Page | 1

Ang Itum nga Misa sa Villa Faustino

Ni Romeo G. Garganera

NAHADLOK, ina ang nabatyagan ni Olinda. Bisan nga indi niya pag-akuon sa
kaugalingon apang ang amo nga balatyagon daw manipis nga ambon nga nagalikop sa iya.
Ginpabay-an niya nga magsiga ang suga sa iya hulot, isa sang mga hulot sa daku nga balay sa
Villa Faustino. Subong man ang didto sa hulot-balatunan, sa komedor, kag sa lagwerta nga
lantawon gikan sa gawahan sang iya hulot.
Ang kadulom para sa mga maligno, sa malain nga mga espiritu. Wala nagapati sini si
Olinda. Apang ang mga hitabu, ang pila nga iya natukiban sa Villa Faustino, tuman na nga
makahatag sa iya sing pagpangduhaduha.
Duha pa lamang ka semana sia nag-abot sa Villa Faustino. Gikan sa ulong-siudad, sa
balay-alaypan diin ginhinguyang niya ang beinte ka tuig sang iya kabuhi, ginpahibalo sia nga sia
amo ang bugtong nga manunubli sang isa nga ginahingalanan kay Don Faustino Lizares. Ang
laum ni Olinda nga wala na sia sing himata. Duha ka tuig ang iya edad sang dungan nga napatay
ang iya mga ginikanan sa aksidente. Wala sing himata nga nagsapupo sa iya. Gani, sa balay-
alaypan nga ato amo ang iya nangin puloy-an. Nasayran niya sang mag-abot sia sa Villa Faustino
nga sang mapatay ang iya mga ginikanan didto sa iban nga pungsod, yara pa gali si Don
Faustino, ang utod sang iya amay.
Duha ka semana nga nangin kaupod niya ang iya Tiyoy Faustino antes ini magtaliwan
bunga sa kanser sa baga. Ginkanugonan ini sing labi ni Olinda. Karon pa nga may nagapalangga
sa iya. Nga sarang niya madangpan sang mga problema. Kag ang mga namutikan niya sugod
sang mag-abot sia sa Villa Faustino. Bisan ang tsuper sang taxi nga nagdul-ong sa iya daw
nagadali nga makahalin sa amo nga duog. Kag ang ginsugid sa iya ni Cris, ang ulitao nga
nagapuyo malapit sa daku nga balay. Namutikan niya nga luyag sia mahambal ni Cris. Bisan nga
wala niya pag-ahaa nagsulod didto sa lagwerta samtang nagaisahanon sia.
"Dapat nga sugiran ta ikaw sini, Olinda," saligbat ni Cris pagkatapos sila magkilalahay.
"Nahanungod ini sa imo Tiyoy Faustino."
"Kay Tiyoy Faustino? Ngaa ano ang nahanungod sa iya?" tul-id ni Olinda.
"Nasayran mo bala nga si Tiyoy mo Faustino isa sadto ka katapu sang kulto nga Satanist,
ukon nagasimba sa prinsipe sang kadulom?" pabutyag ni Cris samtang ang panulok didto sa daku
nga balay.
"Si Tiyoy Faustino? Aba, Cris!" Masnahon ang pagpalamula sang nawong ni Olinda.
Kaakig kay Cris bangud sa ginhambal sa iya tiyo. "Indi ako magpati sina!"
"Dapat nga magpati ka, Olinda. Napulo ka tuig ang nagligad sang mag-untat sia sa
pagtuo sa Dios. Isa ato ka daku nga eskandalo sang madakpan sia kaupod sang napulo pa gid nga
nagahiwat sang itum nga misa sa daku nga balay, isa ka Mierkoles sang gab-i."
Ginlarawan ni Olinda sa kaisipan ang iya tiyo nga nagasuksok sang itum nga kapa sa
atubang sang altar. Nasindihan ang mga kandila kag upod sa usbong sang insenso, ginamitlang
sini ang mga tinaga sang kadulom. Kahalam-utan nga indi gid sia magpati.
"Maayo lang kay wala pag-ipalapnag ni Padre Sebastian ang amo nga hitabu," padayon ni
Cris. "Kilala sa duog nga ini sang labing daku nga balaligyaan luas pa sa malapad nga asyenda.
May hinuringhuring matuod apang nalimtan man lang ato. Ginlaygayan ni Padre Sebastian ang
imo tito. Gani, wala magpadayon sang iya tiku nga pagtuo. Sa pagkilala sang iya kasal-anan,
naghatag sing madamu nga kaayuhan nga imo tiyo. Nagdonar sing lote sa mga bulothuan.
Naghatag sing bulig sa mga imol."
"Ginbalay mo bala inang sugilanon, Cris?" pamangkot ni Olinda.
 "Ang akon tiya ang nagsugid sa akon, Olinda. Nasayran niya ang hulot diin ginhiwat ang
itum nga misa."
"Indi ako magpati sina, Cris," pabutyag ni Olinda kag binayaan ang ulitao.
-o0o-
KAINA sang hapon ang lubong sang iya Tiyoy Faustino. Apang, ang iya bangkay wala
ginlubong sa sementeryo malapit sa simbahan kundi sa isa ka bahin sang lagwerta malayu gawa
sa daku nga balay. Ina kuno ang gusto sang namatay sunu kay Benedict, ang abogado sang iya
tiyo kag ang naghimu sang testamento.
Ilisipon lang ang nagtambong sa lubong sang iya tiyo. Bangud bala kay didto ginlubong
sa lagwerta sang balay enbes sa sementeryo? Kag ngaa nga wala pag-ipasulod sa simbahan? Ina
kuno ang gusto sang iya tiyo, sunu pa kay Benedict. Kag kaina sa lulobngan sang itunod ang
bangkay sa kutkot, ngaa hinali nga nagbaskog ang huyop sang hangin nga ang kayami
nabatyagan niya? Matawhay ang panahon apang ngaa nga sang tion nga ato hinali nga nagtupa
ang manipis nga pag-ulan?
Pagkatapos sang lubong. Ginbasa ang testamento. Si Olinda ang solo nga manunobli.
Lakip ang daku nga balay.
"Ano ang buko mo, Olinda? May tuyo ka bala nga ibaligya ang balay nga ini?"
pamangkot ni Benedict samtang silahanon na lang sa kadak-an sang daku nga balay.
"Kag ngaa nga ibaligya ko, Benedict?" Natingala si Olinda.
Si Benedict ulitao pa nga ayhan mga lima ka tuig ang kinamagulangan kay Olinda.
Maambong nga sang una nga pagkitaay nila sa balay-alaypan, namag-anan gilayon sang iya
buot.
"Isa ikaw ka babae, Olinda. Indi ka ayhan hadlukan nga magpuyo diri?"
"Anad na ako nga mag-isahanon, Benedict. Kag ano ang dapat ko kahadlukan diri?"
pamangkot ni Olinda. Sa hagyon sang panghambal ni Benedict, pat-od nga may nahibal-an ini.
"Nabatian mo siguro ang sugidsugid tuhoy sa imo tiyo?"
"Huo, Benedict, kay Cris. Matuod bala ato?"
"Ambot lang, Olinda. Pero, kon matuod ato dapat nga ibaligya mo ini nga balay. Mahimu
nga simbahan ini sadto sang kulto."
"Bisan ikaw daw nagapati, Benedict. Indi, indi ko pagbayaan ang balay nga ini bisan ano
ang matabu. Ini ang matawag ko nga akon puloy-an."
-o0o-
INUBOS ni Olinda ang gintimpla nga kape. Ikaapat na ka tasa. Pila na lang ka takna
ugaling magkaagahon. Wala sing tuyo nga magtulog. Ngaa nga indi sia magpangusisa sa mga
hulot didto? Pat-od nga may matukiban sia. Nasiplatan niya ang isa ka gunting sa ibabaw sang
tokador. Bisan paano dapat nga may armas sia.
Sa hulot sang iya Tiyoy Faustino una sia nga nagpangusisa. Binuksan niya ang pila ka
mga drawer sa kabinet. Sa isa ka drawer, may nakita si Olinda anum ka itum nga kandila nga
nakaagi sing sindi. Kaha sang posporo kag duha ka kandelabra. Sa masunod nga hunoshunos,
bisan indi niya pagbuksan mahapos niya nga mapaktan. Nagapanimahu ang ahos nga nagatuob
sa bug-os nga hulot.
Ginsunod ni Olinda ang pag-usisa sang aparador. Sa hunoshunos, may binugkos nga mga
papel kag binasa ni Olinda ang nasulat:
Nagapangaku ako sa iya, sa Prinsipe sang Kadulom; sang akon lawas kag kalag, sang
tanan nga akon sa kalibutan nga ini, kag sa pihak nga kinabuhi.
Sundon ko ang tanan niya nga mandu sanglit ang padya akon nga maagum bilang alagad
sang iya ginharian.
Bilang saksi, ginaapid ko ang nahot sang akon buhok.
Isa ka tulo sang akon dugo.
 Page | 3

Ang pangaku sang akon kalag.

Naipit sa tagsa ka pinanid amo ang isa ka nahot nga buhok diin may mantsa nga daw
dugo. Kay sin-o ayhan ato? Iya ayhan yadto sang katapu sang Satanist?
Sa aparador nga ato, nasapwan ni Olinda ang daw isa ka pagkitan. Iya ato ni Tiyoy niya
Faustino. Dinala ato ni Olinda sa iya hulot kag basahon:

Agud nga mahamuot ang prinsipe sang kadulom isa ka ritual ang buhaton ang
pagsakripisyo sang isa ka ulay nga dalaga sa iya altar. Ang isakripisyo dapat nga isa ka
binunyagan kag indi katapu sang kulto.

Sa masunod nga pinanid:

Duha lamang ka bahin sang lawas ang dapat kuhaon: ang tagipusuon kag ang mga mata.
Ang tagipusuon simbolo sang kabuhi kag ang mga mata, larawan sang butang nga maayo nga
luyag sang Dios nga makita. Sa paghalad sini kay Satanas, nagapamatuod sa pag-upod sa iya sa
kadulom kag ang pagsikway sang kasanag.
Sa paghiwat sang itum nga misa, tatlo lamang ka pilas ang himuon sa biktima: ang
tagipusuon kuhaon sa dughan, ang duha ka mata ipahamulag sa iya mga kamot.

Binutang ni Olinda ang pagkitan. Nagakurog ang iya kamot kag mayami ang balhas sa
iya agtang. Sa gwa, nagaamat na lapnag ang kaagahon.
"Wala ka matulogi sing maayo, Olinda," pabutyag ni Benedict sang magduaw ini sa
dalaga pagkaligad sang tatlo ka adlaw nga nalubong si Don Faustino.
Wala magsabat si Olinda. Isugid bala niya kay Benedict ang iya natukiban?
"Wala bala magbaylo ang imo pamat-od nga magpabilin diri sa Villa Faustino? May
nahibal-an ako nga interesado nga baklon ang balay nga ini," padayon ni Benedict.
"Indi magbaylo ang pamat-od ko, Benedict," sabat ni Olinda.
"Ikaw ang mahibalo, Olinda. Ang sa akon lang basi kon sa katalagman ang imo kabuhi
kon magpabilin ka diri."
Tinulok sing tadlong ni Olinda ang abogado. May kaakig bala sia nga namutikan sa
hagyon sang panghambal ni Benedict? A, sa pamatyag lang niya ato siguro.
Sa masunod nga gab-i, bangud sa tuman nga katuyo, madali nga natulogan si Olinda.
Apang sang tungang gab-i na, hinali sia nga nakabungkalas bangud sa isa ka makahaladlok nga
damgo. Nakita niya ang isa ka tagipusuon nga nagalutaw sa hangin. Sang palapitan niya ini,
nakita ni Olinda nga nagakibu.
Nagtimpla sang mainit nga kape si Olinda. Kag sa hinali, may nabatian sia nga gahod
gikan sa lagwerta, sa malayu nga bahin diin ginlubong ang iya Tiyoy Faustino. Uwang sang idu.
Nagpalanindog ang balahibo ni Olinda. Nagapalapit sa daku nga balay. Didto nagdulog sa
ganhaan-mayor.
Sinabnit ni Olinda ang gunting. Ang kahadlok binuslan sang kaakig. Sobra na ini.
Kinahanglan atubangon niya ang ano man nga nagapahog sa iya. Dumulog sa nasirhan nga
ganhaan si Olinda. Guminhawa sing madalum kag gulpe nga binuksan ini. Wala sing tao ukon
ano man nga bagay sa gwa!
Bumalik sa iya hulot si Olinda. Inurot ang nabilin nga kape sa tasa. Pinatuhoy ang
panulok sa lagwerta, sa gwa sang gawahan nga salaming. Kag daw hinakwat sia sing hinali. Sa
idalum sang kahoy nga hagyon nga malambot sang kasanag sang suga, may tao nga nagatindog.
Nagalantaw sa iya hulot. Nakilala niya sa hagyu sang lawas, ang kadakuon. Si Cris!
Gulpe man nga kalingin ang nabatyagan ni Olinda. Ang kape sa tasa, pat-od nga may
nagbutang sang bulong, samtang didto sia sa idalum. Ang telepono, tawgon niya ni Benedict
ukon ang polisya agud nga magpangayu sing bulig. Apang, antes niya hakwaton ang awditibo,
nagpalangdulom ang iya panulok. Ang ulihi nga iya nabatyagan amo ang mga kamot nga nagsalo
sa iya lawas.
Bumalik ang pangalibutan ni Olinda nga daw nagbugtaw sia gikan sa isa ka
dalamguhanon. Nagahigda sia sa malaba nga latok kag nagaid ang iya mga kamot kag tiil. Sa
banta niya, didto sia sa basement sang daku nga balay. Ang kasanag naghalin sa anum ka itum
nga kandila sa iya magtimbang nga kilid. May mga tinuga sa iya palibot. Nagasuksdok sang
malaba nga panapton. Namay-uman niya ang nawong sang pila sa ila. Ang nag-upod sa lubong
sang iya tiyo. Nagatulok sa iya nga sa mga mata yara ang tuman nga kaakig.
Sa ulonhan niya, nakita ni Olinda ang isa ka krus. Apang, nagasuli ini nga ang puno
nagatudlo sa kisame. Ang itum nga misa para sa prinsipe sang kadulom! Kag sia amo ang ihalad.
"Sugdan na ang ritual!"
Nabatian ni Olinda nga mandu gikan sa tiilan niya nayon. Ang ila pari nga nagasuksok
sang lubos-pula. Nakilala ni Olinda.
"Indi, indi mahimu nga ikaw!" ang natusngaw ni Olinda. Si Benedict!
Apang wala nagsapak sa iya ang abogado. Daw tulad sadtong wala sia makilala. May
ginauyatan nga itum nga libro si Benedict. Naghalok sing makatlo. Sa tagsa niya nga pagduko,
nagasabat sa pagbagting ang kampanilya.
Sinugdan ni Benedict ang pagbasa sang libro samtang nagasabat sa iya ang mga kaupod.
Nanginpadlos si Olinda. Apang mapag-on ang paggapos sa iya.
Isa ka malaba nga nagabadlak nga punyal ang gindahu kay Benedict. Pinahiran niya ini
sang itum nga panapton. Ang matapan nga bahin sang patalum iya gintandog sa agtang ni
Olinda.
"Indi kamo makaluwas sini," ang saligbat ni Olinda. Bisan pa nga nabatyagan niya ang
pagkawala'y paglaum. Nadumdoman niya ang pagkitan sang iya Tiyoy Faustino.
"Ang sakripisyo dapat nga mapatay nga may katingala sa iya mga mata. Nasayran ko ang
inyo pagabuhaton gani mangin wala'y pulos ang inyo paghalad," hambal ni Olinda.
Apang daw subong lang nga nagahambal si Olinda sa mga estatwa. Tatlo ka magagmay
nga kahon ang ginbutang sa luyo niya. Sulodlan ato sang iya tagipusuon kag mga mata. Isa
lamang ini ka malain nga damgo, ang sa kaisipan ni Olinda. Ayhan kon piyungon niya ang mga
mata, sa iya pagbugtaw madula ang katalagman. Apang nabatyagan niya ang taliwis sang punyal
sa iya dughan. Pinataas ini ni Benedict agud sa pag-utas sing hinali sang iya kabuhi.
Kag . . .
May gahod nga nabatian si Olinda. May nagbukas sang ganhaan sang basement. Nabatian
man ini ni Benedict kag sang kaupdanan. Naunay ang kamot nga nagauyat sang punyal. Bisan
nga ang ila panulok didto sa bahin sang dughan ni Olinda diin magatibusok ang patalum.
"Olinda!" May nagtawag sa iya ngalan. Ang mga ginutlo nagdulog kag nagwasaag nga
daw bukal. Ang kabug-osan ni Cris hinali nga nagpakita sa ibabaw sang halintang.
"Buy-i ang punyal nga ina, Benedict!" mandu ni Cris. Mainandamon nga nagpalapit sa
abogado. Mahimu nga gamiton sa iya ni Benedict ang patalum. "Gintawgan ko na ang polisya.
Sa indi madugay maabot sila!"
Tuman na ato. Ang punyal lumagpak sa salog. Masigpalumba sila sa pagtultol sa
ganhaan. Daw daludo sang tubog nga nagasipak sa nahamtangan ni Cris.
Pinalapitan ni Cris si Olinda. Ginhubaran sang gapos. Nagbangon si Olinda. Pero daw
indi pa sia makatindog. Nagapalaminhod ang iya mga tiil.
"Sa-salamat, Cris," ang nakutib ni Olinda. "Kon wala ka . . ."
"Kinahanglan makagwa kita diri, Olinda. Ubayan ko ikaw."
Apang gikan a likuran ni Cris, nakita ni Olinda ang dagway ni Benedict. Bumalik ini.
Kag sa nahayaw nga kamot. Ginakaptan ang kandelabra.
"Cris, sa likod mo!" paandam ni Olinda.
Hagyon nga nakalikaw si Cris, umigu sa iya abaga ang inoglampos. Nakaisol sia.
 Page | 5

"Tapuson ko ikaw!" singgit ni Benedict. Indi kay Cris kundi kay Olinda. Ginhayaw ang
kandelabra agud ilampos sa ulo ni Olinda.
Piniyong sang dalaga ang iya mga mata. Wala sia sing sarang likawan.
Apang antes magtupa ini, nahugakum ni Cris ang iya kamot. Pinataas ni Benedict ang iya
tuhod. Umagunto si Cris sang masakam sang iya suloksulok. Isa pa gid ka sumbag ang tumopa
sa iya sag-ang. Nakasandig sa dingding ang ulitao. Sa hinali, natuonan sang panulok ni Benedict
ang nabuy-an nga punyal. Pinalapitan niya agud puluton.
Dinamhagan sia ni Cris. Nag-agaway sila sang patalum. Piniyong ni Olinda ang iya mga
mata. Dapat nga magadaog si Cris. Kay kon indi, pat-od gid ang iya kamatayon.
Pila ka tion, tumindog si Cris. Sang muklaton ni Olinda ang iya mga mata, nakasugahaw
sia sang makita nga may dugo ang panapton ni Cris.
"Indi ako, Olinda," ang namitlang sang ulitao. "Sia . . .!"
Didto sa idalum sang nagasuli nga krus, nagasandig si Benedict. Nagaungot sa dughan
ang punyal. Wala ni Olinda mapunggi ang kaugalingon. Humakos sia kay Cris.
"Nagsala ako, Cris. Ang laum ko nga ikaw . . . Patawara ako!"
"Sa tanan nga tion sugod sang mag-abot ka diri sa Villa Faustino, ang imo kaluwasan
amo ang ginapanumdom ko, Olinda. Nasayran ko nga isa sang mga gab-i nga maabot,
magaatubang ka sa katalagman. Nagbantay ako. Indi ko mabatas nga mapahamak ka. Sanglit
likum ta ikaw nga ginapakamahal," pabutyag ni Cris.
"Ako man, Cris. Bisan pa nga karon ko pa lang mapat-od ang amo nga balatyagon. Indi
kaakig kundi paghigugma."
Gikan sa gwa, nadunggan nila ang pagsampot sang mga salakyan sang polisya.
Mahigugmaon nga inubayan pagwa ni Cris ang dalaga. Ang kasugoan na ang magapangusisa
sang hitabu didto. Ang pagsikup sang iban nga katapu sang kulto.
Buas, nasayran ni Olinda nga ang hitabu nga ato, malimtan niya. Katulad sang isa ka
makahaladlok nga damgo. Kaupod kay Cris. Didto sa Villa Faustino.

KATAPUSAN