Telefonski komutacioni sistem

Struktura telefonskog komutacionog sistema

PO1
. . .

Korisni ke linije

KO1 . . . KOn ...

Prenosni ki vodovi

KP

SO1
. . .

POm ...

SOk ... UO

Struktura komutacionog sistema:

z

Komutaciono polje (izvrava proces komutacije)

PO1
. . .

Korisni ke linije

KO1 . . . KOn ...

Prenosni ki vodovi

KP

SO1
. . .

POm ...

SOk ... UO

Struktura komutacionog sistema:

z

Terminalni organi (elektrini i signalizacioni interfejsi KS u odnosu na njegovu okolinu koju ine korisnike linije i prenosniki vodovi)
z

z z

Korisniki organ (povezivanje korisnike linije na komutaciono polje, posreduje pri razmjeni signala, odnosno upravljakih poruka izmeu korisnike linije u upravljakog organa) Spojni organ (uestvuje u realizaciji lokalnih veza ili nudi pomone funkcije kao npr. napajanje korisnikih terminala) Prenosniki organ (ostvaruje spregu prenosnikog voda sa komutacionim poljem, igra vanu ulogu pri razmjeni signala sa drugim komutacionim sistemom)

Korisni ke linije

KO1 . . . KOn ...

PO1
. . .

Prenosni ki vodovi

KP

SO1
. . .

POm ...

SOk ... UO

Struktura komutacionog sistema:

z

Upravljaki organ (upravljake funkcije pri realizaciji komutacionog procesa)

KO1 . . . KOn ... UO PO1
. . .

Korisni ke linije

Prenosni ki vodovi

KP

SO1
. . .

POm ...

SOk ...

Osnovne funkcije komutacionog sistema:

z z z

Komutacija (komutacioni proces uspostavljanje i raskidanje puteva kroz komutaciono polje) Signalizacija (prijem i slanje signala koji nose podatke potrebne pri posluivanju poziva) Upravljanje (obrada primljenih podataka i upravljanje aktivnostima pri posluivanju poziva)
Korisni ke linije Funkcije komutacije Funkcije upravljanja Funkcije signalizacije Prenosni ki vodovi

Poziv: Iniciranje veze od strane korisnika. Posluivanje poziva: Funkcije koje se obavljaju pri uspostavljanju i raskidanju odgovarajue veze.

Osnovne karakteristike komutacionih polja:

z

Unutranje gomilanje (iako je traeni izlaz slobodan postoji vjerovatnoa, koja je mjera kvaliteta, da se ne moe nai put kroz komutaciono polje do pozvanog izlaza) Dostupnost
z z

Potpuna (od svakog ulaza se moe dosei do svakog izlaz) Nepotpuna (od svakog ulaza se ne moe dosei do svakog izlaza)

Jednosmjerna (pristupne take su ili izlazi ili ulazi) i dvosmjerna polja (pristupne take su i izlazi i ulazi)

Traenje puta:
z

z z

Podrazumijeva odreivanje, prije uspostavljanja veze, moguih puteva od pozivajueg ulaza do pozvanog izlaza, kao i izbor jednog od njih. Put taka-taka ili put taka-grupa U sluaju da se put ne nae, pozivajui korisnik moe odustati (poziv je izgubljen) ili ekati da se steknu potrebni uslovi (poziv je na ekanju).

Traenje puta:
z

Metoda traenja puta od jedne do druge meuveze (put se trai sekvencionalno tj. u posmatranom vremenu obavlja se samo za jednu kaskadu) Metoda traenja puta od kraja do kraja (put se trai kroz kompletno komutaciono polje) na osnovu dinamike slike stanja koja se dobija:
z z

Tehnikom mape u komutacionom polju Tehnikom mape u memoriji

Vrste veza:
z z z z

Lokalna veza Odlazna veza Dolazna veza Tranzitna veza

Prenosni ki vodovi

Korisni ke linije Odlazna veza

Dolazna veza

Tranzitna veza

Lokalna veza

Putevi veza:
z

Put lokalne veze kroz komutaciono polje izmeu dvije korisnike linije, odnosno odgovarajuih korisnikih organa Put odlazne veze kroz komutaciono polje od odgovarajueg korisnikog organa do odlaznog prenosnikog organa Put dolazne veze kroz komutaciono polje od odgovarajueg dolaznog prenosnikog organa do korisnikog organa Put tranzitne veze kroz komutaciono polje od dolaznog do odlaznog prenosnikog organa

Funkcije signalizacije: interakcija komutacionog sistema sa njegovom okolinom

z

z z

Signali kojima se zahtijeva veza, odnosno njeno oslobaanje Signali koji nose podatke o adresama Signali koji daju obavjetenje o stanju veze, odnosno etapi posluivanja, Signali koji su rezultat nadgledanja posmatrane veze

Sistem signalizacije: Skup vie signala razli itih kategorija koji omoguava kompletan ciklus posluivanja poziva u komutacionom sistemu.

Signalizacija izmeu komutacionog sistema i korisnikog terminala

Signal najave Signal potvrde Sign. odbijanja Signal adrese

Terminal pozivajueg korisnika

Sign. sl. kor. Sign. zauz. kor. Sign. odziva Sign. raskid.

Sign. poziva

Terminal pozvanog korisnika

Komutacioni
Signal odziva

sistem

Sign. ind. rask. Signal rask.

Signalizacija izmeu dva komutaciona sistema

Signal najave Signal potvrde Sign. odbijanja Signal adrese Signal najave Signal potvrde

Terminal
Sign. sl. kor.

Komutacioni sistem pozivajueg korisnika

Sign. odbijanja Signal adrese Sign. sl. kor. Sign. zauz. kor. Sign. odziva Sign. raskid. Sig. osloba .

Komutacioni sistem pozvanog korisnika

Sign. ind. rask. Signal rask. Sign. poziva

Terminal

pozivajueg

Sign. zauz. kor. Sign. odziva

pozvanog
Sign. odziva

korisnika

Sign. raskid.

korisnika

Tehnike signalizacije: naini i sredstva realizacije signala u pojedinim sistemima signalizacije

z

Tehnika prekidanja signalizacione petlje (prekidanje i uspostavljanje toka jednosmjerne struje) koja se primjenjuje kod impulsnog biranja i signalizacije vezane za meusobni rad telefonskih centrala Viefrekvencijska tehnika (skup signala je kodiran) koja se primjenjuje kod tonskog biranja i signalizacije vezane za meusobni rad telefonskih centrala Tehnika komutacije porukama (signali su poruke odreenog formata) koja se primjenjuje kod savremenih komutacionih sistema

Signalizacije prema nainu prenoenja signala:

z

Signalizacija po pridruenom kanalu (signali se prenose po kolu, odnosno kanalu po kome se prenose odgovarajue korisnike poruke ili po posebnom signalizacionom kolu/kanalu stalno pridruenom kolu/kanalu korisnike poruke) Signalizacija po zajednikom kanalu (signali koji odgovaraju veem broju kola/kanala korisnikih poruka se alju u formi poruka po posebnom zajednikom signalizacionom kolu/kanalu)

Signalizacija po pridruenom kanalu:

Signalizacija po zajednikom kanalu:

Uporeenje signalizacija prema nainu prenoenja signala:

Signalizacija po pridruenom kanalu
Telefonija Relativno mala brzina prenoenja signala Mali repertoar signala Uske tolerancije signala (vrijeme, frekvencija) Neefikasno korienje signalizacionog kapaciteta Teko izvodljiva proirenja Oteana primjena u savremenim telekomun.

Signalizacija po zajednikom kanalu

Savremene mree telekomunikacionih usluga Velika brzina prenoenja signala Veliki repertoar signala Mogunost naknadnog proirenja Detektovanje i otklanjanje greaka u prenosu Efikasno korienje signalizacionog kola Jednostavni signalizacioni organi

Osnovne funkcije upravljanja su:

z z

Funkcije obrade poziva Funkcije odravanja i administracije

Funkcije upravljanja obuhvataju:

z z z z

Prijem signala Obrada primljenih podataka Skladitenje podataka porebnih pri kasnijoj obradi Predaja signala, koji sadre podatke o rezultatima obrade,

Funkcije obrade poziva:

z

z z

Funkcije skanovanja (prikupljanje podataka o svim znaajnim dogaajima na korisnikim linijama i prenosnikim vodovima u takama skanovanja) Funkcije distribucije (upravljanje slanjem signala po korisnikim linijama i prenosnikim vodovima preko taaka distribucije) Interne funkcije upravljanja (npr. analiza primljenih signala ili odluivanje pri uspostavljanju veze) Funkcije traenja, aktiviranja i oslobaanja puteva kroz komutaciona polja

Sve ove funkcije moraju biti izvrene u realnom vremenu! Upravlja ki organ komutacionog sistema ima mogunost obrade i nekoliko stotina poziva istovremeno. Uslijed toga se kapacitet upravlja kog organa (procesora) i mjeri brojem poziva koji se mogu posluiti u jedinici vremena.

Funkcije odravanja i administracije:

z

Detektovanje i lociranje greaka u komutacionom sistemu Voenje administracije o HW i SW komutacionog sistema Nadgledanje rada i mjerenje saobraaja

Sve ove funkcije ne moraju biti izvrene u realnom vremenu i nije potrebna paralelna obrada! Potrebna je zna ajno kompleksnija logika nego za obradu poziva. Potreban je interfejs ovjek-maina sa osobljem za odravanje.

Oganizacija upravljanja:
z

Organizacija u zavisnosti od raspodjele

z z

Funkcija (centralizovana i decentralizovana) Saobraaja (centralizovana i decentralizovana) Direktno(korak po korak, upravljanje iz terminala korisnika) indirektno upravljanje
z z

Organizacija na bazi razliitih principa i tehnika

z z

Registarsko (prihvata skladiti adresne poruke)-markersko (trai, aktivira i deaktivira puteve u komutacionom polju) upravljanje Programsko upravljanje (SW)

Naziv funkcije

Funkcija

Tipine funkcije posluivanja poziva:

1. 2 3 3 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Detekcija signala Najava Interpretacija Distribucija komandi/signala Prijem adresnih signala Analiza cifara adrese Ispitivanje zauzetosti Traenje puta u komut. polju Traenje puta u mrei Uspostavljanje puta u komut. polju Upuivanje poziva Slanje adresnih signala Odazivanje Nadgledanje Raskidanje veze Oslobaanje puta u komut. polju x x x x x x x (x) x x x

x x

x x x x x

(x) x x

Ciklus posluivanja lokalnog telefonskog poziva:

Pozivajui korisnik
Signal najave (podizanje MTK) Tonski signal biranja Signal adrese

Telefonska centrala
1. Detektovanje poziva 2. Funkcije prije biranja - identifikacija poziv. kor. - dodjela memorije 3. Prihvatanje i analiza adrese -Detekcija i skladitenje adr. -Odre ivanje lokacije pozv. kor. 4. Ispitivanje pozvanog kor. -Ispitivanje angaovanosti -Ispitivanje klase usluga 5. Uspost. puta kroz komut. polje 6. Odazivanje pozvanog kor. -Ukidanje signalizacije 7. Nadgledanje -Posmatranje linije (voda) -Tarifiranje 8. Raskidanje veze -Osloba anje puta u komut. Polju -Osloba anje organa Svi organi slobodni

Pozvani korisnik

TS zauzeto Tonski signal kontr. poziva

Razgovor

Signal poziva Signal odziva (Podizanje MTK) Razgovor

Signal raskidanja (polaganje MTK)

Tonski signal zauzea Signal raskidanja (Polaganje MTK)

Ciklus posluivanja dolaznog telefonskog poziva:

Ka centrali pozivajui korisnik
Signal najave (podizanje MTK) Signal potvrde Signal odbijanja Signal adrese

Telefonska centrala
1. Detektovanje poziva 2. Funkcije prije biranja - identifikacija poziv. kor. - dodjela memorije 3. Prihvatanje i analiza adrese -Detekcija i skladitenje adr. -Odre ivanje lokacije pozv. kor. 4. Ispitivanje pozvanog kor. -Ispitivanje angaovanosti -Ispitivanje kalse usluga 5. Uspost. puta kroz komut. polje 6. Odazivanje pozvanog kor. -Ukidanje signalizacije 7. Nadgledanje -Posmatranje linije (voda) -Tarifiranje 8. Raskidanje veze -Osloba anje puta u komut. Polju -Osloba anje organa Svi organi slobodni

Pozvani korisnik

Signal slobodan korisnik Signal zauzet korisnik Tonski signal kontr. poziva

Razgovor

Signal poziva Signal odziva (Podizanje MTK) Razgovor

Signal raskidanja (polaganje MTK) Signal osloba anja

Tonski signal zauzea Signal raskidanja (Polaganje MTK)

Ciklus posluivanja odlaznog telefonskog poziva:

Pozivajui korisnik
Signal najave (podizanje MTK) Tonski signal biranja Signal adrese

Telefonska centrala
1. Detektovanje poziva 2. Funkcije prije biranja - identifikacija poziv. kor. - dodjela memorije 3. Prihvatanje i analiza adrese -Detekcija i skladitenje adr. -Odre ivanje lokacije pozv. kor. 4. Ispitivanje pozvanog kor. -Ispitivanje angaovanosti -Ispitivanje kalse usluga 5. Uspost. puta kroz komut. polje 6. Odazivanje pozvanog kor. -Ukidanje signalizacije 7. Nadgledanje -Posmatranje linije (voda) -Tarifiranje 8. Raskidanje veze -Osloba anje puta u komut. Polju -Osloba anje organa Svi organi slobodni

Ka centrali pozvani korisnik

Signal najave Signal potvrde Signal odbijanja Signal adrese Signal slobodan korisnik Signal zauzet korisnik Tonski signal kontrole poziva Signal odziva (Podizanje MTK) Razgovor

TS zauzeto Tonski signal kontr. poziva

Razgovor

Signal raskidanja (polaganje MTK)

Signal raskidanja Signal osloba anja

Opta organizacija digitalnog komutacionog sistema

Digitalna komutacija Programsko upravljanje 1970

Opta organizacija digitalnog komutacionog sistema

Korisniki blok:
z

Obezbjeuje pristup korisnikim linijama u komutacioni sistem

z z

Korisniki organi analogne linije Korisniki organi digitalne linije

z z z

z z

Digitalizovani korisniki signali iz vie KO se vode na multiplekser Tako dobijeni interni multipleksi se dovode preko terminalnih organa digitalnog voda na ulaze korisnikog komutacionog polja Izlazi ovog komutacionog polja su digitalni vodovi, koji su posredstvom odgovarajuih terminalnih organa povezani sa grupnim komutacionim poljem U ovom dijelu se ostvaruju prijem viefrekvencijske signalizacije i generisanje tonske signalizacije. Postoje i funkcije upravljanja koje se odnose na vie korisnikih organa, odnosno na odgovarajui komutacioni stepen

Opta organizacija digitalnog komutacionog sistema

Blok grupnog komutacionog polja:

z

Prihvata sve eksterne i interne mutiplekse koji dolaze na digitalni razdjelnik Multipleksi se preko odgovarajuih terminalnih organa digitalnih vodova vode na stepen grupnog komutacionog polja U ovom komutacionom polju se obavlja digitalna komutacija vremenskih kanala razliitih multipleksa Digitalni prenosniki vodovi su direktno spregnuti na digitalni razdjelnik i njima se dovode/odvode eksterni multipleksi Postupak obrade kod analognih prenosnikih vodova je slian kao kod korisnikih organa (A/D konverzija + multipleksiranje)

Opta organizacija digitalnog komutacionog sistema

Blok grupnog komutacionog polja(nastavak):

z

U okviru ovog bloka komutiraju se i signalizacione poruke sa razliitim opcijama emu slue
z z z z

generator tonskih signala i snimljenih poruka organi viefrekvencijske signalizacije organi signalizacije po pridruenom kanalu organi signalizacije po zajednikom kanalu

Opta organizacija digitalnog komutacionog sistema

Blok centralnih upravljakih organa:

z

Obavlja upravljanje digitalnim komutacionim poljem

Blok raunarske periferije:

z

Prua operatoru ovjek-maina interfejs.

Signalizacija u digitalnom komutacionom sistemu

Korisnika signalizacija Adresni (slanje broja) i linijski signali (podizanje i sputanje slualice) Signalizacija sa drugim komutacionim sistemom Po pridruenom kanalu Viefrekvencijska signalizacija Po zajednikom kanalu Tonska signalizacija Analogna forma Digitalna forma Tonski signali i snimljena obavjetenja Viefrekvencijska signalizacija Signalizacije po pridruenom i zajednikom kanalu Komunikacija internim porukama

Sinhronizacija sistema
Opte o sinhronizaciji u digitalnim mreama obavlja se posebni sinhronizacionim signalima koji se od nekog izvora osnovnog ritma u formi binarnih signala distribuiraju u sve djelove sistema ako su rastojanja mala Ako su rastojanja velika sinhronozacioni signali se alju u okviru multipleksa sa digitalizovanim korisnikim porukama

Sinhronizacija sistema
Osnovne metode sinhronizacije u digitalnim mreama Pleziohroni rad kada mrea radi asinhrono, s tim to su svi lokalni ritmovi za sinhronozaciju izuzetno velike tanosti Sinhronizacija na principu glavni nadreeni bazira se na tome da jedan glavni izvor ritma sinhronie sve vorove mree. Primjenjuje se na hijerarhijskoj osnovi. Uzajamna sinhronizacija podrazumijeva da svi vorovi imaju isti status. Svaki od vorova dobija sinhronizacioni ritam od drugih vorova, uporeuje ih sa sopstvenim i odreuje potrebne korekcije sopstvenog ritma. Na taj nain svi vorovi rade praktino sa istim sinhro ritmom.

Sinhronizacija digitalnih komutacionih sistema

Osnovni princip

Sinhronizacija digitalnih komutacionih sistema

Klizanje sinhronizacije karakteristino za sve digitalne sisteme kod kojih se razlikuju primljeni i sopstveni ritam sinhronizacije deava se periodino sa periodom koja zavisi od toga koliko se razlikuju pomenuti ritmovi sinhronizacije prihvatljivi nivoi greke su 80 (lokalne), odnosno 18 (tranzitne) u periodu od 1000h

Sinhronizacija digitalnih komutacionih sistema

Organi za sinhronizaciju u digitalnom komutacionom sistemu kao izvori tanog vremena se koriste oscilatori na bazi temperaturno kontrolisanog kvarca, tanosti 10-6 do 10-8 nacionalni referentni standardi poivaju na atomskim izvorima tanogvremena, tanosti 10-12 ima vie izvora tanog vremena, od ijih izlaza izbor pravi organ odluivanja koji pobuuje generator osnovnog ritma sinhronizacija dolaznih digitalnih vodova se obavlja pomou upravljakog organa za sinhronizaciju u kome se obrauju rezultati odstupanja dolaznih i lokalnih ritmova

Udaljeni komutacioni blok (udaljeni pretplatniki stepen)

Opte osnovni zadatak lokalnih admistracija je planiranje mree digitalna komutacija i digitalan prenos nude fleksibilne mogunosti, od kojih je najvanija udaljeni komutacioni blok Da li do udaljene lokacije voditi korisnike linije ili definisati manji komutacioni vor? To se postie postavljanjem korisnikog bloka na lokaciji novog vora, pri emu je on sa matinim sistemom spregnut digitalnim vodovima koncentracija/ekspanzija (udaljeni linijski koncentrator) lokalna komutacija (udaljeni komutacioni blok)

Udaljeni komutacioni blok

Principi organizacije problemi prekida digitalnih vodova

organ izolacije upravljanje na daljinu (signalizacija po zajednikom kanalu) sa izuzetkom dodatnih specifinih funkcija izuzimaju se funkcije tarifiranja i administracije lokalno testiranje ispravnosti korisnikih linija iji se rezultati alju signalizacijom matinoj centrali kapaciteti zavise od ekonomske analize i obino se kreu od nekoliko stotina do nekoliko hiljada Rastojanje je obino ogranieno na 30km