PANGSASALING-WIKA

Pagsasaling-Wika

Mga Depinisyon
at Kahulugan

Pagsasaling-wika- - paglilipat ng isang teksto sa

pinakamalapit na diwa mula sa panimulaang wika
papunta sa tunguhang wika

-Itoang paglipat sa
pinagsasalinang wika ng
pinakamalapit na katumbas
na diwa at estilong nasa
wikang Isinasalin
(Santiago).
INGLES ------------------------FILIPINO
( Wikang Isinasalin )
( Wikang Pinagsasalinan)
Tagabasa A < ======== = > Tagabasa B

Isang paraan ng paglalapat ng

katumbas na kahulugan ng isang
wika (isinalin) ng tinutumbasang
kahulugan sa ibang wika
(pinagsasalinan)
Ang pagsasalingwika ay muling paglalahad
sa pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na
natural na katumbas ng orihinal
ang mensaheng isinasaad ng wika, unay
batay sa kahulugan, at ikalaway batay sa
istilo (Eugene Nida at Charles Taber:1969)

Ang pagsasalin ay isang gawaing

binubuo ng pagtatangkang palitan
ang isang nakasulat na mensahe sa
isang wika ng gayon ding mensahe
sa ibang wika. (Peter Newmark,
1988)
Ang pagsasalin ay isang prosesong
komunikatibo na naganap sa loob ng isang
kontekstong panlipunan (Hatim at I. Mason)

Ang pagsasaling-wika:
-paglalahad sa ibang wika ng katumbas na kahulugan sa isang wika
-isang paraan ng pagpapalit ng diwang inihahahayag sa
isang wika ng katapat na diwa sa ibang wika
-ito ay dapat mabatay sa mga teorya at simulain
ng wika na kagaya ng kahalagahan ng wika,
papel na ginagampanan nito sa lipunan ng mga tao,
mga uri at antas ng gamit nito,
At mga pagbabago sa mga katangian nito samantalang nagbabago
rin ang lipunang gumagamit at pakikisama sa kanyang kapwa

Malayang Talakayan
1.
2.
3.
4.
5.

He became swell headed after being

elected president of the Student Council.
Tone down your voice.
You are my life and my soul, my
inspiration.
Laws grind the poor and the rich man
rule the law.
He seems to have lost his senses.

DIWA SA DIWANG
PAGSASALIN

Isalin:
Like Father, Like Son

Kung anong puno, siyang

bunga

You will know its fruit by

its tree (mali; literal na salin)

Isalin:
Im the apple of her eyes
Ako ang mansanas ng kanyang
mata (literal)
Ako ang kanyang paborito

Isalin:
This is a red letter day
Isa itong mahalaga at masayang
araw

Kulay pula ang araw na ito

(mali: literal)

Halimbawa Parirala

If I were in
your shoes.

Kung ako
ikaw.
Kung ako
ang nasa
sapatos mo.

Halimbawa (Pangungusap)

He is a well
known poet.

Isa syang
makatang may
pangalan.
Isa siyang bantog
na makata.
Siya ay isang
mabuti-alam
makata.

1.Mahigpit ang bilin

ng mga dalubwika
na dapat iwasan ng
nagsasalin ang
tumbasang salita sa
salitang salin.
Dapat ba natin
itong sundin?
Bakit?
2. Paano nangyayaring nagagamit din
ang literal o salita sa salitang salin?

Mga pinapayagang
Literal na Pagsasalin

He went out of the room.

Salin:
Lumabas siya ng kwarto.
Give me a piece of string.
Salin:
Bigyan mo ako ng kapirasong
tali.

The wind is blowing

Salin:
Ang hangin ay umiihip
Umiihip ang hangin
Humahangin

Reap what you sow

Salin:
Anihin kung anong iyong itinanim
Kung anong itinanim siyang aanihin

President Cory was accorded a state

funeral.
Salin:
Si Pangulong Cory ay binigyan ng
pambansang libing.
Gawaing Pang-upuan:
Bumuo ng limang pangungusap na
Ingles pagtapos ay isalin ito sa Filipino.

PAALALA
Nananatili sa Filipino ang mga sagisag internasyonal
sa larangan ng agham at teknolohiya katulad ng:
(iron(Fe)-bakal; water(H2O)-tubig; salt(NaCl)-asin;
calcium(Ca)kalsiyum; muriatic acid(MCl)-asido muryatiko;
ammonia(NH)amonya; calcium carbide(CaC)-kalburo; lime(CaO)-apog;
silicon lioxide(SiO)-buhangin; nickel(Ni)-nikel;
copper(Cu)-tanso;
tin(Sn)-lata; iodine(I)-yodo; phosphorous(P)-posporo;
arsenic(As)-arseniko)

Kasaysayan
ng Pagsasalin

St.Jerome

Ang totoong pangalan niya

ay Eusebius Hieronymus
Sophronius.
Siya ay pinanganak sa
Stridone- Zrenj (347).
Siya ay isang doctor of the
church, theologian, writer
and historian.
Nag-aral siya sa Roma,
kung saan ang kanyang
guro ay si Aelius Donatus.
Doon dumaan siya sa
standard course of studies
classical literature and
rhetoric.
Siya ay bininyagan ni Pope
Liberius, sa taong 366.

 Nagsimulang magkaroon ng
sistematiko at maayos na mga
simulain at panuntunan ng
pagsasaling wika sa panahon niya nang
ihanda niya ang Bagong Tipan ng
Bibliya sa atas ni Papa Damaso. Sinunod
niyang simulain at panuntunan ng
pagsasaling wika ang diwa sa diwa at
hindi salita sa salita.

Unang Yugto Panahon ng

Kastila sa Pilipinas
Nagsimulang magkaanyo ang
pagsasalin noong panahon ng
pananakop ng mga Kastila dahil sa
pangangailangang pangrelihiyon ang
mga akdangTagalog at ibang
katutubong ang mga akdang
panrelihiyon, mga dasal at iba pa, sa
ikadadali ng pagpapalaganap ng Iglesia
Catolica Romana (Kristiyanismo).

Ikalawang Yugto Pagdating ng

Amerikano

Nang pumalit ang Amerika sa Espaa bilang

mananakop ng Pilipinas, nagbago na rin ang
papel na ginagampanan ng pagsasaling
wika.
Kung ang pangunahing paraang ginamit
noong panahon ng Kastila ay krus o relihiyon
para masakop ang Pilipinas; edukasyon
naman ang kinasangkapan ng mga
Amerikano. Ang mga Pilipino ay napilitang
pag-aaralan ang pagsasalita at pagsulat sa
Ingles.

Ikatlong Yugto Paglinang at

Pagtupad sa patakarang Billingwal
-Ang maituturing na ikatlong yugto ng
kasiglahan sa pagsasaling-wika ay ang mga
pagsasalin sa Filipino ng mga materyales,
pampaaralan na nasusulat sa Ingles, tulad
ng mga aklat, patnubay, sanggunian,
gramatika at iba pa, kaugnay sa
pagpapatupad sa patakarang bilinggwal sa
ating sistema ng edukasyon.

Ikaapat na Yugto Pagsasalin

ng mga akda at tekstong diTagalog
-Ang maituturing namang ikaapat na yugto
na kasiglahan sa pagsasaling-wika ay ang
pagsasalin ng mga katutubong panitikang
di-Tagalog.
-Kailangang-kailangang isagawa ang
ganito kung talagang hangad nating
makabuo ng panitikang talagang
matatawag na pambansa.

Paanong nakatulong ang

pagsasaling-wika sa
kasalukuyang panahon?
1. Nagkakaroon ng mga kaalaman at mga
karunungang nababasa at napag-aaralan na
naisulat sa ibat ibang wika.
2. Napapahalagahan ang ang aspekto ng kasaysayan
at kultura ng ibat ibang lipunan at lahi ng ibat
ibang bansa sa mga partikular na panahon
3. Mas kapaki-pakinabang sa pagtuturo ng mga paksa
at asignaturang malapit na kaugnay ng mga
karanasan, kapaligiran, ugali at kaasalan ng mga
mag-aaral.

Mga Katangiang
Dapat Taglayin ng Isang
Tagapagsalin

1. Sapat na kaalaman sa 2 wikang

kasangkot sa Pagsasalin
a) Sapat na kaalaman sa gramatika ng dalawang wikang
kasangkot sa pagsasalin
1. kailangang maunawaan ang bawat himaymay ng
kahulugan ng salita, gamitin ang anyo ng mga
pananalitang karaniwang ginagamit ng nakararami.
2. Pag-isipan at suriin ang angkop na
salitang gagamitin sa salin
3. Kung may alinlangan sa kahulugan
gumamit ng diksyunaryo kung
kinakailangan

2. Sapat na kakayahan sa pampanitikang

paraan ng pagpapahayag.

a) malaking tulong para masapol ang

konseptong napapaloob
b) Nagkakaroon ng ibat ibang paraan ng
pagsasalin ng parirala, pangungusap,
talataan, idyoma at tula

3. Sapat na kaalaman sa paksang

isasalin
a) Ang pagkakaroon ng sapat na kaalaman ay

makatutulong para masapol ang tunay na nais

paratingin ng teksto.

b) Magsaliksik para makatipon ng iba pang

impormasyon para mas lumawak ang kaalaman
na malaking tulong sa magiging bisa at
kahusayan ng salin
c) Kailangang ganap na maunawaan ng
tagapagsalin ang nilalaman at intensyon ng awtor
ng akdang isinasalin.

4. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang

bansang kaugnay sa pagsasalin
a) Tandaan na ang wika ng isang bansa ay laging nakabuhol sa
kanyang kultura.
b) Kung ano ang mga kahulugang sangkot sa kahulugan ng mga
salita
Hal:

Ingles

Filipino

rice
rice
1. He plants rice : (palay)
1. Nagtatanim siya ng palay.
2. He cooks rice: (bigas)
2. Bumili siya ng bigas.
3. He eats some rice: (kanin) 3. Nagluto siya ng kanin.
4. Kumain siya ng bahaw.
5. Nagluto si nanay ng
malagkit.

5. Sapat na kalaman sa gramatika ng

dalawang wikang kaugnay sa pagsasalin
a) Alamin ang istuktura o ayos ng pangungusap ng isasalin
(Ingles) para maiakma sa wikang pagsasalinan (Filipino)
Hal:

Ingles

Filipino

1. Ayos ng pangungusap
Subject + Predicate

Panaguri + Paksa
Paksa + panaguri

2. Pagpaparami ng pangngalan
Mouse
kiss

mice

daga

mga daga

kisses

halik

mga halik

3. Impleksiyon ng pandiwa natapos na ba ang kilos,

ipinagpapatuloy pa o binabalak pa lang gawin ang aksyon.

Paano nga ba ang makukuha

ang tama at angkop na salin?

MGA DAPAT
TANDAAN SA
PAGSASALIN

1. Suriin kung ang pangungusap ito ay Malaya o

pormula.
Pormula hindi nagbabago ang anyo
Halimbawa: How do you do?
Salin:
Kumusta Ka?
Malaya paiba-iba ng anyo
Halimbawa: Rizal started writing poems at an
early age.
Salin:
1.1. Bata pa lamang ay nagsimula na si Rizal sa
pagsusulat ng mga tula.
1.2 Si Rizal ay bata pa nang simulan ang
pasusulat ng mga tula.
1.3 Sinimulan ni Rizal ang pagsusulat ng mga
tula nang siyay bata pa.

35

2. Huwag ipagwalang-bahala ang maraming

kahulugan ng salita, mag-ingay kung may
madadagdag na salita o parirala dahil
maaaring makapekto sa kahulugan ng salita.
Halimbawa:
He is learned.
learned marunong, natuto
** Siya ay marunong.
** Siya ay natuto.
He knows how to swim.
** Siya ay marunong lumangoy.
** Alam niya kung paano ang
lumangoy.

3. Suriin kung ang pangungusap ay

idiyomatiko o kawikaan - katulad din ng
pormula na diwa ang isinasalin at hindi
salita.
Hal: give thanks magpasalamat
To give birth to manganak
To give up to the enemy sumuko sa
kaaway
To give away magpaubaya
To give ear pakinggan
37

Run
Run
Run
Run

across nakasalubong
after habulin, tugisin
short kapusin, kulangin
over sagasaan

4. Ang salin ay dapat pinakamalapit sa

diwa, isipan o damdaming taglay ng
orihinal.
5. Kunin ang pinakamalapit na kahulugan
ng salita, parirala kung ang diwa ay
maisasalin nang literal.

6.

Isama ang pandiwa, pang-uri, pang-abay at

pangngalan sa pagsasalin bagaman maaaring
mapalipat ng posisyon o kinalagyan sa
pangungusap.
Hal: jumped tumalon jumping-tumatalon
mountains mga bundok
mountain- bundok

7. Sundin ang kinaugaliang paraan ng pagpapahayag

sa wikang pinagsasalinan. Halimbawa:
Ingles: Subject + verb
Filipino : Panaguri + Paksa
Paksa + Panaguri

39

8.Sikaping maging maugnayin

(consistent) o isang salin lamang ang
gamitin sa bawat salitang tinatapatan
(Pamfilo Catacataca)
9. Tiyaking ang salin ay may natural na
tunog o daloy o istilo ng wikang
pinagsasalinan.
This sentence will be translated from
English to Filipino. Ang pangugusap na
ito ay isasalin mula Ingles sa Filipino.

Ipaliwanag Kung paano

isasakatuparan ang pahayag sa
ibaba.
Ayon kay Dr. Jose VillaPanganiban
(Dating Direktor ng Surian ng
Wikang Pambansa):
Ang tuntuning panlahat sa
pagsasalingwika ay ang
MALAYANG PAGSASALIN

Sa malayang pagsasalin kailangang:

1. Maunawaan muna ng nagsasalin ang
kahulugan ng orihinal na teksto.
2. Mabuting pag-unawa sa mga
kahulugang Tagalog (o wikang
pinagsasalinan) at mga katangian sa
pagpapahayag sa wikang ito

3. Kahusayan sa balarila at retorika

upang ang mga pangungusap ay
maging maluwag at magaang
basahin o bigkasin
4. Dumaan ang nagsasalita sa
literal na salin bago gawing diwa
sa diwa upang makita muna ang
di-wastong ayos.
Sa ganitong paraan, nakikita muna
kung ano ang mga nararapat ituwid

Halimbawa:
Orihinal:
Honor, affluence, and pleasure seduce the
heart.
Saling literal:
Karangalan, kariwasaan at kasayahan
naghahaling ng puso.
Saling malaya:
Panghaling sa puso ang karangalan, kariwasaan
at kasayahan.

Mga Nagsasalungatang
Paraan sa Pagsasaling
-wika

1. Salita laban sa Diwa

2. Himig- orihinal laban sa
Himig salin
3. Estilo ng Awtor laban sa
Estilo ng Tagapagsalin

4. Panahon ng Awtor laban

sa Panahon ngTagapagsalin
5. Maaaring Baguhin laban sa
Hindi Maaaring Baguhin
6. Tula-sa-Tula laban sa Tulasa-Prosa

Bakit nga ba
kailangan ang
pagsasalin?

Layunin:

1. Sa pagpapalaganap ng kaalaman o
kaisipang nakapaloob sa akda

Bienvenido Lumbera

2. pagbibigay-liwanag sa kasaysayan at
kultura ng ibang bansa o panahon
3. Sa pagpapakilala sa mga bagong
mambabasa ng isang akdang ituturing
na makabuluhan ng isa o ilang tao.

Dahil sa pagsasaling-wika:
Nagkakaroon ng kaalaman at karunungan
nababasa at napag-aaralan sa ibat ibang
wika.
- Napapahalagahan ang ang aspekto ng
kasaysayan at kultura ng ibat ibang lipunan
at lipi ng ibat ibang bansa sa mga partikular
na panahon
Sa larangan ng edukasyon:
- Mas kapaki-pakinabang sa pagtuturo ng mga
paksa at asignaturang malapit na kaugnay ng
mga karanasan, kapaligiran, ugali at kaasalan
ng mga mag-aaral.
-

Gawain : Humanap ng kapareha at isalin ang

sumusunod sa inyong notebook.

Education is one of the great joys and

solaces of life. It gives us a framework for
understanding the world around us and a
way to reach across time and space to
touch the thoughts and feelings of others.
But education is more than schooling. It
cast of mind, a willingness to see the
world with an endless sense of university
and wonder.