew liciastych za minimum 6 m. Dugo kd z drzew iglastych wynosi 2,5 8,9 m, a z drzew liciastych 2,5 5,9 m. Dugo wyrzynkw nie przekracza 2,5 m. erdzie maj dugo do 6 m, a rednic 7 14 cm. W przypadku elementw z drewna okrgego lepiej wykorzystuje si przekrj oraz zachowuje si czci tkanki yka chronicej biel przed wpywami atmosferycznymi i zaka eniami. Wad drewna okrgego stosowanego do budowy konstrukcji mo e by trudniejsze wykonywanie pocze lub jego zbie ysto. W belkach zo onych mo na wyrwna r nice w gruboci elementw i uzyska jednakow wysoko przekroju przez naprzemianlegy ukad du yc. Wymagania w zakresie wymiarw i jakoci drewna okrgego s podane w BN-75/9220-01. Drewno okrge przeciera si w tartakach na elementy o r nych wymiarach. Zale nie od ksztatw i wymiarw przekroju poprzecznego uzyskuje si poszczeglne rodzaje sortymentw tarcicy, np. deski, bale.

Tarcica Materia przetarty z drewna okrgego nazywa si tarcic. Przecieranie drewna odbywa si w tartakach. Drewno zwyke mikkie lub mniej wartociowe przeciera si na trakach pionowych jedno- lub wielopiowych. Cenniejsze rodzaje drewna twardego przeciera si piami tamowymi blokowymi na trakach poziomych. W zale noci od sposobu przetarcia, tarcic dzieli si na grupy, a w grupach na sortymenty. Drewno okrge mo e by przecierane jednokrotnie na ostro, lub dwukrotnie z pryzmowaniem. Materia uzyskany z przetarcia na ostro nosi nazw tarcicy nieobrzynanej. Przecieranie dwukrotne polega na uformowaniu pryzmy przez odcicie materiau bocznego, a nastpnie na przetarciu pryzmy obrconej o kt 90 . Materia uzyskany z przetarcia dwukrotnego z pryzmowaniem lub z przetarcia na ostro i nastpnie obrzynania rwnolegego do osi wzdu nej nosi nazw tarcicy obrzynanej. Materia przetarty na ostro i nastpnie obrzynany nierwnolegle do osi wzdu nej nosi nazw tarcicy zbie ycie obrzynanej. Jeli na naro ach przekrojw poprzecznych tarcicy pozostaj czci obwodu okrglaka, tzw. obliny lub oflisy, to materia drzewny okrela si jako obliniasty.

Rys. 1-1. Tarcica: a) nieobrzynana; b) obrzynana.

Podzia tarcicy oraz nazwy i okrelenia s podane w PN-75/D-01001. Sortymenty tarcicy obejmuj deski, bale, aty, krawdziaki i belki. Podzia tarcicy iglastej, wymiary poszczeglnych sortymentw oraz charakterystyk klas jakoci wg wad drewna podane s w PN-75/D-96000, a tarcicy liciastej w PN-72/D96002. Podzia wg dugoci obejmuje tarcic: dug (2,4 6,3 m) i tarcic redniej dugoci (0,9 2,3 m).

Wg Budownictwo oglne materiay i wyroby budowlane tom 1 / 2005 r.