&

Édouard Monet: Olympia
1863
Jacek Pomykalski:
Kwestie om de actualiteit van het onderwerp te laten zien.
Notities 51 1 film D4
Christophe De Backer
In 1950 heeft de surrealist René François Ghislain Magritte een pacificering gemaakt
van “Le balcon” door Manet, die het dan weer van Goya had.
Versie Goya: Versie Manet:
De versie van Magritte:
Hij noemde het werk ook: “Het balkon van Manet”
Om even terug te komen op de waterlelies van Monet. Monet werkt steeds rond 1
thema. De waterlelies zijn heel figuratief.
Figuratief = Schilderkunstig de weergaven van de werkelijkheid.
Wij gaan 4 impressionisten zien.
Édouard Manet
23 januari 1832 - 30 april 1883
Zijn werken zijn onder te verdelen bij het realisme en impressionisme van de
Europese kunststromingen.
Edgar Degas
19 juli 1834 – 26 september 1917
De schilderkunst van Degas een behoorde tot het impressionisme en realisme.

Degas was de meest tegendraadse, nog onafhankelijker dan Manet, de minst
impressionistische onder de Franse impressionisten, zo wordt Edgar Degas door
menig recensent ervaren. Hij noemde zichzelf "realist".
Claude Monet
14 november 1840 – 5 december 1926
De schilderkunst van Claude Monet behoorde tot het impressionisme.
Pierre-Auguste Renoir
25 februari 1841 – 3 december 1919
In de jaren '80 liet hij de impressionistische stijl achter zich, en begon een zoektocht
naar een vastere vorm en compositie. Hij werkte heel precies en nauwgezet, met een
koeler en gladder kleurgebruik. Later keerde hij terug naar de warme kleuren en de
vrijere penseelvoering. Hij maakte veel naakten in warm zonlicht (Les Baigneuses).
De werken van Pierre-Auguste Renoir horen bij het impressionisme.
2 hebben we al gezien. Namelijk Monet & Manet. We gaan verder Pierre-Auguste

Renoir (de vader van Jean Renoir, een Frans regisseur).
De Impressionist: Renoir
Pierre-Auguste Renoir werd geboren in Limoges. Zijn vader, een kleermaker met een
groot gezin, vestigde zich in 1845 in Parijs. Al op zijn 13e werkte Renoir als leerling-
schilder. Hij schilderde bloemen op keramiek. Toen dit proces werd geautomatiseerd
moest hij overstappen op andere objecten.
La Loge (1874)
Het gezicht van de vrouw is scherp. De rest wazig (onscherp). De 2de figuur, de man,
is meer een anekdote. Alle licht valt op het hoofdpersonage, de vrouw dus.
Waardoor we dit werk in de Romantiek of de neoklassiek zouden plaatsen.
Bal au Moulin de la Galette (1876)
Dit impressionistisch werk toont een middag in de 'Moulin de la Galette', een

dansgelegenheid op een heuvel in Montmartre, op dat moment het hoogste punt van
Parijs. Opvallend is dat sommige gedeelten (zoals de gezichten van sommige
mannen) enorm gedetailleerd zijn gemaakt en andere gedeelten juist niet (zoals de
jurk van de vrouw aan de linkerkant).
Van dit werk bestaan 2 versies. Een grote en een kleine. De grote versie is te
bezichtigen in Musée d'Orsay. Het kleinere schilderij had Renoir tijdens zijn leven
reeds aan een Franse kunstverzamelaar verkocht. Vele jaren later, in 1990, werd het
schilderij bij Sotheby's in New York voor ruim 78 miljoen dollar verkocht aan de
Japanse papierfabrikant Ryoei Saito, die het werk opborg in een gekoelde kluis.
Daarmee werd Bal au Moulin de la Galette het op één na duurste schilderij ter
wereld. Na Saito's dood werd het werk door een bank waaraan de Japanner nog geld
schuldig was in beslag genomen en vervolgens weer opnieuw te koop aangeboden.
Een onbekende koper kocht het nu voor 50 miljoen dollar. Niemand weet op dit
moment (06/11/06) waar het werk zich bevindt.
La liseuse (1876)
Met dit werk laat Renoir zien dat de Impressionisten hun tijd ver vooruit zijn. Dit is
een momentopnamen. Iets dat in die tijd niet te doen was. Meestal waren de models
heel lang aan het poseren totdat het werk af was.
Les Parapluies (1883)
De vrouwen zijn portret weergegeven. De man impressionistisch.
PORTRET: Daar staat iemand op. Heeft een subjectief aanvoel. Het karakter
van het personage wordt samengevat.
AFBEELDING: Een pasfoto. Klik en je staat er op.
De Impressionist: Degas
Hij werd geboren te Parijs als zoon van een welgesteld bourgeois en bankier. Deze
had de familienaam gesplitst, zodat de zoon eigenlijk Hilaire, Germain, Edgar de Gas
heette. Beroemd geworden als schilder en tekenaar onder het impressionisme, bracht
hij, als gevolg van zijn slechter geworden gezichtsvermogen, zijn laatste levensjaren
door als beeldhouwer, met al even opvallende reputatie.
Racehorses in Front of the Grandstand
Tussen 1854 en 1859 trok hij meerdere keren naar Italië, waar hij studies maakte naar
oude meesters, historiestukken en realistische portretten. In 1861 ving hij aan met
zijn eigen thematiek: de overbekende paardenrennen. In 1862 ontmoette hij Edouard
Manet en zij werden vrienden in wel en wee en in dispuut.
Samen met Manet reisde Degas naar Londen in 1868. Gefascineerd door de muziek
en het theaterleven begon hij zijn al even beroemde balletscènes te tekenen en te
schilderen. In 1869 nam hij voor het laatst deel aan het Salon en ging hij naar België.
L'etoile (La danseuse sur la scène) (1878)
De Absintdrinkster
Absint toen werd het De groene duivel genoemd. Nu noemen ze het in Nederland De
groene fee.
De zangeres met de handschoen (1878)
Met dit werk heeft Degas het ogenblik proberen vast te leggen. Een moment opname
van het gebeuren.
Pointillisme of divisionisme
Een schildertechniek die vooral aan het eind van de negentiende eeuw werd
beoefend. Het pointillisme is als artistieke stroming in Frankrijk ontstaan, als uitloper
van het impressionisme en waarbij het de bedoeling was het licht te accentueren
door het analyseren van de kleuren.
Pointillisme heeft een wetenschappelijke achtergrond. In de traditionele

schilderkunst worden de verschillende kleuren gemaakt door verf te mengen in de
juiste kleur en die op het doek aan te brengen. In het pointillisme worden verfstippen
in primaire kleuren op het doek aangebracht. De werking van de menselijke
hersenen maakt dan dat er een secundaire kleur wordt waargenomen. Door
bijvoorbeeld kleine rode en gele stippen naast elkaar te zetten ziet men oranje. De
stippen worden meestal gezet op een witte achtergrond. Pointillistische schilderijen
blinken uit door de zeer heldere, bijna lichtgevende, indruk die ze maken.
De puntjesschilder: Seurat
De jonge Seurat werd sterk beïnvloed door Rembrandt en Francisco Goya. Seurat
wordt beschouwd als de voornaamste grondlegger van het pointillisme.
Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte (1886)
La baignade à Asnières (1883-1884)
Le Pont de Courbevoie (1886)
De puntjes zijn goed te merken in landschapwerken.
Poseuse assise de profil (1887)
Le Cirque (1891)
De invloed van de Japanse prentjeskunst is in dit werk zeer belangrijk. Zie verder
voor het Japanisme.
De puntjesschilder: Signac
Hij was een van de oprichters van de Salon des Indépendants (1884). Hij werkte met
Georges Seurat aan de theoretische grondslagen betreffende kleurwerking die het
uitgangspunt vormden voor het neo-impressionisme. In deze richting paste hij het
pointillisme consequent toe. Net als Seurat mengde hij zijn kleuren alleen met wit.
Hij schilderde voornamelijk havens en schepen en werkte zowel op locatie als in zijn
atelier. In zijn beste werken wordt door optische menging een harmonische en
uitermate sterke lichtwerking verkregen.
Parapludennen te ………. (1898)
Japanisme
Door dat in 1860 de grenzen van Japen opengingen kon er gehandeld worden tussen
het Oosten en het Westen. Voor het eerst maken kunstenaars kennis met Oosterse
kunst. Het exotische werd altijd al als onderwerp gebruikt, nu heeft het een invloed
in de schilderkunst.
In het Westen is wit gelijk aan leegte. Er is niets. In het Oosten is wit een
spanningsveld.
Kenmerken van het Japanisme:
1. RUIMTE
2. MONOCHROMIE
3. VERSCHILLENDE BEHANDELINGEN VAN HET ONDERWERP
4. DEEL VAN HET GEHEEL
Het onderwerp hoeft niet centraal te staan. De realiteit kan vastgelegd worden met
een indruk. De onderwerpen hoeven er zelfs niet volledig op te staan. Zo zien de
Japanse tekenprenten eruit. Afbeeldingen worden voor het eerst aangesneden. Iets
dat de dag van vandaag dikwijls gedaan wordt in zowel film als fotografie.
Postimpressionisme
Door de invloed van de Japanse kunst is het postimpressionisme ontstaan. De
kunstenaars stappen nog niet volledig af van het impressionisme maar de stijl
voldoet niet meer 100% aan het impressionisme.
Henri Marie Raymond comte de Toulouse-Lautrec-Monfa of kortweg Henri de

Toulouse-Lautrec is een belangrijk figuur geweest in het postimpressionisme.
Henri de Toulouse-Lautrec is meer dan de zeer begaafde affiche-ontwerper, schilder

en chroniqueur van zijn tijd. Hij is ook de decadente aristocraat die er genoegen in
schept de vunzigheid, politieke wanorde, de hypocrisie en de eenzaamheid in zijn
tijd uit te beelden. Hij schetst de verschoppelingen van zijn maatschappij in hun
intiemste momenten. Maar hij is ook de kapotte mens die zelf deel uitmaakt van de
zwarte nacht van Parijs. De kunstenaar vooral, die kijkt en weergeeft, zonder te
moraliseren, zonder pretentieus commentaar.
Hij is geboren in 1864 en opgegroeid in Albi, Zuid-

Frankrijk. Van jongs af aan kampt hij met allerlei
gebreken, onder meer een bot-aandoening die zou te
wijten zijn aan de inteelt binnen zijn familie. Zijn
ouders, Alphonse de Toulouse-Lautrec-Monfa en
hertogin Adèle Tapié de Celeyran, waren neef en nicht.
Als tiener breekt hij de broze botten in beide benen (in

1878 en 1879), waarna hij door slecht herstel niet groter
wordt dan 1,52 meter. De bot-aandoening zal hem
letterlijk en figuurlijk uit evenwicht brengen. De Franse
kunstenaar compenseert zijn tekortkomingen zo goed
als mogelijk met een uitzonderlijke artistieke
begaafdheid.
Hij gaat op Montmartre wonen, volgens hem 'the place

to be'. Hij wordt een echte nachtraaf. Tegen de wil van zijn ouders geniet hij met
volle teugen. Ondertussen blijft hij bezig met penseel en potlood. IJverig is hij zeker,
én begaafd. Zijn reputatie als fuifnummer (en geile man) krijgt omvang.
Om zich in te leven, of om het plezier, installeert hij zich soms voor een paar weken
in een of ander bordeel, waar hij tussen de prostituées leeft. Hij liet zowel het
romantische als het monsterlijke zien. Zijn vriendin, de zangeres Yvette Guibert,
getuigt over zijn empathie: "Als hij over die arme vrouwen sprak, begon zijn stem te
trillen. Dan werd zijn warme inborst duidelijk".
Le cirque Fernando: le manège (1888)
Ambassadeurs: Aristide Bruant
La Goulue arriving at the Moulin Rouge (1891)
Folies-Bergere (1893)
In the Salon of the Rue des Moulins (1894)
Een kunstenaar van het Japonisme: Katsushika Hokusai.
Hij maakte ukiyo-e (Japanse houtsnede-druk) prints. Hokusai heeft binnen alle
genres van ukiyo-e gewerkt, maar het bekendst is hij geworden door zijn
landschapsafbeeldingen. Tot zijn bekendste werken mogen de Zesendertig gezichten
op de berg Fuji worden gerekend.
Een van de Gezichten op de berg Fuji
Zijn bekendste werken maakte hij na zijn zestigste. De Fugaku Sanjûrokkei, oftewel
de Zesendertig gezichten op de berg Fuji maakte hij in 1831, nadat hij door toedoen
van zijn kleinzoon in ernstige financiële problemen was gekomen. Hij gebruikte in
deze werken vaak de kleur Pruisisch blauw, die in Japan pas vanaf 1829 bekend was.
Zoals we kunnen zien staan de onderwerpen niet centraal. Dat moest niet. Dit soort
werken is een grote inspiratiebron geweest voor kunstenaars uit het Westen. En te
bedenken dat de Japanners deze kunstwerken hebben gebruikt als inpakpapier om
vazen en andere kunstvoorwerpen te transporteren naar het Westen.
De grote golf
Zijn meest bekende werk is De grote golf bij Kanagawa, waar enkele bootjes op een
zee van reusachtige golven proberen te varen. Vooral de grootste golf is
indrukwekkend en heeft iets van een monster met klauwen. Deze golf verbeeldt de
kracht van de natuur en evenzo de kracht van de roeiers in de bootjes. Overigens was
het in de tijd van Kanagawa nog niet bewezen dat dergelijke golven werkelijk
voorkomen, maar tegenwoordig is de wetenschap daar wel van overtuigd. Er zijn
ook dergelijke golven waargenomen in de Baai van Tokio, waar Hokusai de
gebeurtenis op het kunstwerk waarschijnlijk situeerde.
Op de achtergrond staat de berg Fuji, maar Hokusai heeft hem waarschijnlijk ook in
de voorste golf afgebeeld, aangezien die golf precies dezelfde omvang heeft als de
Fuji vanuit een ander perspectief. De grote golf heeft sindsdien veel kunstenaars
geïnspireerd, maar ook veel tekenaars van politieke (spot)prenten.
Overgangsfiguren
1. Henri de Toulouse-Lautrec heeft invloed gehad van het Japonisme en de
Afrikaanse kunst. Wat leiden tot abstracte werken.
2. Paul Cézanne vormt de sleutel tot het impressionisme en het pointillisme. In het
werk van Cézanne speelt licht en kleur een zeer grote rol. Door het kleurgebruik
is zijn werk echter niet zuiver impressionistisch, maar loopt het al vooruit op het
expressionisme. Zo gebruikt Cézanne vaak warme en koele kleuren tegen elkaar
aan. Door zijn soms hoekige vormentaal wordt zijn werk door sommigen al tot
het kubisme gerekend. Ook gebruikt hij massievere en helderder kleuren dan zijn
tijdgenoten, de impressionisten.
De vormentaal van Cézanne inspireerde dan ook Picasso en Braque richting het
kubisme.
Werken van Paul Cézanne
Still Life with Commode
Montagne Sainte-Victoire
Mont Sainte-Victoire
Een strakke lijn onder de berg, een impressie van de horizon. Dit is landschapskunst
dat naar het abstracte leidt.
The Large Bathers. Aan dit
werk heeft hij 8 jaar
gewerkt. We zien er
duidelijke lijnen in. Het
been van de vrouw links
ligt in het verlengde van
de boom. De 2 bomen
vormen een piramide.
Dit werk was een

experiment met het
abstracte.
Cézanne heeft nog een werk gemaakt over de grote baadsters. Dit heeft hij
simpelweg The Large Bathers 2 genoemd.
Hier zien we terug rechtlijnige elementen. De hoofden van de vrouwen vormen de

horizon. De vrouw links heeft een schuine diagonaal. Cézanne dacht na over de
mogelijkheden en het ten top drijven van wat er mogelijk is met een bepaald beeld.
Nog een verwaarloosbaar overgangsfiguurtje: Vincent van Gogh.
Van Gogh is het totale tegenovergestelde van Toulouse-Lautrec & Paul Cézanne. Zij
deden elke dag van hun leven vrolijk mee met de ballade van honger en dorst: La
Bohème. Feesten als de beesten en naar de hoeren gaan dat was hun leven. Van Gogh
daarin tegen had geen nagel om aan zijn gat te krabben. Tijdens zijn leven heeft hij
maar 1 schilderij verkocht: La vigne rouge. Het werd gekocht door Anna Boch, een
Belgische kunstenares en zus van zijn vriend Eugène Boch. Ze kocht het voor 400
toenmalige frank, op de expositie van de Brusselse Les XX, in 1890, slechts een paar
maanden voor zijn dood. Van Gogh wordt tegenwoordig gezien als één van de
grootste schilders die ooit hebben geleefd. Jammer genoeg heeft hij het nooit
geweten.
La vigne rouge
Van Gogh heeft ooit nog een werk weg
gegeven. Op een dag was Van Gogh zo
ziek. Maar opdat hij geen geld had kon hij
geen dokter betalen. Toch is Dokter Gachet
gekomen. Hij heeft Van Gogh genezen, om
zijn dankbaarheid te uiten heeft Van Gogh
een portret van Dokter Gachet geschilderd
en aan hem geschonken.
Op 15 Mei 1990 werd het Portret van
Dokter Gachet door Christie's in New
York in drie minuten verkocht voor 82,5
miljoen dollar. De nieuwe eigenaar was
Ryoei Saito, de op één na grootste
papierfabrikant van Japan. Enige tijd
geleden meldde The Art Newspaper dat
het schilderij was doorverkocht aan een
niet-Japanse particuliere verzamelaar
nadat Saito in 1996 was overleden.
Portret van Dokter Gachet, juni 1890
De Aardappeleters, april 1885
De Aardappeleters is de titel van een schilderij van Vincent van Gogh. Het is
gemaakt in 1885 in Nuenen. Het is geschilderd met olieverf op doek. Het schilderij
hangt in het Kröller-Müller Museum op de Hoge Veluwe in Otterlo.
Van Gogh heeft veel lange studies gemaakt voordat hij het schilderij ging maken. Hij
zocht telkens naar een nieuwe compositie en expressie. Vincent van Gogh heeft geen
schetsen gemaakt van alles wat hij bedacht. Hij sloeg alle informatie op in zijn hoofd
voor hij begon met schilderen.
Details van het schilderij:

De man drinkt koffie die de vrouw net heeft ingeschonken. De andere mensen
snijden het eten. Zo kan je ook goed zien hoe gedetailleerd Vincent van Gogh
schilderde. Let bijvoorbeeld op de rimpels op de handen van de man en de vrouw
die aan het snijden zijn.
Korenveld met Cipressen
Dit is geen weergaven van de realiteit. (of je moet serieus wat pillen geslikt hebben).
Dit is een emotie die Van Gogh projecteert onder de vorm van de werkelijkheid.
Van Gogh is één van de belangrijkste sleutelfiguren voor het expressionisme.
Wheat Field with Crows
Zoals het vorige werk is dit ook weer geen afbeelding van de realiteit. Het
korrenveld is een aankondig voor de dood. De raven zijn de ongelukbodes. De
blauwe hemel gaat over naar zwart. Hier wordt de kroniek van de aankomende
dood van Van Gogh afgespiegeld.
Dit werk van Van Gogh is ook filmisch gebruikt door Akira Kurosawa in de film
Yume (Dreams) van 1990.
Het zelfportret van Van Gogh.

Hier toont hij dat hij zich niet
goed voelt. Het werk doelt op
de vragen die Van Gogh zich
stelt; wie ben ik? Waar ga ik naar
toe? Ik voel me niet lekker. Welke
plaats heb ik in de wereld?
Het is een vorm van

introspectie. Het in de spiegel
kijken. Het afvragen van zijn
identiteit.
La Chambre à Arles
"En mijn levensdoel is schilderijen en tekeningen te maken, zoveel en zo goed als ik kan; dan,
aan het eind van mijn leven, hoop ik te sterven, terugkijkend in liefde en tedere weemoed, en
denkend: 'Oh, de schilderijen die ik had kunnen maken!'"
Vincent van Gogh, Brief 338/403, 19 november 1883
De Sterrennacht
Vincent van Gogh maakte het toen hij in het ziekenhuis van Saint Rémy de Provence
was in juni 1889. Het schilderij is een nachttafereel met gele sterren boven een kleine
stad met heuvels. Vincent van Gogh schilderde het 13 maanden voor zijn zelfmoord.
Vaak wordt het schilderij geassocieerd met de woorden van Vincent van Gogh: "Just
as we take the train to get to Tarascon or Rouen, we take death to reach a star."
The Church at Auvers
Dit werk is levend, je zou bijna denken dat het kerkje de vrouw op elk moment kan
opslokken. Dit werk is expressionisme tot de letter. Het is een weergaven van iets
totaal anders. Het is een projectie van de gevoelswaarde van de kunstenaar op dat
moment.
Een laatste overgangsfiguur is Eugène Henri Paul Gauguin.
De werken van Gauguin behoren tot het postimpressionisme een vorm van het
impressionisme. Zijn werk dat vooruit loopt op het ongebruikelijke kleurgebruik van
de fauvisten en de expressionisten.
Expressionisme
Fauvisme Maakt een opening naar de Afrikaanse kunst.
Exotische
Sommigen menen dat het werk van Gauguin vooruit loopt op het symbolisme.
Gauguin woonde, op initiatief van Theo van Gogh, de broer van Vincent, twee
maanden samen met Vincent van Gogh, in Arles om te schilderen en van elkaar te
leren. Het werd geen gelukkige periode. Paul Gauguin kreeg depressieve buien en
deed zelfs een zelfmoordpoging. Uit de brieven van Van Gogh - die Gauguin
financieel steunde - blijkt dat ze voortdurend ruzie hadden. Op een moment was
Gauguin zo geschrokken van het gedrag van zijn huisgenoot, die hem tijdens een
avondwandeling achtervolgde, dat hij een nacht in een hotel doorbracht. De
volgende ochtend had Van Gogh een deel van zijn oor afgesneden. Daarop werd Van
Gogh in een gesticht opgenomen en vertrok Gauguin uit Arles.
In 1891 vertrok Gauguin naar de tropen om te ontsnappen uit de Europese

beschaving, en aan alles wat kunstmatig en conventioneel was. Hij had hierbij het
beeld van de edele wilden voor ogen en wilde zich afzetten tegen de burgerlijke
maatschappij. Hij verbleef op Frans-Polynesië (eerst Tahiti en later de
Marquesaseilanden). Hij leefde hier samen met Paou'óura, bij wie hij een zoon Emile
kreeg, geboren in 1899. Gauguin stierf in 1903, ziek van syfilis en hartaanvallen. Hij is
begraven op het kerkhof in Atuona, Hiva Oa, Marquesaseilanden.
In het jaar 2000 is een recordbedrag betaald voor een schilderij van Gauguin: $35
miljoen.
Het visioen na de preek (Jacobs gevecht met de engel)
Dit werk breekt met de realistische weergaven zowel qua kleuren en vormen.
Two Tahitian Women on the Beach
D’ou venons nous? Que somme nous, ou allons nous
Met dit werk vertaald Gauguin de Tahitische kunst naar een eigen visie.
Het Symbolisme
Erfgenaam van de het Prerafaëlisme. De symbolisten vinden dat kunst belangrijk
moest zijn. Het kwam erop aan het kunstwerk een subjectieve zeggingskracht te
geven rond de menselijke figuur, in een raadselachtig-magische samenhang van
erotiek en dood. Veelal werd de vrouw voorgesteld als de pure belichaming van
zinnelijkheid en seksualiteit. Mythologische en historische voorstellingen lagen voor
de hand bij een fantastische sfeerschepping.
De symbolist Leon Spilliaert

28 juli 1881, Oostende – 23 november 1946, Brussel was een van de voornaamste
Vlaamse symbolistische kunstschilders. Zijn hoogtepunt lag tussen 1900 en 1910. Als
je hellemaal juist wil zijn de werken die hij gemaakt heeft tussen 1908 en 1910
behoren tot de betere symbolistische schilderijen.
Marine met kielzog
Vrouw op de zeedijk.
Verschillende stroken:
Zee | lichte lijn van de branding | het stand |de zeewering | zwart | wandelpad | zwart
Hij laat de realiteit zien met rechte lijnen. Zonder de vrouw op de dijk zou het een
abstract werk zijn. De vrouw en de vogels creëren de spanning in het beeld.
The Curve of the Esplanade.
De overtocht
Een projectie van angst, spanning & mysterie.
Vertigo
De primaire angst van “ik ga vallen”
[Film Vertigo van Alfred Hitchcock]
Een zelfportret. Geschilderd in 1908.

Het is geladen met emotie en spanning.
Er is een zekere rust in te vinden maar

ook spanning.
De symbolist James Ensor
Ensor ligt met zichzelf in de knoop. Dit zien we in zijn werken. Ensors spectaculaire
meesterstuk "Intrede van Christus in Brussel". Verdoken in het doek zit Christus
(gelaatstrekken van Ensor?) op een ezel, begeleid door een juichende menigte, een
fanfare en een bonte stoet met maskers. Duizenden groteske figuren komen uit de
achtergrond naar voren gestroomd, met vooraan gemaskerde personages, waarmee
Ensor de spot drijft : de verwaande rechter, grijnzende militairen, vissersvrouwen, de
zelfvoldane burgerij, een bespottelijk verliefd koppeltje, dokter met tovenaarshoed,
de Dood in frak, een stel muzikanten van de "Fanfares doctrinaires" en tenslotte, gans
vooraan, een pompeuze bisschop die tamboer-majoor speelt. Rechts staat de
burgemeester en zijn schepenen in clownskostuum. Bovenaan spant een vaandel met
de tekst "Vive la Sociale" (opkomst van de socialistische partij). Ensor zet in feite de
hele goegemeente in zijn hemd en laat hen voor danig gek staan. Ensor situeert deze
intrede in Brussel omdat hij juist daar zoveel ontgoochelingen heeft meegemaakt.
Intrede van Christus in Brussel
Les pochards
Sociaal realisme. Het toont de ellende van de onderwerpen.
Intrigue
De mensen dragen maskers. Zij zeggen dit maar doen dat.
Squelettes voulant se chauffer
Het thema van de dood zien we dikwijls in zijn werken. Van dit werk bestaat er een
2de versie. Hier heeft hij echte het hoofd van één van de doodskoppen vervangen
door dat van zichzelf.
Les Gendarmes
In dit werk laat hij zien over hoe hij over de maatschappij denkt. Het is een
karikatuur van de maatschappij.
De symbolist Fernand Khnopff
Je moet hem eens gezien hebben maar voor de rest mag je hem vergeten.
Verlaten stad
The Sphinx, or, The Caresses
De symbolist Edvard Munch
De Schreeuw
De Schreeuw is een psychisch zelfportret van Edvard Munch. Het is een schilderij
gebaseerd op een eigen traumatische ervaring.
Het is niet realistisch, een afbeelding van de diepste angsten van Munch.
Levensdans
De 3 stadia van de vrouw.
Dame in wit kleed (links) is de jonge vrouw vol verwachtingen over het leven.
Dame in het rode kleed (midden) is de vrouw met de middenleeftijd. Dansend door
het leven.
Dame in het zwarte kleed (rechts) is de bejaarde. Eenzaam en alleen blikt terug op
haar leven en wacht op het einde van haar leven.
Het Kubisme
Kubisme is een avant-garde kunstrichting en schilderstijl van de moderne kunst. Het
is een van de vier grote schilderstijlen (naast het dadaïsme, het expressionisme en de
abstracte kunst), die de Europese schilderkunst van de 20e eeuw een nieuw elan
gaven. Veel kubisten waren er tussen 1870 en 1895.
Paul Cézannes uitspraak dat de dingen in de natuur volgens geometrische vormen

zijn opgebouwd en Pablo Picasso's spraakmakende Les Demoiselles d'Avignon
waren zovele oorzaken, uitgangspunten, aanleidingen en oorsprong tot en van het
kubisme in de schilderkunst.
Het kubisme zou volgens de dichter Max Jacob dan weer uitgevonden zijn op een
avondje bij Matisse, waar deze aan Picasso een negerbeeldje toonde dat hij in zijn
bezit had. Het moge juist zijn dat de invloed van Afrikaanse sculpturen op het
kubisme zeer groot was, het is eveneens zo dat het daar uiteindelijk niet over gaat.
Het belangrijkste - en vernieuwendste - aspect van het kubisme is dat het in eerste
instantie om een nieuwe manier van kijken gaat. De oude vragen: 'Hoe leg ik mijn
waarnemingen vast?' en 'Hoe geef ik een driedimensionale ruimte weer op een
tweedimensionaal vlak?' die ooit tot de ontdekking van het meetkundig perspectief
leidden, worden nu gevolgd door nieuwe, nog prangender vragen: 'Kan ik volstaan
met weer te geven wat ik door één oog zie?' en 'Kan ik mijn waarneming
vertrouwen?'
Kenmerken van het kubisme zijn: afgevlakt volume, verwarrend perspectief, collage,
meerdere standpunten, stilleven, analytisch, synthetisch.
In het kubisme wordt gebruikgemaakt van verschuivende standpunten. Een tafel kan
vanuit verschillende hoeken worden bekeken. Van bovenaf als men staat, vanaf de
zijkant als men zit, of van onderaf als men iets van de vloer wilt oppakken. Kubisten
proberen dit in een schilderij verwerken.
In het kubisme wordt geen onderscheid gemaakt tussen driedimensionale vormen

die naar de kijker toe buigen en vormen die van de kijker af moeten buigen. Kubisten
maken vormen vlak en vermenigvuldigen ze dan waardoor platte vlakken met veel
patronen in zachte kleuren worden geschilderd gezien vanuit verschillende hoeken.
Monet en Cézannes zijn begonnen met het gebruik van vlakken in hun werken. Zij
werden beïnvloed door de Afrikaanse kunst (maskers). Dit werd als vernieuwend
beschouwen. Het gevolg is een jongen Picasso.
De Kubist: Pablo Ruiz Picasso
De volledige naam van Picasso: Pablo Diego Jose Francisco de Paula Juan
Nepomuceno Crispin Crispiniano de la Sentissima Trinidad Ruiz Blasco Picasso y
Lopez.
Samen met Georges Braque ontwikkelde hij in de jaren 1905 - 1915 het kubisme.
Picasso heeft tijdens zijn leven enorm veel kunstwerken gemaakt. Er is geen officiële
lijst waarin zijn gehele oeuvre staat opgesomd. Hieronder volgt daarom een globaal
overzicht van Picasso’s oeuvre, waarin de belangrijkste werken worden genoemd
binnen de betreffende perioden van Picasso's loopbaan.
Kubistische periode:
Les demoiselles d'Avignon

‘Les demoiselles d'Avignon’ (1907), wordt gezien als het eerste echte kubistische werk.
De weergave is gestileerd geworden. De vrouwengezichten worden weergegeven als
geometrische figuren. De voorstelling van de realiteit wordt volledig ontkracht.
Een voorbeeld is de vrouw rechts beneden. Haar

hoofd is 180° gedraaid en ze heeft haar hand onder
haar gezicht;
We kunnen door in 3 delen bekijken. De vrouwen

links en rechts zijn radicaler aangepakt dan de 2 vrouwen in het midden.

Portrait of Ambroise Vollard (1909-1910)
In dit werk laat Picasso alles zien van Vollard. Het is een experiment. Hij heeft het
hoofd ontbonden in vlakken om zo alles in op doek te krijgen. (Voorkant, achterkant,
bovenkant en zijkanten.)

Kahnweiler

Card Player
We zien de rondingen van de tafel, de vervorming van het gezicht, de gebogen rug
van de speler, de hand met kaarten.

Guernica
Guernica is een schiderij van Picasso uit 1937, genoemd naar de plaats Guernica in
Spaans Baskenland (Baskisch: Gernika). Aanleiding voor het schilderij is het
bombardement door de fascisten onder leiding van Francisco Franco, om de
weerstand van de Republikeinen te breken. Het schilderij, met de enorme afmetingen
3,49 m hoog en 7,76 m breed, is een van de meest indrukwekkende en controversiële
werken van Picasso.

De Kubist: Georges Braque
Samen met Spaanse kunstschilder Pablo Picasso was hij de grondlegger van het
kubisme. De schilderkunst van Georges Braque behoort tot het kubisme en het
fauvisme. Het werk van Braque inspireerde Vauxelles om de term kubisme te
gebruiken. Met het kubisme wordt bedoeld dat de vorm niet meer direct in
verhouding staat tot de werkelijkheid. Het kubisme is daardoor een stap in de
richting van de abstracte kunst. In het werk van Braque worden tegelijkertijd de
kleuren minder sterk; hij gebruikt voornamelijk witte, bruine, en grijze tinten, met
hoogstens wat olijfgroen of geel. Braque werkte ook met collage-achtige
afbeeldingen, net of bijvoorbeeld een stuk krantenpapier op het doek is geplakt, met
teksten en al. Braque schilderde graag stillevens met vruchten, muziekinstrumenten
en flessen, waarbij hij ook letters en cijfers toevoegde.
Soda
Braque gaat verder met de abstractie en herleid dit tot losse elementen.

Beweging
Er gebeuren allerlei experimenten rond beweging.
1885
10 november - Eerste rit met een motorfiets, gebouwd door Gottlieb Daimler en
Wilhelm Maybach.
1886
Carl Benz introduceert de eerste automobiel met interne verbrandingsmotor
gebaseerd op benzine.
1895
22 maart - De gebroeders Lumière draaien de eerste film. Uitvinding van de film. De
introductie van de cinematografie.
Waar het bij fotografie op een stilstaand beeld ging wordt nu het in beeld brengen
van beweging belangrijk.
1903
31 maart - Negen maanden voor de Amerikaanse broers Wright slaagt Richard
Pearse, een excentrieke boer uit Nieuw-Zeeland, erin om in een zelfgemaakte
bamboe-eendekker 150 meter ver over de grond te vliegen. Hij stort neer in een haag
op zijn domein op het Zuidereiland. Sindsdien noemt men hem "Mad Dick", of ook
wel "Bamboo Pearse".
17 december - De Wright-Flyer, uitgevonden door de gebroeders Wright, stijgt op

vanaf het strand van Kitty Hawk in Noord-Carolina.

Het Futurisme
Het futurisme is een Italiaanse beweging en kunststroming van 1909 tot 1914,
ontstaan uit het kubisme.
{Picasso en Braque hadden de realiteit ontbonden in vlakken, het futurisme zal een nieuwe stap nemen.}
De Italiaanse schrijver Filippo Tomasso Marinetti stak met een eerste futuristisch
Manifeste in de Figaro van Parijs op 20 februari 1909 de lont aan van het futurisme.
Het was het begin van het algemeen literaire vlak. Het manifest beoogde een
toekomst gedreven door strijd, aanval en beweging, en richtte zich op de
arbeidersbewegingen, op revolutie en op anarchie.
In het futurisme was beweging en snelheid belangrijk. De futuristen aanbeden

snelheid en geweld.
De Futurist: Giacomo Balla

Giacomo werd geboren te Turijn. Hij is vooral bekend als leidend futurist, die in zijn
werken de beweging wilde laten uitkomen.
In 1912 legde Balla in zijn schilderij 'Hond aan de lijn' een beweging vast.

Velocità d’automobile (1913)

De Futurist: Umberto Boccioni
Umberto Boccioni was een Italiaanse schilder en beeldhouwer en een belangrijke
exponent van de futuristische beweging. Boccioni werd geboren in Reggio Calabria,
zijn ouders waren afkomstig uit Emilia-Romagna. Toen zijn vader werd
overgeplaatst naar Forlì, was Umberto nog maar een paar dagen oud. Hij bracht zijn
kindertijd in deze stad door.
City Rises
Met dit werk heeft Boccioni de

beweging van de mens in beeld willen
brengen.
Dit figuurtje vinden we ook terug op

de Italiaanse muntstukken van !0,20.

De Futurist: Marcel Duchamp
Marcel Duchamp werd geboren in een kunstenaarsgezin met zijn aanvankelijk even
bekende broers Raymond Duchamp-Villon en Jacques Villon. In 1902 begon hij te
schilderen in neo-impressionistische stijl. Vanaf 1910 begon hij de stijl van Paul
Cézanne aan te hangen en sloot hij zich aan bij de Puteaux-groep van zijn broer
Jacques, om er het Kubisme te beleven. In 1911 presenteerde hij echter zijn Nu
descendant un escalier op de Armory Show in New York en bracht hij daarmee het
Franse Futurisme in de kijker.
Afdalende naakt

Dada of het Dadaïsme
Een culturele beweging die begon tijdens de Eerste Wereldoorlog in Zürich in het
neutrale Zwitserland. De beweging bestond slechts kort en vertoonde een piek
tussen 1916 en 1920. De kunstenaars in Dada hielden zich vooral bezig met
beeldende kunst, poëzie, theater en grafisch ontwerp. De beweging is verwant aan
het nihilisme: het opzettelijk irrationeel zijn en afwijzen van de algemeen
geaccepteerde standaarden in de kunst. De kunstenaars waren ontgoocheld over het
débacle van de oorlog, die al gauw vastliep in een hopeloze loopgravenoorlog. Er
ontstond een tendens onder zowel literaire als plastische kunstenaars het artistieke
gebeuren brutaal en schokkend te bespotten. Dit was voor hen een middel om de
schijnheilige waarden van de toenmalige 'beschaafde' wereld aan te vallen. Het
dadaïsme zou uitgroeien tot een internationale beweging.
Hoewel de beweging slechts kort heeft bestaan, is haar invloed zeer groot geweest.
Een eerste stimulans werd al gegeven door de Franse futuristische schilder Marcel
Duchamp, te Puteaux in 1913, toen hij het Fietswiel op een Taboeret als kunstwerk
presenteerde, met de vraag: Kan iemand werken maken, die geen kunstwerken zijn?

Marcel Duchamp valde met zijn readymades [Een voorwerp (objet trouvé) wordt uit
zijn alledaagse context gehaald en tot kunst bestempeld.] het establishment aan.
Fountain-urinoir

Duchamp wilde buiten het normale stappen. Hij dreef spot met werken van andere
kunstenaars. Een voorbeeld is zijn parodie op de Mona Lisa van Da vinci. In de
marge zijn de letters L.H.O.O.Q. aangebracht, wat - uitgesproken op zijn Frans - zo
iets als 'zij is geil' betekent.
Frans: « elle a chaud au cul »

Engels: « She is hot in the ass »

De dadaïst: Raoul Hausmann
Hausmann raakte bevriend met Hans Arp en Richard Huelsenbeck en sloot zich al
gauw aan bij de dadaïsten. Hij noemde zichzelf "de president van de zon, de maan en
de kleine aarde (binnenoppervlak, dadasoof, dadaraoul, directeur van het Circus
Dada)".
Raoul Hausmann beweerde dat hij de ontdekking van de fotomontage had gedaan in
1918. De techniek van de fotomontage geldt als karakteristieke kunstuiting van het
dadaïsme. Behalve fotomontages maakte Hausmann collages, foto's, schilderijen,
beelden en hij schreef gedichten en dadaïstische manifesten. Met zijn gedicht fmsbw
inspireerde hij Kurt Schwitters tot zijn dadaïstische Ursonate.
Hausmann had relaties met diverse vrouwen, waaronder Hannah Höch. Zijn
manifesten en bijdragen over de geschiedenis van het dadaïsme zijn gebundeld in
Am Anfang war Dada, in het Nederlands vertaald als In den beginne was DADA.
Een montage van verschillende

beelden. Een collage zeg maar.
Het werk toont Vladimir Tatlin.
De grondlegger van de Russiche
kunst.
Tatlin at home
Een voorbeeld van Nederlands Dadaïsme:

Letterklankbeelden door Theo van Doesburg uit het tijdschrift De Stijl in 1921,
De dadaïst: Otto Dix

Een van de meest intrigerende Duitse kunstenaars in de schilderkunst van de 20e
eeuw. Hij doorliep gedurende de periode 1910-1933 verschillende belangrijke
moderne kunststromingen zoals het expressionisme, het dadaïsme en het verisme.
Met het werk ‘Cardplaying War-Cripples’ [Kaartspelende invaliede] toont Dix het
absurde van de oorlog.

Cardplaying War-Cripples


&amp;

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

&amp;

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Édouard Monet: Olympia

Kwestie om de actualiteit van het onderwerp te laten zien.

Versie Goya: Versie Manet:

De versie van Magritte:

Hij noemde het werk ook: “Het balkon van Manet”

De schilderkunst van Degas een behoorde tot het impressionisme en realisme.

De schilderkunst van Claude Monet behoorde tot het impressionisme.

2 hebben we al gezien. Namelijk Monet & Manet. We gaan verder Pierre-Auguste

Dit impressionistisch werk toont een middag in de 'Moulin de la Galette', een

De vrouwen zijn portret weergegeven. De man impressionistisch.

AFBEELDING: Een pasfoto. Klik en je staat er op.

Racehorses in Front of the Grandstand

Pointillisme heeft een wetenschappelijke achtergrond. In de traditionele

Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte (1886)

La baignade à Asnières (1883-1884)

De puntjes zijn goed te merken in landschapwerken.

Poseuse assise de profil (1887)

Parapludennen te ………. (1898)

Kenmerken van het Japanisme:

Henri Marie Raymond comte de Toulouse-Lautrec-Monfa of kortweg Henri de

Henri de Toulouse-Lautrec is meer dan de zeer begaafde affiche-ontwerper, schilder

Hij is geboren in 1864 en opgegroeid in Albi, Zuid-

Als tiener breekt hij de broze botten in beide benen (in

Hij gaat op Montmartre wonen, volgens hem 'the place

Ambassadeurs: Aristide Bruant

In the Salon of the Rue des Moulins (1894)

Een van de Gezichten op de berg Fuji

Werken van Paul Cézanne

Still Life with Commode

Dit werk was een

Hier zien we terug rechtlijnige elementen. De hoofden van de vrouwen vormen de

De Aardappeleters, april 1885

Details van het schilderij:

Korenveld met Cipressen

Van Gogh is één van de belangrijkste sleutelfiguren voor het expressionisme.

Het zelfportret van Van Gogh.

Het is een vorm van

Vincent van Gogh, Brief 338/403, 19 november 1883

In 1891 vertrok Gauguin naar de tropen om te ontsnappen uit de Europese

Two Tahitian Women on the Beach

De symbolist Leon Spilliaert

Marine met kielzog

The Curve of the Esplanade.

Een projectie van angst, spanning & mysterie.

[Film Vertigo van Alfred Hitchcock]

Een zelfportret. Geschilderd in 1908.

Er is een zekere rust in te vinden maar

Intrede van Christus in Brussel

Sociaal realisme. Het toont de ellende van de onderwerpen.

De mensen dragen maskers. Zij zeggen dit maar doen dat.

The Sphinx, or, The Caresses

De 3 stadia van de vrouw.

Paul Cézannes uitspraak dat de dingen in de natuur volgens geometrische vormen

In het kubisme wordt geen onderscheid gemaakt tussen driedimensionale vormen

Les demoiselles d'Avignon

Notities 100 1 film D4

Een voorbeeld is de vrouw rechts beneden. Haar

We kunnen door in 3 delen bekijken. De vrouwen

Notities 101 1 film D4

Notities 102 1 film D4

Notities 103 1 film D4

Notities 104 1 film D4

Notities 105 1 film D4

Notities 106 1 film D4

&

&