REPORT IN LITERATURE

REGION II
CAGAYAN VALLEY

MAP OF CAGAYAN
VALLEY AND ITS
PROVINCES

BATANES PROVINCE,
PHILIPPINES

BATANES, PROVINCE, PHILIPPINES

Capital =Basco

The province of Batanes is withinRegion II - Cagayan Valley.

Batanes is in the northernmost part of the Philippines. It is the
smallest province in terms of land area. It is also the least
populated province in the Philippines.

CAGAYAN
PROVINCE,
PHILIPPINES

CAGAYAN PROVINCE, PHILIPPINES

The capital of Cagayan isTuguegarao City

Cagayan is a1st classprovince.

The province of Cagayan is withinRegion II-Cagayan Valleyin

the island ofLuzon.

ISABELA
PROVINCE,
PHILIPPINES

ISABELA PROVINCE, PHILIPPINES

Ilagan, Isabela, Philippinesis the capital municipality of

Isabela.

Home to the Yogads and Gaddangs, the province is divided

into three physiographic areas. The eastern area, straddled by
the Sierra Madre Mountain Range, is rugged and thickly
forested. Substantial portion is uncharted and unexplored
hinterlands and home to a rich variety of flora and fauna while
some are government reservations. The western area is a
sprawling fertile valley hemmed by the Central Cordillera and
is criss-crossed by the mighty Cagayan, Siffu and Magat
Rivers.

NUEVA VIZCAYA,
PHILIPPINES

NUEVA VIZCAYA, PHILIPPINES

Its capital is Bayombong.

Nueva Vizcaya is aprovinceof thePhilippineslocated in the
Cagayan ValleyregioninLuzon It is bordered byBengueton
the west,Ifugaoon the north,Isabelaon the northeast,
Quirinoon the east,Auroraon the southeast,Nueva Ecijaon
the south, andPangasinanon the southwest.
The nameNueva Vizcayaderives from the name given at the
time to thewestern Basque territoriesofSpain, or less likely
from theprovinceofBiscay(calledVizcayainSpanish) itself.

PROVINCE OF
QUIRINO,
PHILIPPINES

PROVINCE OF QUIRINO, PHILIPPINES

Its capital isCabarroguis.

Quirinois a land-lockedprovincein thePhilippineslocated in
theCagayan ValleyregioninLuzonand named afterElpidio
Quirino, the sixthPresident of the Philippines
The province bordersAurorato the southeast,Nueva Vizcaya
to the west, andIsabelato the north. Quirino used to be part
of the province of Nueva Vizcaya, until it was separated in
1966.

MA. LUISA AGUILAR IGLORIA

AUTHOR OF THE GIANTESS AND
THE 3 CHILDREN

Luisa A. Igloria, also known asMaria Luisa AguilarCariois aFilipinopoet and author of various award-winning
anthologies. She is an Associate Professor in the MFA Creative
Writing Program, Department of English of the Old Dominion
University in Norfolk, Virginia, United States.

She was born on 3 September 1961 inBaguio City. She received her Ph.D. in
English/Creative Writing from the University of Illinois at Chicago in July 1995 as a
Fulbright Fellow. She finished her Master of Arts major in Literature degree from the
Ateneo de Manila University(ADMU) in 1988. She was also a Robert Southwell Fellow
and received her first degree from theUniversity of the Philippines, Baguioin 1980
(B.A. Major in Humanities -Cum Laude - Comparative Literature, English, and
Philosophy).

Her works have appeared in various anthologies and journals likePoetry,Crab Orchard
Review,The Missouri Review,Indiana Review,Poetry East,Smartish Pace,Rattle,The
North American Review,Bellingham Review,Shearsman (UK),PRISM International

CORDILLERA TALE THE GIANTESS AND THE THREE

CHILDREN
RETOLD BY MA. LUISA B. AGUILAR-CARINO

(1) ONCE THERE WERE three orphans who lived in a small house that had a
garden, because they had no rice fields and no one to hunt for them, each night
they would lay sharp shells and sticks across their garden path. In this way, they
would catch an occasional wild boar for food.
(2) But though they would manage to trap a wily animal in their
frontyardfromtimetotime,itwouldalwaysbeeatenbythevulturesor other
wild animals because they had no fire on which to roast them eat. Only the
giantess, Bekat, had fire.
(3) Thechildrenwerethinandhungry.Onedaytheycouldstanditno longer. They
had just caught a large boar in their garden, and now they decided to ask Bekat
for fire.

(4) Bekat, Bekat, the children called in giantess garden.

(5) The giantess came out of her house. She was larger than a house, and the
children trembled but tried not to show it. What do you want? asked the
giantess. When she spoke, the children could see her sharp teeth.

(6) We have come to ask for fire, replied the children.

(7) That is easy to have, said the giantess wickedly. But you must give me a
hog in exchange for it.

(8) The childrenlooked ateachother indismay.One whispered,Howis that? If

we get the fire and give her the boar, we will be as hungry we were before!

(9) I have a plan,whispered his sister. Let us pretend to leave.

(10) Yes, said the third child, then let us follow her into her house and steal
fire when sheis not looking.

(11) So the children pretended to look sad. We have no hog, they told the

giantess.

(12) Then you cannot have fire! bellowed Bekat.

(13) Thegiantessstompedbackintoherhouse.Thechildrencreptalong its walls

and peered into the house of Bekat. There she was in the corner, taking the
tangles out of her matted hair. In the middle of the room was a small fire. The
children tiptoed in, walking in the shadows. Then they grabbed a burning twig and
ran home as fast as they could, taking care not to putout the fire.

(14) Thechildrenjoyfullycutupthewildboarsmeatandroasteditover their fire.

However, Bekat smelled their cooking and followed the smoke to the childrens
house.
(15) Ah, ha! she exclaimed. You took fire from me! You must give me part of
what you have to eat,or I shall roast you on my fire!
(16) Thechildrenlethersitwiththem.Bekattooktheirfoodbasketsand took
charge of dividing the meat. The bones and tough parts she dropped into the
childrens baskets, and the fat and slices she kept for herself.

(17) Thechildrenlookedateachother.Then,oneofthemsaid,Letus swim in

the river before we eat. Can you dive well? he asked Bekat.We can dive very
well, hecontinued boastfully.

(18) Bekat followed them to the river. The children dived into the water first;
then they surfaced and said, Your turn, Bekat. Do you know how?
(19) Bekat dived; she had a difficult time coming up because she was so heavy.
While she was still in the water, the children raced back to the house. They
emptied Bekats food basket and putthe meat into
theirs.TheypouredlargestonesintoBekatsbasketandthentheyhid on a
branch of a tree growing near the river.
(20) Bekat came out of the water and called the children. There was no answer,
so she resumed to their house. She did not see them there either, so she picked
up her food basket and went home. When she opened it to eat the boar meat,
she set up a great howl. The children had tricked her! She stomped through the
forest, breaking young trees and kicking up bushes in her fury.
(21) Coming to the river, she saw the childrens reflections in the water; they had
not moved from their hiding place on the tree. Bekat thought the children were
hiding in the water. She dived but could not find them there. when she came out,
she looked up and saw where they were. The children screamed. Oh,
Kabunian, they prayed, Save us now!

(22)The giantesslaughed anevil laugh.She tookan axeout ofher pocket and

began to hack at the tree. Oh, Kabunian, prayed the children again, Let her
not hit the tree; Let her hit her knee instead. The giantess suddenly gave a
great yelp. She had cut off her leg at the knee so she fell over backward and
died. That was the end of the giantess Bekat

BIUAG AT MALANA
Ang kuwentong ito ay tanyag sa mga Ibanag. Ito ay may kaugnayan sa dalawang
matitikas na binata may daang taon na ang nakakaraan. Sa Nangalauatan, isang nayon
sa Rizal ang dako na pinaglabanan nina Biuag at Malana, doon makikita hanggang sa
ngayon ang dalawang bundok kung saan naghamok ang dalawa dahil sa nadaramang
pagmamahal ng isang magandang dilag.

Si Biuag ay katutubo ng Enrile, ang pinakatimog na bahagi ng Cagayan. Noong siyay

isinilang, isang di pangkaraniwang dalaga ang dumalaw, at sa pagkakabatid ng ina, ito
ay isang diyosa. Ang ina ay nanikluhod at nagmakaawang pagkalooban ng mahabang
buhay ang kaniyang anak.
Hindi umimik ang diyosa, at sa halip, itinali ang tatlong maliliit na bato sa leeg ng bata.
Diumano ang isa nito ay magiging sanggalang niya sa masasama. Minsan siya ay
nahulog ngunit hindi man lamang ito nasasaktan. Nang siyay lumaki sinubukan niyang
lumangoy sa ilog na tinitirahan ng mga buwaya, subalit walang nangyari sa kanya.

Ang dalawang bato ay bagbigay sa kanya ng kakaibang lakas at bilis. Nagagawa niyang
maging mas mabilis pa sa hangin. Nang siya ay maglalabing-dalawang taong gulang,
kamangha-manghang naihahagis niya ang buong kalabaw sa kanilang burol. May
kakayahan siyang bunutin ang isang punungkahoy sa tulong lamang ng kanyang mga
kamay, na wari moy damo lamang. Dahil sa taglay na kapangyarihan nito, siya ay dinayo
ng mga tao at sinamba.

Kahit na makapangyarihan si Biuag, siya ay hindi maligaya. Natutuhan niyang mahalin ang
isang dalagang tubong Tuao, isang bayan sa Cagayan. Kung sino ang dalaga ay wala ni isa
man ang nakakaalam. Maging ang kanyang pinagmulan ay hindi nila malaman. Gustuhin
man ni Biuag na limutin ang dalaga ay hindi makakasama ang dilag habangbuhay.
Noon din ay may isang balita ng Malaueg, Rizal, na may isang binata rin katulad ng
pagkatao ni Biuag. Siya ay si Malana. Nong siyay labing-walong taong gulang, nagkaroon
ng bagyo sa Malaueg, at itoy nagdulot ng gutom sa mga tao. Ang tanging inaasahang
lugar na pagkukunan ng pagkain ay ang Sto. Nio na malayung-malayo sa kanila. At
kinakailangan pang tumawid ng ilog na tinitirhan ng maraming buwaya.

Bunga nito, si Malana ay gumawa ng paraan. Naglakbay siya hanggang marating ang Sto.
Nio, at sa kanyang paglalakbay ay ipinagdasal ng mga tao ang kanyang tagumpay.

Nang siyay makabalik, marami siyang dalang bigas, nagbunyi ang mga tao alam nilang
hindi sila magugutom. Matapos niyang maipamahagi ang mga bigas ay nagpasiya na itong
umuwi.

Pagdating sa kanilang bahay ay isang pana ang nakita ni Malana. Ang buong pag-aakala
niya ay ang kanyang Ama ang gumawa dito. Dinampot niya ito at ibinato sa hangin,
subalit ito ay bumalik sa kanya. Namangha siya dahil sa dulo nito ay may dalawang
batong tulad ng kay Biuag.

Nakarating sa kaalaman ni Biuag ang pagsamba ng mga tao kay Malana. Ipinagwalangbahala ito ni Biuag dahil ang nasa isipan niyay ang napakagandang dalaga.

Isang araw dinalaw niya ang dalaga. Nakiusap itong hingin ang kanyang kamay upang
pakasalan siya. Ngunit binigo niya si Biuag at sinabi niyang si Malana ang kanyang tanging
minamahal.

Nagpanting ang tainga ni Biuag sa narinig. Hindi niya ito tatanggapin. Nagsabi siyang
hindi karapat-dapat si Malana para sa kanya, dako ng kinaroroonan ni Malana. Dinampot ni
Malana ang pana. Tanda ng pagsang-ayon sa hamon ni Biuag.

Sumapit ang takdang araw ng kanilang labanan. Ang mga bundok ay napaligiran ng mga
taong nais sumaksi sa paghahamok na iyon ng dalawa. Sa may di-kalayuan ay ang tagaMalaueg ang dumating. . Sa unahan ay ang matikas at matipunong si Malana. Nang
makita si Biuag, siyany nanggalaiti sa matinding galit. Naunang nagsalita siMalana, Alam
ko na kung bakit mo ako hinahamon,sabi niMalana. Ibig mong agawin ang minamahal ko.
Ipinagbabawal ng Diyos ang pag-agaw na kahit ano na hindi mo pag-aari. Subalit
tinatanggap ko ang hamon mo. Kung nanaisin ng dalagang minamahal ko ay aking
ipaglalaban ang pagmamahal ko.

Si Biuag ay sinamahan ng mga taga-Enrile. Siyay nakatayo sa kabilang bundok tangan

ang panat isang punong niyog na binunot. Dinig na dinig niya ang malakas na sigaw ng
taga-Malaueg para kay Malana. Sa isip niyay gusto niyang patayin lahat ang mga tao ni
Malana.

Si Malana naman ay nasa kabilang bundok. Sa kanilang kinalalagyan sa tuktok ng mga

kapwa napansin nila ang pagdating ng isang bangkang tumatawid sa pagitang ng
dalawang bundok na lulan ang dalagang pinag-aawayan. Nalungkot ang dalaga sa mga
nagaganap. Subalit sa tingin ng dalawang magtutuos ay sadyang napakaganda ng dalaga.

Nang mapatapat ang dalaga sa kanila, biglang sumigaw siBiuagMalana, ang babaing
kapwa natin minamahal ay nasa harap natin. Kung sadyang malakas ka ay humanda ka sa
aking regalo na nagbuhat pa sa Enrile, dala ko para sa iyo.

Walang sabi-sabing inihagis ni Biuag ang punong niyog kay Malana. Mabilis ang pagsalo ni
Malana, at hindi sa kalabaw inihagis ang punong niyog kundi sa dako ng nayong Il-Luro sa
bayan ng Rizal.

Pinaniniwalaan na dito nagsisimula ang maraming niyugan sa lugar na iyon.

Lalong nagngitngit sa galit si Biuag. Hinugot ang sibat at gustong ipukol kay Malana na
inaasahang sa puso nito tatamaan. Subalit sa kasamaang-palad, itoy nagmintis. Hindi sa
puso ni Malana kundi sa ilog tumama ang sibat.

Humanda ka, matikas na Biuag,sigaw niMalana. Wala nang lahat ang armas mo.
Pagkakataon ko naman ngayon.

Ngunit bago matapos ni Malana ang pagsasalitay biglang lumukso sa ilog sa ibaba si
Biuag. Biglang nagkaroon ng malalaking alon na humampas sa malalaking bato at ito ang
yumugyog sa bundok na kinatatayuan ni Malana. Nang magpakitang muli si Biuag ay
tangan-tangan niya ang pinakamalaking buwaya na siyang ikinamangha ng mga taong
sumaksi sa labanang iyon.

Pinilit niyang ibuka ang bunganga ng buwaya at hinamon si Malana na lumukso sa ilog.

Tinanggap ni Malana ang hamong iyon ni Biuag. Sa kanyang paglukso mula sa tuktok ng
bundok ay sinalubong sa himpapawid ng dalaga si Malana. Itoy ginawa niya upang hindi
mapahamak si Malana. Tiningnanng dalagasi Biuag at sinabing :Pinatunayan mong isa
kang duwag dahil nagpatulong ka sa isang buwaya. Nais kong ipaalam sa iyo, ako ang
anak ng diyosang nagkaloob sa iyo ng mga kapangyarihan. Hindi ka karapat-dapat sa mga
bigay sa iyo ng aking diyosang Ina.

Sa tulong ng kanyang mahiwagang patpat, ang lahat ng mga taong naroon ay kanyang
binasbasan, maging si Malana, pumaimbulong sila sa kalangitan kung saan naroon ang
kaharian ng hangin at siya ang mahal sa Reyna. Sa tindi naman ng pagkapahiya, nilunod
ni Biuag ang kanyang sarili sa ilog. At siya ay hindi na nasilayan mula noon.
Pinaniniwalaan ng mga tagaroon na ang kaluluwa ni Biuag ay namamahay sa dalawang
kakatwang bundok ng Il-Luru.

PROF. CAROLINA A. ARCEO AUTHOR OF

FRUSTRATED WISH

Carolina A. Arceo is an assistant professor of English and Filipino at the Tarlac State
University. A former coordinator of the Office of Public Affairs of the same University and a
translator Panrehiyong Sentro ng Wikang Filipino.

FRUSTRATED WISH
So happy and trusted
These people in love
For their sorrow they have
Somebody to share.

My destiny thats so lonely

Am I alone with this?
For I said I wont think twice
Because suffering I am now.

If ever I fall in love to a lady

Theres nothing I could see
That I have my counterpart.

Time I shall forget when I was born

Better is a thousand years
If at birth I was gone.
I should have tried to explain
But tounge-tide I was
For I could clearly see
That I wont be lucky.

And it really pleases me much

That my love for you know
So I swear and promise you
That my life is just for you.