Biomonitorimi

Bioindikatort

Dr.sc. Halil Ibrahimi, Profesor Asistent

Bioindikacioni sht proces i detektimit t streseve
ekologjikisht t rndsishme natyrore dhe
antropogjene bazuar n prgjigjen e organizmave
direkt n habitat.
Bioindikator sht organizimi i gjall q prdoret n
vlersimin e kushteve t mjedisit.
 STRESI sht reagimi i organizmit
ndaj faktorve antropogjen t cilt
Zona e optimumit e tejkalojn zonn e optimumit.
(komfort)

Influenca e stresorve antropogjen

Stresi

Pesimumi

organizmi

Detektimi i reagimit
me an t
Zona e tolerancs
bioindikacionit
 Klasifikimi i organizmave bazuar n reagimin e
ndryshm ndaj streseve antropogjene
- josenzitiv

-senzitiv bioindikator

Klasifikimi i organizmave bazuar n reagimin ndaj stresit

- specifik
- jospecifik
Faktort antropogjen Faktort natyror
(metalet e rnda) (mungesa e mikroelementeve)

Kloroza
Faktort antropogjen Faktort natyror
(radioaktiviteti) (viruset)
 Qasja kryesore sht vlersimi i nivelit t
devijimit prej gjendjes normale nga
bioindikacioni
1. Krahasimi me parametrat e organizmit
biologjik (referenca) t cilt nuk jan nn stresin e
faktorve antropogjen
2. Prjashtimi i faktorve antropogjen si rezultat
i kushteve eksperimentale
3. Krahasimi me objektet biologjike n t
kaluarn
4. Krahasimi me gradientin e ndikimit
antropogjen
5. Krahasimi me standardet
Detyra kryesore e bioindikacionit

sht q t krijoj metoda dhe kritere t cilat

mund t tregojn nivelin e ndikimit antropogjen
dhe t diagnostifikojn dmet e hershme n
prbrsit m t ndjeshm t biocenozs
Prparsit e bioindikacionit
Metoda t shpejta
Metoda t lira
Reagim n ngarkesa t vogla antropogjene t cilat
vshtir detektohen nga pajisjet
Ndihmojn n zbulimin e faktorve t cilt nuk jan t
matshm
 Nivelet e
Ndikimi antropogjen
bioindikacionit

Molekular
-gjenetik
Biomarkert

Organizmik
Bioindikatort

Popullator
-specifik
Bioindikatort

Holocenotik
 Krkesat pr bioindikator
T jen tipik pr kushtet
T ken numr t madh n ekotopet e studiuara
T jen banor t atij vendi pr nj numr t madh t
viteve, gj q mundson prcjelljen e dinamiks s
ndotjes
T jetojn n kushtet q jan t favorshme pr mostrim
T karakterizohen me korrelacion pozitiv midis
prqndrimit t ndotsve n organizm dhe objektit
(faktorit) t hulumtimit
T prdoren n kushte natyrore
T ken periudh t shkurtr t ontogjenezs
 Bimt bioindikatore

Urtica dioica dhe Rubus idaeus tregojn se dheu prmban nivel

t lart t azotit
Festuca ovina tregon se dheu prmban prqndrim t
lart t hekurit
Vola trcolor tregon se dheu prmban nivel t lart t zinkut
Silene vulgaris tregon se dheu prmban prqndrim t lart t
kobaltit dhe bakrit
Pinus sylvestris ndotja e atmosfers

Kloroza sht shkatrrim i klorofilit

 Ndotja e atmosfers

nuk ka ndotje, B dmet si rezultat i

ndotjes
 Shtazt boindikatort
Prparsit Mangsit

Konsumues=> akumulues Mostrimi i vshtir tek disa grupe;

t ndotjes; Eksperimente t shtrenjta
Metabolizm aktiv=> reagim
i shpejt ndaj faktorve;
Afrsi fiziologjike me
njerzit

Parametrat
Morfologjik dhe anatomik
(disfigurimi);
Fiziologjik dhe biokimik
(frymmarrja);
Bihejvioral
Sorex araneus dhe Talpa europaea
Ursus arctos dhe Alces alces
Clethrionomys glareolus dhe Clethrionomys rubilus
 Mikroorganizmat bioindikatort

Numri i mikrobeve numri i organizmave aerob

saprofit n nj ml uj. Sipas standardeve numri i
mikrobeve duhet t jet m pak se 100 n ujin e
pijshm.
Coli titer vllimi minimal i ujit (ml) q prmban 1
Escherichia coli

Coli index numri i Escherichia coli

n 1000 ml
 Soliditeti i indikatorit karakterizohet me dy parametra
1. Besueshmria sht asociacioni midis bioindikatorit dhe objektit t bioindikacionit (faktorit)

D = N1/N2
N1 numri i ngjarjeve (zonave) kur bioindikatori dhe objekti takohen
N2 numri i ngjarjeve (zonave) kur bioindikatori dhe objekti nuk takohen
2. Faktori i rndsis tregon se sa shpesh indikatori e takon objektin (%)

Faktori i rndsis = N2 / N1
N1 numri i ngjarjeve (zonave) kur bioindikatori dhe objekti takohen
N2 numri i ngjarjeve (zonave) kur objekti sht prezent

Indikatori Faktori i rndsis, % Besueshmria

I besueshm >90 >9
I knaqshm 75-90 3-9
I dyshimt 60-75 1,5-3
Indikacioni sht
i pamundur <60 <1,5
 Bioindikatort

Molluskat si indikator t kualitetit

t mjedisit

Dr.sc. Halil Ibrahimi, Profesor Asistent

Bioindikacioni sht proces i detektimit t streseve
ekologjikisht t rndsishme natyrore dhe
antropogjene bazuar n prgjigjen e organizmave
direkt n habitat.
Bioindikator sht organizimi i gjall q prdoret n
vlersimin e kushteve t mjedisit.