Ovo je skripta koju je dostavila Jana Ikovic (i hvala joj na tome), ali imajte u vidu da gradivo obuhvata oko

120 stranica, a da je skripta prost prikaz tj. pregled najvaznijih pojmova.

POJAM POLITIKE I POLITIKA U INDIVIDUALNOM SMISLU Politika je visedimenzionalna slozena pojava.Pod njom se podrazumijeva narocita djelatnost koja ima svoje subjekte.Ona se odvija pod nizom manterijalnih I nematerijalni sukoba koji se mogu resavati.Politika je sveprisutna dimenizja u drustvu.Niko ne moze ostati po strani od nje niti reci da ga ne pogadja. Drustvo nije nista drugo do skup slobodnih I ravnopravnih pojedinaca sposobnih za samorealizaciju.Na individualnom nivou pojavljaju se 2 vazna puta politike na nivou drustva,a to su: 1.sukob I 2.vlast Alternative koje su pretpostavka odluke upucuju na neki sukob.Covjek mora vladati sobom,tako sto cjelinu svoje vise ili manje protivrecne licnosti mora drzati na okrugu ili podrediti nekoj odlucujucoj instanci. POLITIKA I DRUSTVO.SUKOB I POLITIKA O politici se moze govoriti tek kad se ova djelatnost izdvoji na nivou tzv.globalnog drustva.Rijec politika je grckog porijekla I njena etimologija je sledeca-polis,politicos I politike tehne.Drustvo da bi opstalo mora resavati 2 problema: 1.problem adaptacije 2.problem integracije Upravljanje je donosenje onih odluke koje na relativno nesporan nacin mogu biti izvedene iz poretka.U vezi s porijeklom I prirodom drustvenih sukoba postoje 2 osnovna antropoloska znacenja I to: -Po Hobsu ljudi sup o prirodi zli,pohlepni I nezajazljivi. -Po Rusou ljudi sup o prirodi dobri I blagorodni a upropascavaju ih drustvene ustanove.Politika je ukupnost procesa odnosa institute svjesnog regulisanja sukoba u toku upravljanja poslovima u jednoj globalnoj drustvenoj zajednici. Pod drustvenom strukturom se podrazumijeva manje vise stabilna karakteristika,drustvena raslojenost odnosno postojanje razlicitih drustvenih grupa. VLAST,MOC I AUTORITET Pod vlascu se podrazumijeva sposobnost izricanja neporecive volje u ime za racun

drustva.Vlast mora u neku ruku stajati iznad sukobljenih strana.Po mnogima politika je borba za vlast ili cak za samo vrsenje vlasti.Vlast treba razlikovati od moci I autoriteta.Moc moze da bude bilo kakva,vazno je da djeluje.Autoritet je osnov uticaja na ponasanje drugih.Moc moze biti: -diskretna I -difuzna, kao I -brutalna I -bezobzirna.Autoritetu se ne odupire,autoritet se prihvata I postuje. Vlast je institucionalizovana I organizovana moc koja se stiti pravima I zakonima tj. izrazava se zakonski moc. Amandman je dodatak vec gotovom zakonskom predlogu kojim se taj predlog dopunjuje ili popravlja. VLADAVINA ILI DOMINACIJA Vlast je najveca moc.Vlast uvjek neko vrsi.Ona se mora personalizovati.Poredak podrazumijeva podjelu ali podjelu na: 1.vlastodrsce I 2.upravljace. Vlastodrsci uvjek uzivaju prestiz. Politika je borba za vlast,kako bi se vladalo,politika je umjetnost vladanja. LEGITIMNOST Vlast sem sto mora biti mocna I autoritativna ona mora mora biti I legitimna,mora uzivati legitimnost,sto znaci biti prihvacena kao opravdana.Vlast kao legitimnu lakse mogu dozivjeti pripadnici vladajucih nego pripadnici podvlascenih skupina,na neki nacin kao legitimnu po tendenciji moraju je dozivjeti svi.U savremenim drustvima se smatra uspjesnom I prihvata samo ona vlast koja podstice privredni razvoj I porast zivotnog standarda.Vlast koja u tome ne uspijeva ne postaje odmah legitimna. DRZAVA-ORGANIZACIJA KOJA U SVOJIM RUKAMA IMA APARAT FIZICKE PRINUDE Drzavom se naziva osamostaljeni mehanizam vlasti u jednom globalnom drustvu. Drzava je zajednica svojih drzavljana koaj se prostire na odredjenoj teritoriji. Drzava je I zajednica I organizacija pri cemu se ta odredjenja preplicu I stapaju. MODERNA POLITICKA NAUKA Politicka nauka se kristalise proucavanjem nekih svojih pojava u svijetu politike.Politicka nauka se prvi put pojavljuje u SAD 1908 god.Do institucionalizacije politicke nauke najpre dolazi u SAD I drugim anglosaksonskim zemljama.Nova nauka se uvodi na fakultete.U Jugoslaviji ova nauka pravo na postojanje stice 50-tih godina.Politicka nauka je jedna disciplina moderne politicke nauke.Ona se odredjuje prije svega svojim predmetom koji se odnosi na sledece oblasti: 1.metodologija I osnovni pojmovi 2.politicke ideje I ideologije 3.politicka I ustavna uredjenja zemalja 4.politicke stranke I interesne grupe

5.javna uprava,upravljanje I organizacija OSNOVNE DISCIPLINE MODERNE POLITICKE NAUKE 1.U svom klasicnom vidu politicka filozofija uglavnom ne postoji.Ona se medjutim I dalje izucava kao istorija.Ona je sastavni dio razvoja civilizacije kojoj pripadamoPolitickoj filozofiji ostaje I zadatak ispunjavanja saznajnotehnickih osnova I ogranicenje istrazivanja politike. 2.Ponekad se politicka filozofija izjednacava sa politickom teorijom.Politicka teorija se bavi specificnim metodoloskim problemima politicke nauke,njenim osnovnim pojmovnim problemima a pod njom treba razumjeti I onaj osnovni skup hipoteza koji orjentise istrazivanja politike. 3.Politicki sistem je ime za opstu I glavnu discipline politicke nauke cije su uspostavljanje I razvoj u najvecoj mjeri doveli do osamostaljivanja politicke nauke. 4.Uporedni politicki sistemi su disciplina koja ima veliku tradiciju jer je bila razvijena jos u okviru politicke filozofije.Pri tome gradi odgovarajuce klasifikacije odnosno tipologije kao sto se bavi I problemima razvoja politickih sistema. 5.Postoji jos I medjunarodna politika I odnosi. METODI MODERNE POLITICKE NAUKE Pod metodom podrazumijevamo skup pravila odnosno postupak kojim se stize do naucnog saznanja.U upotrebi su razliciti metodi.Prema svojoj logickoj prirodi razlikuje se: 1.aksiomatski 2.deduktivni 3.induktivni I 4.reduktivni metodi Postojanje teorijsko-metodoloskog pluralizma u politickoj nauci vodi do podjele metoda na: 1.istorijsko-genetski 2.institucionalni 3.bihejvioristicki 4.funkcionalno-strukturalni I 5.komparativni -Nomotetski metodi smatraju da su drustvene pojave masovne,da se mogu uopstavati I u njima uocavati izvjesne pravilnosti. -Idiografski metodi su.metodi gdje su drustvene I politicke pojave individualne I neponovljive gdje nema metafizike. -Diltaj je podijelio metode na: 1.objasnjavajuce I 2.razumijevajuce. Fenomenologija-metod institucije tj.Filozofska koncetracija I sagledavanja sustina I ne moze se iskustveno provjeriti. IDIOGRAFSKI I NOMOTETSKI METODI

Najvaznija je podjela metoda na: 1.idiografske I 2.nomotetske Nomotetski imaju za cilj da ustanove opste zakone povezanosti odredjenih pojava u stvarnosti. Idiografski metodi nastoje da iscrpno protumace jedan neponovljiv dogadjaj ili dio stvarnost odustajuci pri tome od potpune apstrakcije. Kao idiografski metodi navode se: 1.fenomenoloski metod 2.istorijski metod I 3.hermenautika Pod hermenautikom se podrazumijeva ucenje o znacenju,tumacenju I razumijvanju. Medju nomotetskim metodima razlikujemo: 1.aksiomatske I 2.empirijsko-analiticke Aksiomatski metod jeste najslozeniji I najprecizniji metod politicke nauke.Empirijskoanaliticki metod primenjuje se pri utvrdjivanju stabilnih veza izmedju odredjenih pojava ili serija pojava. TRI OSNOVNA ASPEKTA POLITICKOG SISTEMA Politicki sistem je pojam ili model cijim posredstvom shvatamo I predstavljamo odgovarajucu stvarnost.Politicki sistem je prije svega odredjen svojom funkcijom u drustvu.Politicki sistem se predstavlja u seriji od 3 momenta: 1.Prvi problem ili impuls nalaze se na jednoj tzv.input strani tj.strani uaza. 2.Drugi momenat je djelovanje odluka odnosno posledice odluke nalaze se na strani izlaza.Na taj nacin se politicki sistem moze predstaviti kao jedno stabilno kruzno stanje. 3.Treci momenat je izmedju input I output strane na kojem se nalazi jedan srednji dio ono sto pretvara input u output. TRI NIVOA POJMA POLITICKOG SISTEMA Ova 3 aspekta politickog sistema objasanjavaju uporednu potrebu.Rijec je o ralicitom nivou opstosti. 1.Opsti pojam politickog sistema se moze odrediti uglavnom samo funkcionalno 2.Poseban pojam politickog sistema srednjeg opsega se usredsredjuje upravo na osobit tip ili vrstu politickog sistema. 3.Pojedinacni.Tad zanemarujemo niz momenata koje ukljucujemo u pojam politickog sistema odredjene zemlje.Sva tri pojam su neophodni instrumenti istrazivanja. POLITICKI SISTEM I DRUSTVENA TEORIJA Osnovna jedinica drustvenog sistema jeste individualni nosilac socijalne akcije.Cilj njenog djelovanja je drustveno uslovljen I ukazuje na odlucujuci znacaj obrazaca koji odredjuju pozeljan pravac djelovanja.Osnovne funkcije socijalnog sistem su: 1.cuvanje strukture

2.ostvarivanje ciljeva 3.prilagodjavanje 4.integracija Osnovni podsistemi su: 1.kultura 2.politika 3.privreda 4.socijalizacija ARISTOTELOVA KLASIFIKACIJA POLITICKIH SISTEMA.TRADICIONALNE KLASIFIKACIJE POLITICKIH SISTEMA Od svih tradicionalnih klasifikacija najvaznija je Aristotelova.Aristotel je ustanovio Herodotovu podjelu.Ovaj je prema broju onih koji vrse vlast razlikovao: 1.monarhiju-u kojoj vlat vrsi jedan covek 2.aristokratiju-u kojoj vlast vrsi manjina 3.demokratiju-u kojoj vlast vrsi vecina Aristotel je mjerilu broja onih koji vrse vlast dodao I mejrilo kvaliteta te vlasti.Tako se razlikuju 3 pravedna I 3 nepravedna oblika: 1.Ako pojedina vlada na opste dobro to je-monarhija 2.Ako tako postupa vladaju manjina to je-aristokratija 3.Kad se tako ponasa vladajuca vecina to je paideja 4.Ako pojedinac vlada u svom interesu to je tiranija 5.Ako tako postupa vladajuca manjina to je oligarhija 6.Ako se vecina ne obazire na interese cjeline to je-demokratija Cesto je pominjana I Monteskjeova klasifikacija na 3 oblika I to: 1.monarhija 2.despotija I 3.republika SISTEM JEDINSTVA I SISTEM PODJELE VLASTI Najednostavnije su one klasifikacije koje nacelo podjele obrazuju oko nekog relativno jasnog I po mogucnosti jednostavnog obiljezja politickog sistema.U tom okviru najvaznija je podjela na: 1.sisteme jedinstva I 2.sisteme podjele vlasti Sistem jedinstva vlasti odlikuje se time sto predstavnicko tijelo je nacelno nosilac I zakonodavne I izvrsne vlasti U sistemu podjele vlasti zakonodavna I izvrsna vlast povjerena je organima koji su u medjusobnim odnosima relativno samostalni. TIPOLOGIJE SAVREMENIH POLITICKIH SISTEMA: SMISAO I TESKOCA

Osnovni tipovi savremenih politickih sistema se cesto tumace u vezi sa problemima koje donosi modernizacija.Tip je uvjek slozena pojmovna konstrukcija nastala apstrahovanjem pojedinacnih obiljezja.Fridrih razlikuje 13 tipova politickih sistem,a to su: 1.anarhija kraljeva 2.despotska monarhija 3.anrhija-fragmentizovana vladavina 4.oligarhija plemstva 5.oligarhija bogatih 6.svestenicka oligarhija 7.neposredna demokratija 8.birokratska vladavina 9.parlamentarno-kabintska vladavina 10.demokratija zasnovana na pravnoj jedn. 11.predsednicko kongresna vladavina 12.vojna diktatura 13.totalitarna diktatura Botomor nudi sledecu tipologiju: 1.primitivna drustva: -bez diferencirane I stabilne drustvene strukture -sa diferenciranom politickom strukturom 2.gradovi drzave 3.imperije razvijene oko gradja 4.azijske drzave sa centralizovanom birokratijom 5.drzave nacije 6.imperije razvijene oko drzave nacije. Ajzenstat smatra sledece tipove politickog sistema kao osnovne: 1.primitivni sistemi 2.patrimonijalne imperije 3.nomadska carstva 4.gradovi drzave 5.feudalni sistem 6.centralizovane imperije 7.moderni sistemi Berg Sloser je podijelio tipologije: 1.savremeni tradicionalni sistemi 2.statisticke oligarhije 3.modernizirajuce oligarhije 4.pretorijanski sistemi 5.mobilizirajuci sistemi 6.vaspitne demokratije 7.fasisticki sistemi 8.komunisticki sistemi 9.parlamentarno-demokratski sistem TERMIN LIBERALIZAM Liberazlizam je ideologija individualne slobode.Termin liberalizam ima razlicita znacenja.Terminom liberalizam oznacava se gradjanska drustvena misao ovog perioda koja filozofski I pravno nastoji da legitimira postojecu drustvenu strukturu.Period Liberalizma se jos naziva I konkurentski kapitalizam sto ukazuje na slobodnu konkurenciju.

VLADAVINA PRAVA Uspostavljanje ogranicene I odgovorne vlasti se realizuje putem principa vladavine prava.Vlast je legitimna samo dok je legalna,njen legitimitet je uslovljen postovanjem opsteg zakona. Zakon mora imati tacno odredjena svojstva: 1.opstost-- Opstost znaci da zakon ne regulise konkretne situacije I ponasanje konkretnih ljudi nego sve situacije I pojedince bez favoriziranja ijednog od njih. 2.javni karakter-- Kad se kaze da je zakon javni to znaci da iskljucivo pravo njegovog donosenja ima jvna vlast-drzava. 3.mogucnost prinudne ponudeZakon unaprijed predvidja sankcije za slucaj krsenja pravila koja propisuje.Drzava ima monopol,ona je iskljucivi nosilac prinude ali je njeno pravo koriscenja prinude strogo ograniceno. 4.zabranu povratnog djelovanjaOpsti zakon ne moze vaziti I retroaktivno jer se porusava pravna sigurnost. Pravo je uskladjen,zatvoren sistem opstih normi koje u principu pokrivaju sve buduce odnose I situacije. Najvaznija osobina zakona je njegova opstost. INTERESNI PLURALIZAM I POLITICKI PROCES Politicki process predstavlja skup aktivnosti kojima se: 1.uoblicavaju interesi drustvenih karaktera 2.kojima se ti autenticni interesi transformisu u politicke opcije podobne za odlucivanje 3.putem kojih gradjani ucestvuju u obrazovanju politicke vlasti 4.putem kojih pripadnici drustva izrazavaju svoje stavove. Mozemo razlikovati 4 tipa politickih procesa: 1.artikulacija interesa 2.agregacija interesa 3.izbori 4.djelovanje javnog mnjenja 1.Pod interesnom artikulacijom podrazumijeva se skup nacina I srestava kojima pojedinci defiisu svoj posebni interes. 2.Interesna agregacija predstavlja process pretvaranja socijalnih interesa u politicke alternative sa kojima njihovi nosioci konkurisu u borbi za vlast. 3.Izbori predstavljaju politicki process kojim se formiraju najvaznije institucije politicke vlasti. 4.Javno mnjenje je skup procesa I sredstava kojim gradjani izrazavaju svoje stavove. POLITICKE PARTIJE,NASTANAK I POJAM Nastanak prvih politickih partija vezuje se za gradjanske revolucije. Termin partija izveden je iz latinske imenice pars-dio odnosno od glagola partire-dijeliti.Dva bitna aspekta politicke partije u drustvu su: 1.politicka partija okuplja dio gradjana jedne zemlje

2.u interesima interesnog pluralizma partija zastupa jedan od nogobrojnih politickih interesa. Politicka partija je dobrovoljna relativno trajna politicka organizacija koja okuplja clanove oko politickog programa ciji je cilj ocuvanje politicke vlasti. Kao bitan element partije najcesce se navode: 1.politicki program 2.posebna organizacija Svaka partija mora imati najmanje 4 konstitutivna elementa: 1.clanstvo 2.posebna organizacija 3.politicki program 4.osvajanje vlasti 1.Prvi element se moze nazvati personalnim,partija predstavlja skup gradjana koje se okupljaju na principu dobrovoljnog okupljanja. 2.Politicka partija je organizaovana.Da bi mogla ostvariti svoje funkcije ona mora imati precizno definisanu unutrasnju strukturu. 3.Svaka partija iam svoj program u kojem se izlazu osnovi partijske ideologije.Politicki program sadrzi odredjenje interesa koje partija zastupa,koje partija zeli ostvariti. 4.Sve partije imaju istovetan cilj tj.ocuvanje politicke vlasti.Partija je sredstvo za ostvarenje tacno odredjenog cilja pod kojim uvjek treba razumjeti osvajanje vlasti. FUNKCIJE POLITICKIH PARTIJA Politicke partije vrse mnogobrojne funkcije od kojih su najvaznije: 1.selekcija I agregacija interesa 2.predlaganje kandidata za javne funkcije 3.ucesce u vrsenju politicke vlasti 4.kontrola vrsenja politicke vlasti 1.Partije vrse selekciju interesa koji ce biti iznijeti na politicko trziste.Uzimaju se u obzir samo oni interesi koji se smatraju najvaznijim za socijalni sloj kojeg partija zastupa. 2.Politicke partije nastoje da osvoje I vrse vlast.Da bi to ostvarile posvecuju posebnu paznju izborima isticuci svoje candidate za drzavne funkcije. 3.Partija koja osvoji vlast postaje vladajuca sto znaci da njeni izabrani predstavnici postaju nosioci politicke vlasti.Osvojivsi vlast partija svoj politicki program pretvara u drzavnu politiku. 4.Kontrola vrsenja vlasti pripada opoziciji.Njen glavni zadatak sastoji se u kritici I kontroli politike koju vodi vladajuca stranka kao I predlaganju alternatinih resenja. PARTIJSKI SISTEM Pod partijskim sistemom podrazumijeva se skup legalnih politickih partija u jednoj zemlji I karakter njihovih medjusobnih odnosa. Najpoznatija klasifikacija partija je klasifikacija na: 1.jednopartijske sisteme I

2.sisteme sa partijskim pluralizmom Dvopartijskim sistemima se smatraju oni sistemi: 1.u kojima postoje samo dvije velike partije koje su dovoljno snazne da privuku vecinu birackih glasova 2.u kojim se te dvije partije smenjuju u vrsenju vlasti U visepartijskim sistemima postoji veliki broj partija koje se bore za pobjedu na izborima od kojih nijedna nije u stanju da sama osvoji parlamentarnu vecinu,koja bi joj garantovala stabilnu vladavinu.Valja razlikovati: 1.stabilne i 2.nestabilne visepartijske sisteme Stabilnim visepartijskim sistemima pripadaju:Svajcarska,Svedska,Norveska,Finska itd.Nestabilnim nazivamo one sisteme gdje u parlamentu ulaze predstavnici veceg broja politickih partija. INTERESNE GRUPE Interesne grupe predstavljaju specificne organizacije koje okupljaju clanstvo radi zastite odnosno ostvarenja nekog zajednickog interesa u politickom procesu. Ciljevi interesnih grupa nijesu prvenstveno politicke prirode,njihov glavni zadatak je da uticu na vlast kako bi ostvarili tacno definisan posebni interes svojih clanova.Njihova je funkcija da uticu na politicku vlast.Postoji mnogo interesnih grupa od kojih su najvazniji: 1.sindikati 2.udruzenja poslodavaca i 3.savezi poljoprivrednika Mogu se razlikovati interesne grupe koje zastupaju materijalne interese svojih clanova od noh cije se clanstvo okuplja oko nekog nematerijalnog interesa.Jedna od znacajnih klasifikacija razlikuje: 1.interesne grupe koje se angazuju na ostvarivanje interesa svojih clanova od 2.interesnih grupa zaokupljnih nekim opstijim drustvenim problemima Prema principu djelovanja interesne grupe se dijele na: 1.granske i 2.teritorijalne S obzirom na podrucje djelovanja mogu biti: 1.lokalne 2.regionalne 3.nacionalne i 4.medjunarodne Interesne grupe cesto organizuju javne kampanje,demonstracije,potpisivanje peticija itd. Metodi djelovanja interesnih grupa mogu biti veoma razliciti i zavise od vrste interesa koji se zastupa kao i od karaktera samog politickog sistema. POJAM I FUNKCIJE IZBORA,BIRACKO PRAVO U modernom drustvu ne postoji mogucnost da svi politicki ravnopravni gradjani na

neposredan nacin ucestvuju u vrsenju vlasti. Izbori se definisu kao oblik politickog procesa posredstvom koga gradjani formiraju najvaznije institucije politicke vlasti. Na izborima se gradjani opredeljuju izmedju vise politickih opcija. Za izbore i izborno pravo moraju vaziti principi: 1.opstosti 2.jednakosti 3.neposrednosti i 4.tajnosti 1.Opstost je princip koji zahtijeva da svi drzavljani imaju biracko pravo,odnosno da nikom ne po kojem osnovu ne moze biti oduzeta mogucnost da ucestvuje na izborima. 2.Jednakost je izrazena u poznatoj premisijedan covjek-jedan glas.Glasovi svih gradjana imaju podjedanku vrijednost,bez obzira na njihov socijalni status. 3.Neposrednost znaci da se predstavnicke institucije formraju na izborima u kojima imaju pravo svi biraci. 4.Tajnost izbora je princip kojim se obezbedjuje sloboda odlucivanja prilikom samog clana glasanja.Biracu se ovim garantuje da njegova odluka ostaje njegova licna stvar. IZBORNI SISTEMI Izborni sistem je skup pravila kojima se regulisu izbori kao proces selekcioniranja licnosti za najvaznije politicke funkcije. Postoje 2 osnovne grupe izbornih sistema: 1.sistem vecinskog predstavnistva i 2.sistem srazmjernog predstavnistva. 1.SISTEM VECINSKOG PREDSTAVNISTVA Postoje 2 osnovna tipa vecinskog sistema: 1.sistem relativne vecine 2.sistem apsolutne vecine A.Sistem relativne vecine primenjuje se u SAD,Velikoj Britaniji,Indiji I Kanadi.Prvo svojstvo ovog sistema je da se drzavna teritorija dijeli na onoliko izbornih jedinica koliko ima poslnickih mjesta u parlamentu.Ovaj sistem favorizuje velike partije,pa su u mnogim zemljama uspostavljeni dvopartijski sistemi.Ovdje pobjednicka partija ima vecinu u parlamentu sto joj omogucava da sam obrazuje vladu. B.Sistem apsolutne vecine.U ovom sistemu broj izbornih jedinica odgovara broju poslanickih mjesta u narodnom predstanistvu.Ovdje postoje 2 izborna kruga: U prvom krugu moze biti izabran samo onaj kandidat koji osvoji apsolutnu vecinu. U drugom krugu izabranim se smatra onaj kandidat koji ostvari vise glasova. 2.SISTEM SRAZMJERNOG PREDSTAVNISTVA Ovaj sistem se primenjuje u vecini evropskih sistema.U ovom sistemu teritorija drzave dijeli se na relativno velike izborne jedinice.To znaci da se u svakoj izbornoj jedinici bira po nekoliko poslanika.Sve partije koje konkurisu za poslanicka mjesta u

izbornoj jediici istupaju sa listama na kojima ima onoliko kandidata koliko ta izborna jedinica ima poslanickih mjesta.Prema prvoj varijanti biraci se opredeljuju za jednu od partijskih lista,oni svoj glas daju za listu kao cjelinu. Druga varijanta postoji kad je gradjanima omoguceno da zaokruzuju imena sa razlicitih partijskih lista ne vise od ukupnog broja poslanika koji se bira u izbornoj jedinici.Nepovoljna posledica je sto nijedna od partija koje ulaze u predstavnicko tijelo neije u stanju sa osvoji apsolutnu vecinu.Zato su za ove sisteme karakteristicne koalicione vlade koje se odlikuju nestabilnoscu. U Crnoj Gori je srazmjerni izborni sistem. JAVNO MNJENJE Javno mnjenje je oblik kontrole vlasti. Ako je vlast u svom funkcionisanju odgovorna gradjanima neophodno je: 1.obezbijediti drustvene odnose u kojima ce gradjani slobodno defiisati svoje stavove i misljenja o politickim pitanjima i 2.obezbijediti sredstva za nihovo izrazavanje FUNKCIJE JAVNOG MNJENJA Dvije znacajne funkcije javnog mnjenja su: 1.provjera legitimiteta i 2.kontrola djelovanja drzavne vlasti Javno mnjenje svojom aktivnoscu izrazava odobravanje ili neodobravanje akata vlasti.Javno mnjenje je neformalna amorfna kategorija koja se formira po potrebi zavisno od konkretih politickih okolnosti.Ovom cilju sluze sredstva masovnih komunikacija.Masovni mediji uticu na oblikovanje javnog mnjenja i to na 2 nacina: Prvo medijski pribavljaju informacije o politickim dogadjajima. Drugo mediji komentarisu politicka zbivanja. NASTANAK MODERNOG PARLAMENTA Parlament se smatra najvaznijom politickom institucijom demokratskog porijekla. Parlament je nastao kao plod politickih okolnosti koje su dovele u pitanje tadasnji nacin monarhove vladavine. FUNKCIJE PARLAMENTA,KONTROLA VRSENJA VLASTI Donosenje zakona smatra se prirodnom funkcijom narodnog predstavnistva.Donosenje zakona u parlamentu se odvija u nekoliko faza: 1.Pocetni korak je podnosenje predloga za donosenje zakona. 2.Drugu fazu cini priprema nacrta zakona. 3.Nacrt se zatim podnosi plenarnoj sjednici parlamenta .Dovoljan je relativna vecina da bi se zakon usvojio. Parlament ima na raspolaganju nekoliko osnovnih instrumenata:poslanicka pitanja,interpelacije,parlamentarna istrazivanja itd. - Interpelacija predstavlja kvalifikovani oblik poslanickog pitanja putem kojeg se ostvaruje neposredna odgovornost vlade pred parlamentom. - Parlamentarno istrazivanje je pravo parlamenta da prikuplja i analizira pojedina

pitanja u vezi sa radom izvrsne vlasti. STRUKTURA PARLAMENTA Prema uutrasnjoj organizaciji parlamenti savremenih drzava dijele se na: 1.jednodome i 2.dvodome Engleski parlament sastoji se od Doma Komuna i Doma Lordova.Mogu se razlikovati 2 tipa dvodomog parlamenta: 1.dvodomi parlament u unitarnim drzavama i 2.dvodomi parlament u federacijama Gornji dom bi bio mjesto provjere pravnih i politickih odluka donijetih u donjem domu. IZVRSNA VLAST,TIPOVI I FUNKCIJE IZVRSNE VLASTI U svi modernim politickim sistemima zasnovanim na principima liberalne ideologije izvrsna vlast predstavlja istinski centar politicke vlasti.Egezekutivu bi trebalo definisati u onaj skup drzavnih organa koji raspolaze nadleznoscu izvrsavanja politickih odluka pravnih normi usvojenih u parlamentu. S obzirom na karakter odnosa izvrsnih organa i parlamenta postoje 3 osnovna oblika drzavne vlasti: 1.predsjednicki sistem 2.parlamentarni sistem i 3.skupstinski sistem 1.Predsjednicki sistem je takav sistem u kome je cjelokupna izvrsna vlast povjerena jednom organu sefu drzave odnosno predsjedniku.Sef drzave ima iskljucivo pravo imenovanja i razresavanja pomocnih organa. 2.Parlamentarni sistem se odlikuje time sto je izvrsna vlast podijeljena izmedju sefa drzave i vlade. 3.Skupstinski sistem je zasnovan na principu jedinstva vlasti koji nacelno ne poznaje paralelnu egzisteniciju legislative i egzekutive.Sva vlast je u rukama narodnog predstavnistva. Postoje 3 funkcije izvrsne vlasti: 1.donosenje politickih odluka 2.normativna funkcija i 3.ovlascenja u vanrednim prilikama