Professional Documents
Culture Documents
Idea: “utiliza
variedades nebe
iha potensia diak
no teknologia nebe
apropriado atu
hasa’e rezultadu
produsaun ai han”.
SoL develop 2 components activities:
Maize 27 23 4
Rice 20 19 1
Peanut 12 11 1
Sweet potato 12 10 2
Cassava 41 39 5
Total variedades husi kada alimentar
ne’ebe koko iha centro pesquisa 2005/07:
Alimenta Total Foun Lokal
variedades (Introdus)
Batar 27 23 4
Hare 20 19 1
Fore rai 12 11 1
Fehuk midar 12 10 2
Ai farina 41 39 5
Integrated system of variety
testing and release
Recommend
new varieties
Sistema integrado koko variedade no
fo rekomendasaun
Identifika
Identifika To’os nain sira
variedades nia hakarak
foun ho lokal Fo rekomendasaun
ba variedade foun
Research
SOL Stations
& MAP Research
Stations:
•Quinta Portugal (Aileu)
•Betano Research Station
(Same),
•Loes Research station
•Fatumaca College (Baucau)
•Corluli (Maliana)
Research Stations
Estasaun Pesquisa
MAP-SOL nian :
•Quinta Portugal (Aileu)
•Estasaun Pesquisa Betano (Same),
•Estasaun Pesquisa Loes (Maubara)
•Colegio Fatumaca (Baucau)
•Corluli (Maliana)
Part of activities that conduct at research
station centre:
Research about: Invite farmers to select
Variety adaptation (dry ( Farmers field day)
& wet seasons) Seed production
Plant distance (Foundation seed)
Seed per hill Etc
Characteristic of; cobs,
tubers exp. short or tall
Seed storage
Actividades balu nebe hala’o iha centro
pesquisa mak :
Hala’o Pesquisa Konvida to’os nain sira
konaba: mai hare no koko (Loron
Adaptasaun varidades visita ba to’os nain)
foun (tempo udan & Habarak Fini (Fundasaun
Bailoro) fini)
Distancia kuda Hsst
Musan kada rai kuak
Karakteristika fulin,
isin, badak ou naruk
Sistema rai fini
Conducting OFDTs
• Introduce farmers to SoL program
(Discuss new varieties & objectives)
• Measure 5m x 5m demplots
• Record data about the farmers
method of planting
• Visit the farmer regularly to monitor
plant growth
• Data collection
• Harvest the demplots together with
the farmers
• Weigh the yields
• Introduce farmers to grain bags for
seed storage
• Analyze data and compare results of
new varieties to local varieties
• Farmers feedback information
Hala’o actividade Esperimenta
iha to’os nain sira nia to’os
• Introdus programa SoL ba To’os nain sira
(Hato’o konaba variedades foun & objetovo)
• Sukat sira nia to’os 5m X 5m
• Foti informasun konaba metodu to’os nain sira
kuda ai horis
• Ba visit bei-beik to’os nain sira hodi observa
kondisaun ai horis
• Foti dadus (kolekta dadus)
• Koilheta hamutuk fatin esperimenta ho to’os
nain sira
• Tetu rezultadu
• Hatudu ba to’os nain sira sistema foun rai batar
uza saku plastiku
• Analiza dadus no kompara rezultadu entre
variedade foun no Lokal
• Hato’o fila fali informasaun ba to’os nain sira
Districts of SoL program
implementation
Aileu (2005)
Baucau (2005)
Bobonaro (2008)
Ainaro-Maubesi (2008)
Liqiuça (2005)
Manatuto-Barique (2008)
Manufahi (2005)
Viqueque (2008)
Distrito hirak nebe implementa
Programa SoL
Aileu (2005)
Baucau (2005)
Bobonaro (2008)
Ainaro-Maubesi (2005)
Liqiuça (2005)
Manatuto-Barique (2008)
Manufahi (2005)
Viqueque (2008)
District and number of farmers are involving
on SoL program implementation 2005-2009
Total distrito 8
Village 114
OFDT ± 2000 farmers
Receive seed from MAF-SoL and NGOs or
others agencies ± 10000 farmers
Distrito no total to’os nain nebe inklui
iha implementasaun programa SoL
2005-2009
Total distrito 8
Sucos 114
To’os nain nebe inklui iha actividade
OFDT ± 2000
Nebe inklui simu fini diretamente husi
MAP-soL nune’e mos NGOs ± 10000
Collaboration
organizations/institutions
National/Local INTERNATIONAL
Caritas Baucau Care International
OXFAM Hongkong
OISCA
UNOPS (OCAP Oecusse)
Fundasaun Halerae World Vision
Loda CCF
Santalum Concern
UNTL (Agr.Faculty) PADRTL
Kolabora ho
organizasaun/institusaun
Nacional/Lokal INTERNACIONAL
Caritas Baucau Care International
OXFAM Hongkong
OISCA
UNOPS (OCAP Oecusse)
Fundasaun Halerae World Vision
Loda CCF
Santalum Concern
UNTL (Agr.Faculty) PADRTL
Process of selection and variety release
Research station results OFDT yield results Farmer selection
2.5
Produsaun (ton/ha)
1.5
2.4 2.6
1
1.7
0.5
0
Sele Local Suwan 5
Variedade
Komparasaun resultadu produsaun batar
Var.foun vs lokal (resultadu OFDT)
3
2.5
Produsaun (ton/ha)
1.5
2.4 2.6
1
1.7
0.5
0
Sele Local Suwan 5
Variedade
Rice yield comparing of New variety vs local
(OFDT result)
4
3.5
3
2.5
Produsaun(ton/ha)
2
3.4
1.5 2.8
1
0.5
0
Nakroma Lokal
Variedade
Komparasaun resultadu produsaun Hare
Var. foun vs Lokal (resultadu OFDT)
4
3.5
3
2.5
Produsaun(ton/ha)
2
3.4
1.5 2.8
1
0.5
0
Nakroma Lokal
Variedade
Sweet potato yield comparing of New variety
vs local (OFDT result)
14
12
10
Produsaun (ton/ha)
8
12.7 13.22 13.27
6
4
5.57
2
0
Hohrae 1 Local Hohrae 2 Hohrae 3
Variedade
Komparasaun resultadu produsaun fehuk
midar Var. foun vs Lokal
14
12
10
Produsaun (ton/ha)
8
12.7 13.22 13.27
6
4
5.57
2
0
Hohrae 1 Local Hohrae 2 Hohrae 3
Variedade
Peanuts yield comparing of New variety vs
local (OFDT result)
2
1.8
1.6
1.4
Produsaun (ton/ha)
1.2
1 1.85
0.8
0.6 1.22
0.4
0.2
0
Utamua Lokal
Variedade
Komparasaun resultadu produsaun fore rai
Var. foun vs Lokal (resultadu OFDT)
2
1.8
1.6
1.4
Produsaun (ton/ha)
1.2
1 1.85
0.8
0.6 1.22
0.4
0.2
0
Utamua Lokal
Variedade
Activities of Social Economic:
Cropping calendar (4 districts)
A study of household consumption
Impact study of new variety that SoL
distribute to farmers
Seed mapping
Market survey
Aktividade Sosio Ekonomia:
Halo kalendario cultivasaun (distrito 4 )
Buka hatene informasaun konaba
konsumu ai han
Hala’o studu atu buka hatene benefisio
husi variedades nebe SoL dezenvolve ba
to’os nain sira
Mapa fini
Survey mercadoria
Adoption of all tested varieties
across all districts in 2006/07
Crop Variety % Adoption
Maize Sele 79
Suwan 5 76
Peanuts Utamua 69
Hohrae 1 57
Sweet potato Hohrae 2 35
Hohrae 2 69
Rice Nakroma 81
Adopsaun ba variedades nebe
testu iha distrito hotu 2006/07
Alimentar Variedade % Adopta
Batar Sele 79
Suwan 5 76
Fore rai Utamua 69
Hohrae 1 57
Fehuk midar Hohrae 2 35
Hohrae 2 69
Hare Nakroma 81
Seed production and distribution 2008/2009
120
100
Yield (ton/ha)
80
60
100.5
40
20 38
23.5
0
Maize (Sele) Raice (Nakroma) Peanut (Utamua)
Crop
Fini nebe habarak no distribui ba agricultores sira
iha tinan 2008/2009
120
100
Produsaun (ton/ha)
80
60
100.5
40
20 38
23.5
0
Batar (Sele) Hare (Nakroma) Fore rai
(Utamua)
Alimentar
Seed distributed of sweet potato
cutting 2008/09
Total cutting distributed to farmers of 3
varieties (for the farmers who fill the list)
Year Cutting
2008 2030
2009 69363
Total 89663
Fini Fehuk midar nebe distribui iha 2008/09
Total fini fehuk midar husi variedades 3
nebe distribui ba to’os nain sira (sira nebe
hatama lista foti fini)
Tinan Fini fehuk kain
2008 2030
2009 69363
Total 89663
Type of seed population that SoL
develop ?
All varieties : Open pollination Varieties (OPV and
(Pure line)
Purpose; Farmers can use for many years,
cheaper and easier relation to farmers
condition in TL
CIMMYT
IRRI
CIP
ICRISAT
CIAT
Collaborating technique Support
from:
University of Western Australia
Australian National University
Institute Plant Breeding of Philippines
University
Bogor Agriculture University (IPB)
Universidade Nacional Timor Loro Sa’e
(UNTL)
Kolabora hodi hetan suporta
tekniku ho:
University of Western Australia
Australian National University
Institute Plant Breeding of Philippines
University
Bogor Agriculture University (IPB)
Universidade Nacional Timor Loro Sa’e
(UNTL)
For more information visit
website:
http://sponsored.uwa.edu.au/sol/index
or
MINISTÉRIO DE AGRICULTURA E PESCAS
Direcção dos Serviços de Produção Alimentar
&
Direcção dos Serviços de Pesquisa
Fini ba Moris - PO Box 221, Dili Timor-Leste
Informasaun klaru bele hetan iha
website:
http://sponsored.uwa.edu.au/sol/index
ou
MINISTÉRIO DE AGRICULTURA E PESCAS
Direcção dos Serviços de Produção Alimentar
&
Direcção dos Serviços de Pesquisa
Fini ba Moris - PO Box 221, Dili Timor-Leste
Thank You