You are on page 1of 5

274

8 - DICTIOSSOMAS APARELHO (sistema ou complexo) DE GOLGI O nome Complexo de Golgi derivado de Camillo Golgi, o biologista que descreveu em primeiro lugar a estrutura em 1898. Definio - organito cujas unidades elementares so cisternas empilhadas, resultantes do cruzamento de citomembranas e tem um papel essencial na transferncia de protenas produzidas pelo R.E. na sntese de glicoprotenas e de mucopolissacridos. A forma varivel duma clula para outra, mesmo dentro da prpria clula. O tamanho varia com a funo da clula - muito importante em clulas glandulares ou nervosas - pequeno em clulas musculares - diminui at ao desaparecimento com o envelhecimento celular

8.1 - ESTRUTURA DO GOLGI 8.1.1 - CISTERNAS O Complexo de Golgi consiste numa srie de cisternas membranares achatadas, empilhadas e ligadas (tambm chamadas sculos), em forma de discos. Uma srie de cisternas so chamadas dictiossomas. Estas estruturas tm usualmente 4-8 cisternas por pilha, embora alguns organismos inferiores possam Ter vrias dzias de cisternas. O tamanho e nmero varia com o tipo de clula e com a sua actividade metablica. Algumas clulas tm um grande dictiossoma, enquanto que outras (especialmente as que esto envolvidas em secreo) tm centenas ou mesmo milhares de dictiossomas. O espao intracisternal do Complexo de Golgi faz parte da rede de espaos internos do sistema endomembranar. Tem duas faces entre as quais se situam as cisternas empilhadas - face cis, convexa em relao ao R.E. e vesculas de transio (membranas com espessura comparvel ao R.E. (6 nm)) face trans, cncava em relao s vesculas e vacolos de secreo (sculos tm uma espessura semelhante membrana plasmtica (17,5 nm)

ESCOLA SUPERIOR DE SADE DA UNIVERSIDADE DO ALGARVE

275
Fig. 8.1 Componentes do Complexo de Golgi

1- R.E. 2- vesiculao do R.E. 3- vesculas de transio 4- face cis 5- cisternas do dictiossoma 6- face trans 7- gros de secreo Fig. 8.2 Face Cis- e Trans

8.1.2 - VESCULAS O Complexo de Golgi uma estrutura muito activa e dinmica. Os sculos esto sempre rodeados de numerosas vesculas de vrios tamanhos. Estas vesculas transportam as protenas do R.E. para o Golgi, entre as cisternas do Golgi e do Golgi para os vrios destinos da clula, incluindo vesculas secretoras, lisossomas e membrana plasmtica. As margens das cisternas do golgi so inchadas e cheias de material granular. Este material composto essencialmente por protenas, muitas glicosiladas que se deslocam, para ou de, outra cisterna, por meio de vesculas que se libertam ou se fundem com as margens de outras cisternas.
ESCOLA SUPERIOR DE SADE DA UNIVERSIDADE DO ALGARVE

276

8.1.3.- VACOLOS Pensa-se que correspondem a dilataes dos prprios sculos e talvez tambm das micro-vesculas.

8.2 FORMAO 8.2.1 - CONCEPO CLSSICA Pensava-se que a totalidade de cisternas se formavam a partir do retculo endoplasmtico por fuso de vesculas de transio e que as cisternas se deslocavam de uma face a outra como numa passadeira, numa fbrica de montagem. Desde que uma cisterna atingisse a face -trans, transformava-se em gros de secreo at porque na outra face o R.E. compensava a perda. Crtica As pesquisas recentes no so compatveis com a ideia de deslocamento de membranas atravs do aparelho de Golgi da face cis para a trans. Esta hiptese prope que cada cisterna imatura no momento em que entra no dictiossoma. Os trabalhos bioqumicos precedentemente citados, provam a heterogeneidade das membranas golgianas no somente entre as membranas de cisternas vizinhas mas tambm para a membrana da mesma cisterna.

8.2.2 - CONCEPO MODERNA As vesculas de transio formadas na face lisa do R.E., transportam produtos elaborados pelo R.E., fundem com as bordas dilatadas das cisternas golgianas. O transporte feito pelas vesculas que vo e vm entre o R.E. e o Ap.G.. As protenas secretadas deslocam-se duma borda dilatada de uma cisterna seguinte graas a vacolos condensantes que nascem por coalescena das bordas dilatadas; a concentrao de protenas aumenta at face trans. Os gros de secreo atingem a membrana plasmtica deitando os produtos de secreo por exocitose.

ESCOLA SUPERIOR DE SADE DA UNIVERSIDADE DO ALGARVE

277
A - SECREO 1 - R.E.G. 2 - vesculas efectuando o transporte 3 - condensao de produtos de secreo (face trans) 4 - gros de secreo 5 - exocitose B - RECICLAGEM DE MEMBRANAS 6 - endocitose 7 - vacolo de endocitose 8 - fuso com a membrana das bordas dilatados dos vacolos 9 - fuso com um lisossoma 10 e 11 - depois as membranas integram-se nas bordas dos sculos

Fig. 8.3 Movimentao de protenas

8.3 - FUNES 1- interferem na transferncia e na concentrao de protenas destinadas a serem excretadas 2- na formao de novas membranas, atravs das membranas das vesculas que atingem a membrana plasmtica

3- na sntese de polissacridos e de glicoprotenas

4- numa parte do catabolismo celular 5- formao de lisossomas primrios

ESCOLA SUPERIOR DE SADE DA UNIVERSIDADE DO ALGARVE

278

6- protelise de protenas - transforma pro-protenas em protenas A maior parte das protenas a secretar so produzidas numa forma inactiva pro-protena. Estas pro-protenas so convertidas pelo aparelho de Golgi em

protenas por aco de proteases.


Fig. 8.4 trafego de vesculas 1 As protenas so sintetizadas pelos ribossomas ligados superfcie externa do R.E. 2 Vesculas de transio transportam as protenas recentemente formadas e glicosiladas para a face Cis do golgi 3 As protenas migram da face cis- para a face trans4 Vesculas secretoras ou 5 Lisossomas primrios de pendendo do seu contedo enzimtico 6 Entrada de protenas ou de outro material por endocitose

ESCOLA SUPERIOR DE SADE DA UNIVERSIDADE DO ALGARVE

You might also like