ULAIM YOLLARINA AT TANIMLAR

Geki: Karayolu, demiryolu gibi ulatma yaplarnn, yuvarlanma yzeylerinin ortasndan getii varsaylan eksen izgisinin harita ya da arazideki izdm Gekinin arazide belirlenmesi: Kazk akma Harita zerinde belirlenen noktalarn arazi zerine aktarlmas, kazk akma ilemi ile gerekletirilir. Kazklar, daire ve kare kesitlidir. Eksen kazna 25 cm uzaklkta ve sa tarafta yaz kaz aklr. Kazn eksene bakan yzne balangca uzakl yazlr (50+500 gibi). Ayrca, kurba balang ve son noktalar da gsterilir. (Alinymanda 30 metrede, kurbada 20 metrede bir aklr)

50+500

m km
S3

S1

Yatay kurba

O2

O1

O3

S2

Geki, yatay kurba ve arazi kazklarnn gsterimi

Boykesit
Gekinin dey dzlem boyunca almndan elde edilen grafie boykesit denir.
Boykesitte: -Geki zerindeki noktalarn kotlar -Noktalarn balangca uzaklklar

-Boyuna eim
-Kurbalar -Arazinin zemin durumu -Yer alt suyu durumu -Menfez, kpr -Dier ulam yaplar ile kesimeler gsterilir.

Boykesitte, arazinin engebe durumunu gsteren izgiye siyah izgi, bu izgi zerindeki kotlara da siyah kot denir. Yuvarlanma yzeyi (yani toprak iinin bitmi hali) zerindeki kotlara krmz kot, krmz kotlarn oluturduu izgiye de krmz izgi denir.

Krmz kot Siyah kot

Siyah izgi Krmz izgi

kot

Arazi formasyonu Vaziyet plan Balangca mesafe

ekil 2.2

Enkesitler
Yol eksenine dik olarak yolun zel nitelikteki noktalarnda alnan kesite enkesit denir. Her enkesitin balangca olan mesafesi belirtilmelidir (10+500 gibi). Eksendeki kot fark, dolgu veya yarma yksekliini gsterir. -Tamam yarmada olan enkesite yarma enkesiti -Tamam dolguda olan enkesite dolgu enkesiti - Bir kesimi yarmada, bir kesimi dolguda olan enkesite karlk tip enkesit ad verilir.

Yarma enkesitlerinde, ev izgisi ile arazi izgisinin kesiim noktasna kret noktas denir. Kret noktalarnn zarf ise kret izgisi ni oluturur. Dolgu evlerinde, ev izgisi ile arazi izgisinin kesiim noktasna etek noktas denir. Etek noktasnn zarf ise etek izgisi ni oluturur. Yol styapsnn ina edilmeye balanaca, toprak ii bitmi haldeki yzeye tesviye yzeyi veya tesviye platformu ad verilir.

Tam yarma enkesiti

Arazi izgisi Kret noktas Tesviye yzeyi ev izgisi

h: yarma ykseklii

Kret noktas

ev izgisi Tg =1/n

Enkesit ekseni

ekil 2.3

ev izgisi (tg=1/n)

platform
h: dolgu ykseklii Etek noktas

Etek noktas
ekil 2.4

Tam dolgu enkesiti

Kret noktas

ev izgisi

(tg1=1/n1)

1 2

ev izgisi (tg2=1/n2) Etek noktas

ekil 2.5

Kark tip enkesit

Yarma hendekleri: Suyu toplayp uzaklatrmak iin

kavalye

ev

Kafa hendei

Yarmalarda, evleri ve platformu korumak iin, kret izgisine paralel 3-4 metre ileride yaplan hendeklere kafa hendei denir. Kafa hendei alrken karlan zemin ile sedde oluturulur. Buna, kavalye denir.

Geit Yeri, Geit izgisi ve Geit Noktas

Geit yeri: Yol gvdesi oluturulurken, dolgudan yarmaya veya yarmadan dolguya geen kesimlere geit yeri denir.
Geit izgisi: Geit yerinde, krmz kotlarla siyah kotlarn eit olduu noktalarn geometrik yeri
Geit noktas: Platformda, geit izgisi ile yol ekseninin kesitii nokta

Geit yeri

Kret izgisi

G1 Geit izgisi
G

Geit noktas G2

Etek izgisi

Kret izgisi
Siyah izgi k h

Krmz izgi

Geit noktas

Geit yeri, geit izgisi ve geit noktas

Altyap, styap
Altyap: Bir ulam yolunda, tatlarn hareket edecei yuvarlanma yzeyine destek olan platformun ve tesviye yzeyinin altnda kalan toprak gvdeye altyap denir. styap: Tesviye platformunun zerine, tatlarn hareket edebilmeleri iin yaplan dzenlemelere styap denir.

banket

banket

styap altyap

banket

banket

styap altyap

Altyap ve styap tanm

Sfr noktas, Sfr Poligonu

Sfr noktas: Bir yarma ve dolgu enkesitinde, eksenin platform izgisini kestii noktaya sfr noktas denir. (Platform ekseni sfr noktasndan geerse, yarma veya dolgu ykseklii sfr olur) Sfr izgisi: Sfr noktalarnn geometrik yeri (fiziksel olarak anlamsz) Sfr poligonu: Tepe noktalar sfr izgisi zerinde bulunan ve kenarlar haritann leine ve amaca gre belirli uzunlukta seilen poligona denir.

(Sfr noktas)

h: dolgu ykseklii

h: yarma ykseklii
S (Sfr noktas)

ekil 2.10

Eksende Yarma ve Dolgu Oluumu

Yarma: Sfr poligonu kotundan daha dk kotta arazi geilmeye allrsa, yarma, Dolgu: Sfr poligonu kotundan daha yksek kotta arazi geilmeye allrsa, dolgu ortaya kar.

Sfr poligonu

yarma
dolgu yarma
200

150

dolgu

100

Yarma ve dolgunun oluumu

50

Enkesitlerin Belirlenmesi
Toprak ilerinde alan ve hacim hesab yapabilmek iin, enkesitlerin elde edilmesi gerekir. Enkesit elemanlar - Doal zemin kesiti - Dolgu ya da yarmann eksenden ykseklii (boykesitten okunur) - Platform - Banketler - Enine eimler - evler - Yol platformu orta noktas

Ld=6 m

Ld=6 m

1/n=2/3
A

1/n=2/3
Arazi izgisi B

25,15 32,05

kot 26,45 23,85 7.35 mesafe

31,15

6,80

25,95

5.35
ekil 2.12

3.20

ev kazklarnn aklmas
Deneme (tatonman) yntemi Hesap yntemi

Deneme yntemiyle ev kaz aklmas

(Yarma Enkesitlerinde ev Kaz) A noktas iin Y1 + M1= b + h + M0 Y1= (X1 Ly).(1/n) (1) (2) A noktas iin (1) ve (2) den (X1/n) + M1 M0 = (Ly/n) + b + n

B noktas iin
Y2 + M2 = b + h + M0 Y2 = (X2 Ly). (1/n) (3) (4)

B noktas iin (3) ve (4) den

(X2/n) + M M0= (Ly/n) + b + h

Ly, b, h, X1, X2 deerleri projeden bilinen deerlerdir Eitlikler salanncaya kadar nivo okumalar devam eder, eitliin saland yer, ev kaznn yeridir.

mira
M1 N.G.D. M0

nivo
B

M2

A 1/n Y1
M
b

1/n h

Y2

k Ly Ly

x1
Yarmada ev kaz

x2

Dolgu enkesitlerinde ev kaz (tatonman yntemi)

A noktas iin Y1 M1= h b M0 Y1= (X1 Ld) . (1/n) B noktas iin (1) (2)

A noktas iin (1) ve (2) eitliklerinden

M0 M1 + (X1/n) = h b (Ld/n)

B noktas iin (1) ve (2) eitliklerinden

Y2 M2 = h b M0
Y2= (X2 Ld). (1/n)

(3)
(4) M0 M + (X2/n) = h + b + (Ld/n)

Eitlikler salanncaya kadar nivo okumalar devam eder; eitliin saland nokta ev kaz yeridir.

M
b

Ld 1/n

Ld
M0

Y1 M1
A

N.G.D.

M2

Y2

x1
Dolguda ev kaz

x2

Yaz kaz
d yol

ev kaz

Sol 2+300

Y=1.27 Ld=7.10 X=9.00 ev=2/3

25 cm

Yola ynelik yz

Da ynelik yz

ekil 2.15

Hesap Yntemiyle ev Kaz aklmas

X= L + l

l = h1/(tga + tgb)
L bilindiine gre, l saptanabilirse, ev kaznn eksene olan uzakl belirlenebilir.

tga = 1/n (ev eimi) tgb= m (arazi eimi)

l = (nh1)/ (1+mn)
h1= h h = h Ld. M

l = n.(h- Ld.m)/(1+mn) l = n.(h- Ld.m)/(1-mn)

Ld

1/n n

h1

h l

ekil 2.16