Professional Documents
Culture Documents
FAKULTAS KEDOKTERAN
UNISSULA
2010
HEPAR
Kelenjar terbesar pada tubuh manusia
Letak : Regio Hypochondrium kanan,
Epigastrium, Sebagian Hypochondrium
kiri
Holotopi : dinding anterior abdomen
Organ Intraperitoneal (kecuali Area kec. Area
nuda dan porta hepatis, fossa yang
ditempati VCI dan Vesica fellea)
Fungsi : metabolisme & detoksifikasi
makanan
Berat :
Orang dewasa (+1/36 BB)
- Laki2 : 1,4 - 1,6 kg
- Wanita : 1,2 - 1,4 kg
Foetus (+1/18 BB) lebih berat
Facies : Diaphragmatica & visceralis
Lobus : Dextra, Sinistra, Caudatus,
Quadratus
Facies Hepar
1. Facies Diaphragmatica
1. Pars Anterior (lig.falciforme): seluruhnya dilapisi peritoneum, kecuali pada
perlekatan lig. Falciforme (membagi mjd lobus dexter & lobus sinister)
2. Pars Posterior (lobus caudatus & sulcus v. cavae)
Bag. Tengah melekuk hadap collumna vertebralis
Fossa Vena Cavae (ditempati VCI)
Fossa Ductus venosi (ditempati lig. Venosum arantii)
Diantara kedua fossa terdpat lobus caudatus
Kanan fossa v. cavae impressio gl. Suprarenalis
sebagian besar pars posterior tdk ditutupi peritoneum, langsung menempel
diaphragma (PARS AFIXA HEPATIS)
3. Pars Superior (impressio cardiaca & area nuda)
Menempati cupula diaphragmatica yg memisahkan basis pulmo(sblah kanan) &
cor (sblah kiri)
Hampir seluruhnya diliputi peritoneum
4. Pars Dextra
Di sebelah kanan ketiga daerah tsb diatas
Facies Hepar (lanjutan……..)
2. Facies Visceralis
Terdapat lobus caudatus & lobus quadratus hepar
Terdapat fossa sagittalis dextra & fossa sagittalis sinistra yg sejajar
Fossa sagittalis Dextra (ditempati vesica fellea & VCI)
Fossa sagittalis Sinistra (diisi :
- Lig. Teres Hepatisdepan,
- Lig. Venosum Arantiibelakang)
Diantara lobus caudatus & lobus quadratus tdk ditutupi oleh
peritoneumPORTA HEPATIS
Tepi porta hepatis melekat omentum minus
Porta Hepatis
• Ductus hepaticus
• Ductus cysticus
• Vena porta
• A. Hepatica propia
• Plexus Nervosus
• Nodus limpaticus
Lobus di Hepar
Lobus Dexter
- Impressio colica (u/ flexura coli dextra)
- Impressio renalis (u/ ren dexter)
- Impressio duodenalis (u/ pars descendens duodenum)
- Impressio biliaris (u/ vesica biliaris)
- Sulcus v. cavae
Lobus Sinistra
- Impressio gastrica (u/ gaster)
- Sulcus oesophagea
- Tuber omentale hepatis (tonjolan yg bersentuhan dg omentum
minus lembar belakang) beraposisi dg Tuber omentale
pancreatis
Diaphragma
Lobus Hepatis
Lobus Hepatis
Dexter, Facies
Sinister, Facies
Diaphragmatica
Diaphragmatica
Lig.
Coronarium
Lig.
Venosum
“C”
Tuber Omentale v. Porta
Sinister Impressio hepatis
renalis
Impressio
“Q” duodenalis
Impressio
Proc. Papillaris colica
Lig. Falciforme
Lig. Falciforme
Lobus Hepatis
Lobus Hepatis Dexter
Sinister
Lig. Coronarium
Appendix
Lobus
fibrosa hepatis
Caudatus Peritoneum
Lig. Venae
VCI Cavae
Pembagian Hepar
• 1. Fissura Sagittalis Sinistra (membagi secara
1 2
anatomis)
Lobus Caudatus & Lobus Quadratus
termasuk lobus dexter hepar
3
• 2. Fossa Sagittalis Dextra (membagi secara
fisiologis: berdasarkan supply darah, inervasi,
& aliran limfe)
Lobus Caudatus & Lobus Quadratus
termasuk lobus sinistra hepar
• 3. Celah Transversal
Porta Hepatis : v. porta, a. hepatica propia,
ductus hepaticus
Trias Portae : v. porta, a. hepatica propia,
ductus choledocus
Vascularisasi & Inervasi
Vascularisasi
Hepatica communisa. hepatica propia (nama lain a. hepatica
dextra et sinistra)
v. Porta (nutrisi yg diserap usus)v.centralisv.hepatica dextra et
sinistraVCI
Inervasi
Simpatis & Parasimpatis (N. Vagus) melalui Ganglion coelica
Serabut2 N. Vagus dr truncus vagalis sinistra mencapai porta
hepatis sepanjang curvatura minor gaster (omentum minus)
Vesica Fellea
Panjang : 8 cm, isinya 40-50 cc
Plica Spiralis,
Collum VF
ductus cysticus
Terdiri atas :
- Fundus
- Corpus
- Collum
Posisi dpt berubah2 kecuali fundusnya stabil
pd margo inferior hepar
Corpus VF
Proyeksi Fundus VF perpotongan tepi
lateral MRA dg arcus costalis
Collum & corpus menempel pd facies inferior
Fundus VF (visceralis) hepatis & mencapai porta
hepatis
Syntopi : facies superior VF menempel pd
facies visceralis lobus hepatis dexter
(impressio biliaris)
- Antara collum & ductus cysticus terdapat
penyempitan
- Corpus berhadapan dg : colon transversum,
flexura duodenalis superior & kadang2
pylorus
- Fundus langsung menghadap dinding abdomen
& disebelah kanan linea semilunaris
Lapisan dinding Vesica Fellea dr luar
ke dalam
• Tunica serosa
• Tunica (sela) subserosa
• Tunica muscularis
• Tunica mucosa
Saluran2 pd Vesica Fellea
Dari Collum VF ductus cysticus (bentuk plica
spiralis)
Inervasi
Simpatis : n. spinales segmen T6-T10
Parasimpatis : Truncus Vagalis anterior (N. Vagus
sinistra)
Mekanisme Aliran Empedu
Ductus
Hepaticus Dexter
Ductus Hepaticus Sel-sel
Sinister
Heparmengumpul di
Ductus Cysticus Ductus
canaliculi
Hepaticus biliariscanalis
Communis portaductus
hepaticus ductus
cysticusdisimpan dlm
Ductus vesica felleaductus
Choledochus cysticusductus
choledocusductus
Ductus
Pancreaticus pancreaticusmuara ke
duodenum pars
descendens
Papilla duodeni
major
PANCREAS
Bentuk huruf J tengkurap dg arah ekor yg sedikit naik
Panjang 12 – 15 cm, Berat 170 gr (dewasa)
Penampang bentuk segitiga
Letak : Regio epigastrium & hypochondrium kiri
Merupakan organ extraperitoneal sekunder/retroperitoneal kecuali
cauda pancreas (intraperitoneal)
Facies :anterior, posterior, inferior
Margo : superior, anterior, inferior
Bagian2 Pancreas : Caput, Collum, Corpus, Cauda
Bagian2 Pankreas
Bagian yg melengkungcaput pancreas (terletak pada sebelah kiri
dr concavitas duodeni
Cauda Pancreas
Vasa mesentrica
superior
Caput Pancreas
Vasa mesentrica
inferior
Caput Pancreas (VL 2)
Bentuk Gepeng terletak diantara cekungan duodenum
Papilla duodeni
minor
Incisura
Ductus Choledocus Pancreatis
Papilla duodeni
major
Proc. Uncinatus
Pars Descendens Caput Pancreas
duodeni
Vaskularisasi & Inervasi pancreas
A. pancreatico duodenalis superior (cab. Truncus
coeliacus)
A. pancreatico duodenalis inferior (cab. A. mesenterica
superior)
Rr. Pancreatici a. lienalis (cab. A. lienalis)
Corpus & Cauda pancreas : Rr. Pancreatici a. lienalis & A.
pancreatico duodenalis superior
Sistem vena mengikuti arteri kemudian bermuara di v.
lienalis & v. mesenterica superior
Inervasi pancreas Simpatis (T6-T10), parasimpatis
(N.Vagus)
Lien
Berfungsi sbg sistem R.E.S (organ lymphoid terbesar & tempat
merusak Hb eritrosit)
Mrp organ Intraperitoneal
Parenkim langsung dibungkus capsula lienalis
Letak : Regio Hypochondrium sinistra
Embriologi berasal dr bagian anal foregut
Facies :
Facies Diaphragmatica (cembung) berhadapan dg diaphragma &
costa 9 - 11 sinistra
Facies Visceralis (datar) mempunyai 3 facies : facies renalis,
gastrica, & colica
Hilus :
Merupakan pertemuan dr impressio pd facies visceralis, tempat
keluar masuknya van lienalis
Fungsi Lien
- Menyimpan 1/6 volume darah dlm tubuh
- Organ lymphoid terbesar
- Tempat utama sel-sel reticuloendothelial merusak Hb
Facies
Diaphragmatica
Ekstremit
as
Ekstremit Posterior
as V. Lienalis
Anterior Margo
A. Lienalis Facies Visceralis,
Inferior
Facies Colica
Lig.
Splenorenal
Lig.
Gastrolienalis
Facies Visceralis,
Facies Renalis
AORTA ABDOMINALIS
A. Hepatica
communis
A. Phrenica inferior
Cabang A. Lumbalis TRIPLE
A. Gastrica sinistra HALLERY
Parietal
A. Sacralis Media
A. Lienalis
Truncus Coeliacus
A. Pancreatico duodenalis inferior
A. Mesentrica Superior
Aa. Intestinalis
A.Testicularis/Spermatica
Cabang interna/Ovarica A. Ileocolica
Visceral
A. Suprarenalis Media A. Colica Dextra
A. Colica Media
A. Renalis
A. Sigmoidea
A. Gastroduodenal
A. Lienalis
A. Gastro Epiploica sinistra A. Gastro Epiploica dextra
Rr. Ilii
Rr. Colici
A. Iliocolica
Rr. Caecalis
A. Appendicularis
Anastomosis PortoSistemik
1. Gastroesophageal Junction mengelilingi
cardia gaster
Porta : R. Oesohagealis V. gastrica sinistra
Sistemik : V. Azygos
2. Daerah Rectum-Anus
Porta : V. Rectalis Superior
Sistemik : V. Rectales Media et inferior
3. Dinding Anterior Abdomen, di sekitar
umbilicus
Porta : V. Paraumbilicalis
Sistemik : Vena pada dinding anterior
Abdomen
Ketika Terjadi Hipertensi Portal, terjadi
varises di anastomosis portosistemik :
• Hemorrhoid di Junction Anorectal
• Varises Oesophagus di Junction
Gastroesophageal
• Caput medusae di umbilicus
V. Intestinalis
V. Iliocolica
V. Colica dextra
V. Mesentrica
superior V. Colica Media
V. Astroepiploica
V. Pancreaticoduodenalis
Vv. Pancreatici
V. Mesentrica inferior
Akar2 V. Porta :
V. Lienalis, V. Coronaria ventriculi, V. Mesentrica Superior, V.
Cystica, V. Para umbilicalis
LABORATORIUM ANATOMI
FAKULTAS KEDOKTERAN
UNISSULA
2010
Di R. E. S Eritrosit Tua Umur 120 hari
Hemoglobin
Heme Okigenase
Heme Globin
Heme Oksigenase
Biliverdin reduktase
Biliverdin dibawa transferrin u/ sintesis
protein
B1 + Albumin
Di Hepar
Ke Sel Hepar
B1 + Protein Y
Glukoronil Transferase
B2