Ang buhay

ginawa at
isinulat ni jose
rizal
Prepared by: rosana f. rodriguez r.n.
m.an.
I. ANG PAGDATING NG MGA
KASTILA
 ANG PAGTUKLAS SA PILIPINAS
• Marso 16. 1521- Unang
dumaong sa Isla ng
Homonhon sa Samar si
Magellan
• Marso 31, 1521
ipinagdiwang ang unang
misa
• Abril 14, 1521 – isa pang
misa ang naganap sa Cebu at
bininyagan si Rajah
Humabon at ang asawa nito
at 800 na katutubo
ANG PAGLABAN NI LAPU- LAPU
• Abril 271521- Unang
pagdating ni Magellan
sa Mactan
• Titulan ni Lapu- Lapu
ang kristiyanismo at sila
ay nglaban ni Magellan
• Nasawi si Magellan sa
labanan ,
 SEBASTIAN ELCANO
• Nagkapalad na umuwi
sa espanya kasama ang
ibang kawal.
• Unang taong
nkapaglibot sa buong
mundo noong panahong
iyon.
 ANG PANANAKOP NG MGA KASTILA
• Miguel Lopez de
Legaspi- ngtatag ng
unang pmayanan sa
Pilipinas taong 1561.
• Nkipagsandugo kay
Rajah Sikatuna
 LARAWAN NG PANAHON: IKA- 19
SIGLO
• Panahon ng industrilisasyon
• Umusbong ang konsepto ng kapitalismo
• Daigdig ng mangagawa ang pabrika na pinatatakbo ng makina
• Umunlad ang kominikasyon at transportasyon
• Nabbigay daan sa wlang buwis na pakikipagkalakalan
• Nging suliranin ang pagkukunan ng hilaw na sangkap ( raw
materials)
• Pagkabuo ng mga lungsod upang makamtan ang krangyaan at
kasaganaan
• Nabuo ang gitnang uri ng tao
 MGA IDELOHIYA NG PANAHON
• Nabouang konsepto ng demokrasya sa Europa
• Maraming kilusan ng mangagagawa ang nabuo
• Naging malakas ang Unyon at proletaryo.
• N atangap ang sistemang parliyamento ng Gobyerno
• Nabuksan ang Suez Canal-

•
II. ANG TALAMBUHAY NI RIZAL
(1861-1896)
 ANG PAGKASILANG NG DAKILANG
SANGGOL
• DR. JOSE PROTACIO MERCADO RIZAL Y REALONDA
 ANO ANG IBIG SABIHIN NG KANIYANG
PANGALAN?
• JOSE- Panagalan ng patron ng kaniyang ina na si San Jose

• PROTACIO- Ang panagalan ng patron sa kalendaryo kung

saan natapat ntapat ang kapistahan ni San Protacio sa kaarawan
ni Rizal

• MERCADO- Hango sa Espanyol na salita, mercado na ang

ibig sabihin ay palenge

• RIZAL- Hango sa Espanyol na salita na RECIAL ibig

sabihin ay luntiang bukirin.
 ANO ANG IBIG SABIHIN NG KANIYANG
PANGALAN?
• ALONZO- Unang apelyido ni Donya Teodora Alonzo
Realonda

• REALONDA- ang kinuhang bagong apelyido ni Donya

Teodora noong ipatupad ang utos ni Gobernor- Heneral
Narciso Claveria na palitan ang lahat ng apelyido at ang
kinuha niya ay ang pangalan ng kaniyang ninang na
Realonda.
MAKULAY NA KAMUSMUSAN NI RIZAL
 MGA KAGANAPANG HISTORIKAL
• Ang paghahalintulad ng mga Pilipino sa puno ng Kawayan.
MGA TUNGKULING KINABALIKAT
III. KABATAAN NI DR. JOSE RIZAL
ANG KAPANANGAKAN NI JOSE P. RIZAL
 Isinilang si Rizal Noong Hunyo 19, 1861 sa Calamba, Laguna
 Celedonia- ang kumadronang ng paanak sa nanay ni Rizal.
 Bininyagan sa simbahan ng Calamba noong Hunyo 22, 1861.
 Padre Rufino Collantes - paring nagbinyag kay Rizal Padre
 Padre Pedro Casanas - nagsilbing ninong ni Rizal, isang paring
Pilipino na kapook nila.
 Pampitong supling nina Don Francisco Enrico Rizal Mercado Y
Alenjandro at Donya Teodora.
 Hindi ginamit kay Rizal ang apelyidong Mercado , spagkat itoy
alinsunod sa kapasiyahan ng Kapitan- Heneral na si CLAVERIA
na ngpalabas ng kautusan noong ika-21 ng Disyembre 1841
 ANG MGA MAGULANG NI RIZAL
• A. Magulang
• 1. Francisco Engracio Rizal Mercado y Alejandro
 Ipinanganak noong Mayo 11, 1818
 Nag-aral ng Latin at Pilosopiya sa Colegio ng San San Jose
 Lumipat ng Calamba upang maging kasama sa Haciendang
Dominicano sa Calmba.
 Namatay noong Enero 5, 1898 sa edad na 80
• 2. Teodora Morales Alonzo Realonda y Quintos
 Ipinanganak noong Nobyembre 8, 1826 sa Maynila
 Nag-aral sa Colegio de Santa Rosa
 Mayroong interes sa literatura at mahusay sa wikang Espanyol.
 Namatay noong Agosto 16, 1911 sa Manila sa edad na 85
 ANG MGA MAGULANG NI RIZAL
TEODORA ALONZO DON FRANCISCO RIZAL
 MAGKAKAPATID NA RIZAL
• 1. Saturnia (1850) “ Nena”
• kasal kay Manuel T. Hidalgo ng Tanauan Batangas
• 2. Paciano (1851)
• Pilisopng Tasyo sa Nobelang Noli Me Tangere
• Tumayong Pangalawang tatay kay Jose Rizal
• Tinawag siyang “ Pinakadakilang Pilipino” ni Rizal
• Combat General- Philippine Revolution
• Namatay – April13,1930 – matandang binata sa edad na 79
• May 2 anak kay Severina Decena ( babae at lalaki)

•
 MAGKAKAPATID NA RIZAL
3.Narcisa (1852-1939)-
“Sisa
Kinasal kay Antonio Lopez ( Pamangkin ni Father Leoncio
Lopez)
Guro ng Morong Rizal
4. Olimpia (1855-1887)
”Ypia”
Kinasal kay Silvestre Ubaldo, Telegraph Operator- Maynila
5
 MAGKAKAPATID NA RIZAL
5. Lucia (1857-1919)
Kinasal kay Mariano Herbosa ng Calamaba ( Pamangkin ni
Father Casanas. Na namatay dahil sa sakit na cholera noong
1889.
Pinagkaitan na mabasbasan sa simbahan ang bankay dahil
bayaw niya si Rizal
6. Maria (1859-1945)
‘Biang”
Kinasal kay Daniel Faustino ng Binan. Laguna.
 MAGKAKAPATID NA RIZAL
7.Jose (1861-1896)
Pinakadakilang Filipino, At isang Henyo
“ Pepe”
Nakisama kay Josephine Bracken, isang Irish na galing sa

Hongkong .
Nagkaroon ng anak na lalaki, ngunit namatay ilang oras
pagkasilang. Pinangalanang “ Francisco na hango sa pangalan
ng ama ni Jose Rizal.
 MAGKAKAPATID NA RIZAL
8. Concepcion (1862-1865)
“ Concha”
Namatay sa sakit sa edad na 3
Ang kaniyang pagpanaw ang unang naging dahilan ng
kalungkutan ni Rizal.
9. Josefa (1865-1945)
“ Panggoy”
Namatay na matandang dalaga sa edad na 80.
 MAGKAKAPATID NA RIZAL
10 Trinidad (1865- 1951)
“ Trining”
Namatay na matandang dalaga sa edad na 83
11. Soledad (1870-1929)
“ Choleng”
Kinasal kay Pantaleon Quintero ng Calamba
Donya/ Senora ang tawag ni Rizal sa kaniyang mga kapatid na
babae na may asawa. At Senorita kung walang asawa.
Kinasal ang kaniyang mga magulang noong Hunyo 28,1848
Mercado ang tunay na apelyido ng mga Rizal na pinili Domingo
Lamco noong 1731. purong Chinese.
Rizal pangalawang apelyido ng pamilya na binigay ng isang
kaibigang kastilang alcaide ng laguna
 MAGKAKAPATID NA RIZAL
SATURNINA PACIANO
MAGKAKAPATID NA RIZAL
NARCISA OLIMPIA
MAGKAKAPATID NA RIZAL
LUCIA MARIA
 MAGKAKAPATID NA RIZAL
CONCEPCION JOSEFA
MAGKAKAPATID NA RIZAL
TRINIDAD SOLEDAD
RIZAL’S FAMILY TREE
 MGA NINUNO NI RIZAL
• Ang kanyang nuno sa ama ay si Domingo
Lamco, isang Intsik na dumating sa Maynila
noong 1690 mula sa Fukien City ng Chang
Chow.• Napangasawa niya si Ines dela Rosa•
Noong 1731, ginamit niya ang apelyidong
Mercado dahil sa kanyang pagiging
komersyante.• Naging anak nila si Francisco
Mercado na napangasawa naman si Cirila
Bernacho.
 MGA NINUNO NI RIZAL
• Naging anak nila si Francisco na sa gulang na
walong taon ay naulila na sa ama at naiwan sa
pangangalaga ng ina.• Nag-aral siya ng Latin
at Pilosopiya sa Colehiyo de San Jose sa
Maynila.• Nakilala si Teodoro Alonzo na
kasalukuyang nag-aaral din sa Colehiyo de
Santa Rosa.• Ikinasal sila noong Hunyo
28,1848 at nanirahan sa Kalamba.
 MGA NINUNO NI RIZAL
• • Ang pamilya ni Dona Teodora Alonzo ay
nagmula sa lahi ni Lakandula, ang
pinakahuling hari ng Tondo.• Ang kanyang
nuno ay si Eugenio Ursua, isang lahing
Hapones na nakapangasawa ng isang
nagngangalang Benigna.• Naging anak nila si
Regina na napangasawa naman ni Manuel de
Quintos, isang abogadong Intsik-Filipino na
taga-Pangasinan.
 MGA NINUNO NI RIZAL
•Ang anak nilang si Brigida ay nakapangasawa ng isang
mayamang mestisong Kastila na taga-Binan, Laguna . Lorenzo
Alberto Alonzo. Naging anak nila si Teodora, ang ina ni Rizal.
 ANG PAMILYANG RIZAL
• 1. Ang Kabuhayan ng Pamilya
Ang pamilya ay kabilang sa pangkat
na principalia at isa sa mga kinikilalang pamilya sa
Calamba.
Ang ama ay nangungupahan sa lupain na pag-aari
ng hacienda ng mga Dominicano sa Calamba at
tinataya na ang kaniyang lupang sinasaka ay
umaabot ng 600 na hektarya. Ang lupa ay
tinataniman ng palay mais at tubo.
Maliban sa pagsasaka ang pag-aalaga ng hayop ay
isa sa kanilang mga hanapbuhay.
 ANG PAMILYANG RIZAL
• 1. Ang Kabuhayan ng Pamilya
   

 Ang ina ni Rizal ay mayroong isang tindahan sa ilalim

ng kanilang bahay, gilingan ng trigo para maging harina,
at gawaan ng hamon.
Ang pamilya ay isa sa mga unang nakapagpagawa ng
bahay na bato sa Calamba.
 Nagmamay-ari sila ng isang karwahe na isang
karangyaan sa panahong iyon.
 Mayroon silang isang aklatan sa bahay na naglalaman ng
1,000 aklat.
 Naipadala ng mga Rizal ang kanilang mga anak sa
Maynila para mag-aral.
 ANG PAMILYANG RIZAL
• B. Ang Tahanan ng mga Rizal
Ang bahay ng mga Rizal ay gawa sa bato at matitigas
na kahoy at ito ay nakatayo na malapit sa simbahan ng
Calamba.
 Ang paligid ng kabahayan ay natataniman ng mga
punong atis, balimbing, chico, macopa, papaya, santol,
tampoy, at iba pa.
Ang bakuran ng bahay ay naging alagaan ng mga
manok at pabo.
ANG BAHAY NG RIZAL SA CALAMBA
LAGUNA
ANG BAHAY NG RIZAL SA CALAMBA
LAGUNA
ANG BAHAY NG RIZAL SA CALAMBA
LAGUNA
ANG BAHAY NG RIZAL SA CALAMBA
LAGUNA
ANG BAHAY NG RIZAL SA CALAMBA
LAGUNA
ANG BAHAY NG RIZAL SA CALAMBA
LAGUNA
ANG BAHAY NG RIZAL SA CALAMBA
LAGUNA
ANG BAHAY NG RIZAL SA CALAMBA
LAGUNA
ANG MAPAG-ARUGANG INA
• Natatangi at kahanga-
hanga ang ina ni rizal
• nkakamit ng edukasyon
• Mahusay magsalita,
bumasa, at sumulat sa
wikang kastila
• Mahilig magbasa ng
akdang pampanitikan
lalo sa larangan ng ng
panulaan.
ANG MAPAG-ARUGANG INA
• Madasalin siya bunga
ng edukasyong
nakamtan sa kolehiyo
ng Sta. Rosa.
• Matiga niyang tinuruan
ng pagdarasal ang
kaniyang mga anak at
gabi –gabi ay
nagsasama sila sa
pagrorosaryo
 ANG MAPAG-ARUGANG INA
• Naging bahagi ng pang araw- araw na kabuhayan ng pamilya
ang pagbibigay ng slawikain at gintong aral.
• Layunin niyang mapalaki ang kaniyang maga supling ng may
dignidad at paggalang sa Panginooon.
ANG SALAYSAY HINGGIL SA ILAWAN AT
GAMUGAMO
• Tinuruan si Rizal ng
kaniyang ina na bumasa ng
“Amigo de los Ninos”
• Hindi naging interesado si
Rizal sapagkat siya ay bata
pa at di pa nakakaunawa at
nakakabsa ng wikang
kastila.
• Isinalaysay ng ina ang
tungkol sa bata at
matandang gamugamo
ANG SALAYSAY HINGGIL SA ILAWAN AT
GAMUGAMO
• Minsan pinangaralan ng mtandang gamugamo at batang
gamugamo na huwag patutukso sa ningas ng ilawan bagamat,
maningning, nakakakit, nag aanyaya at kumakaway ang taglay
na kariktan ng liwanag . Ang pagtugon sa paanyayang ito ng
ilawan ay nangangahulugan ng kapahamakan , ng kasawian at
kamaatayan, sapagkat sinusunog ng init nito ang sinumang
lalapit dito. Nangako naman ang batang gamugamo na hindi
siya lalapit sa ilawan, udyok ng nakaugaliang pagsunod sa
payo ng matanda at sa ndamang takot na baka masunog ang
kaniyang munting pakpak. Ngunit ang takot na itoy dagling
nalimot dahilan sa talagang nakakatukso ang tila pipikit-
didilat na liwanag hangang sa matatagpuan niya ang kaniyang
ANG SALAYSAY HINGGIL SA ILAWAN AT
GAMUGAMO
• sariling dahang- dahang lumalapit.... Lumalapit.....
Lumalapit..... Noong una ay wala siyang nararamdaman kundi
ang bahagyang init na lalo namang humihila sa kaniyang
lumapit at damhin ang anyaya nito. Hanggang sa
maramdaman na lamang niyang nagdilim na ang lahat sa
kanya at siya ay nawalan na ng buhay.
 SI RIZAL AT ANG KANIYANG
PAGPAPAHALAGA SA KALIKASAN
• Mahilig at mapagmahal sa
kalikasan
• Madalas siayang sumakay
sa kabayong handog ng
kaniyang ama.
• Plagi niyang kasama sa
pagamamasid sa kalikasan
ang kaniyang asong si
Venganza.
 MGA ALA-ALA NG KAMUSMUSAN
 Panonood ng mga ibon.
 Araw-araw na pagdadasal sa oras ng angelus.
 Pagkukuwento ng kaniyang yaya ukol sa asuwang, nuno, at tikbalang.
 Ang una niyang kalungkutan ay ang pagkamatay ng kaniyang
nakababatang kapatid na si Concha.
 Sa edad na tatlo ay nakasama na siya sa pagdadasal ng pamilya.
 Pagpunta sa Antipolo noong Hunyo 6, 1868. Ito ang kaniyang unang
pagtawid sa Lawa ng Laguna. Pagkatapos ng pagpunta sa Antipolo ay
nagtungo sila ng kaniyang tatay sa Maynila.
 Ang hindi niya malimutan ay ang kuwento ng kaniyang ina ukol sa
gamo-gamo.
 MGA ANEKDOTA TUNGKOL SA BUHAY
NG ISANG MUSMOS
 Tulad ng ibang kabataan,si Rizal ay malikot din at nakaranas
na mapagalitan
 Likas ang kaniyang pagkamawain ( kuwento tungkol sa pabo)
 Taglay ang pagkamatulungin ( pag- akyat sa simboryo ng
simbahan para kunin ang saranggola ng isang bata)
 Ang kweto tungkol sa kaniyang tsinelas
 Ngpakita din siya ng ktigasan ng ulo nung siya ay 5 taong
gulang , sinaway niya ang utos na isuot ang isang sinamay na
kamisa dahil nagagaspangan at nakakatihan siya.
 Pinagkakabalahan niya ang paghahalaman, pananahi,
pagdodrowing, pagmamasa ng luad
 MGA ANEKDOTA TUNGKOL SA BUHAY
NG ISANG MUSMOS
 Pinagkakabalahan niya ang paghahalaman, pananahi,
pagdodrowing, pagmamasa ng luad upang makapaghubog ng
kung anu- anong pigura, pagluluto at pagbuburda.
 Naging pangunahing libangan niya ang pagbababasa kapag
tapos na sa maliliit na gawaing- bahay
 MGA TALENTO SA PANAHON NG
KAMUSMUSAN
 Inayos niya at binigyan ng bagong guhit ang bandera ng
simbahan.
 Paggagawa ng imahen mula sa putik (clay).
 Sa edad na 8 ay kaniyang isinulat ang tulang Sa Aking mga
Kabata na nagbibigay ng pagpapahalaga sa kaniyang
sariling wika.
 Sa edad na 8 ay sinulat niya ang isang drama na nakaukol
sa kapistahan ng Calamba at ang nasabing gawa ni Rizal ay
binili sa kaniya ng gobernadorcillo ng Paete, Laguna, ang
nabanggit na halaga ay katumbas ng kita o sahod ng isang
mangagawa ng sa loob ng dalawang linggong paggawa
 Sa Aking Mga Kabatà
• Kapagka ang baya'y sadyáng umiibig
Sa kanyáng salitáng kaloob ng langit,
Sanglang kalayaan nasa ring masapit
Katulad ng ibong nasa himpapawid.

Pagka't ang salita'y isang kahatulan

Sa bayan, sa nayo't mga kaharián,
At ang isáng tao'y katulad, kabagay
Ng alin mang likha noong kalayaán.

Ang hindi magmahal sa kanyang salitâ

Mahigit sa hayop at malansáng isdâ,
Kayâ ang marapat pagyamaning kusà
Na tulad sa ináng tunay na nagpalà.
 Sa Aking Mga Kabatà
Ang wikang Tagalog tulad din sa Latin
Sa Inglés, Kastilà at salitang anghel,
Sapagka't ang Poong maalam tumingín
Ang siyang naggawad, nagbigay sa atin.

Ang salita nati'y huwad din sa iba

Na may alfabeto at sariling letra,
Na kaya nawalá'y dinatnan ng sigwâ
Ang lunday sa lawà noóng dakong una.
 ANG PAGIGING LIKAS N MAKATA
 Ang tula ay nagtataglay ng pangkalahatang pagka unawa sa
kasayasayang dinaanan ng kaniyang Inang Bayan sa
kapalarang kinasadlakan ng sariling wika ng abutan ng “
sigwa ang lunday sa lawa noong dakong una”
 Kinapapalooban din ito ang pagpapahalaga sa kalayaan tulad
ng “ nasa ring masapit katulad ng ibong nasa himpapawid.
 Ang tulang ito ay nagpapamalas ng mgandang kaisipan o
diwa at ito ay inihandog ni Rizal sa kaniyang mag kabata.
 Nasundan ang tulng ito ng isa pang tula na isinatitik sa
wikang kastila “Me Primira Inspiracion” binubuo ito ng
pitong saknong at inialay niya sa kaarawan ng kaniyang ina.
MI PRIMERA INSPIRACION
• Porqué exhalan a porfía
del cáliz dulces olores
las embalsamadas flores
en este festivo dia?
• Y ¿porqué, en la selva amena,
se oye dulce melodía
que asemeja la armonía
de la arpada filomena?
• ¿Porqué en la mullida grama
las aves, al son del viento,
exhalan meloso acento
y saltan de rama en rama?
MI PRIMERA INSPIRACION
• Y la fuente cristalina,
formando dulce murmullo,
del cefiro al suave arrullo
entre las flores camina?
• Es que hoy celebran tu día
¡oh, mi Madre cariñosa!
con su perfume la rosa
y el ave con su armonía.
MY FIRST INSPIRATION
• Why falls so rich a spray
of fragrance from the bowers
of the balmy flowers
upon this festive day?

Why from woods and vales

do we hear sweet measures ringing
that seem to be the singing
of a choir of nightingales?

Why in the grass below

do birds start at the wind's noises,
unleashing their honeyed voices
as they hop from bough to bough?
MY FIRST INSPIRATION
Why should the spring that glows
its crystalline murmur be tuning
to the zephyr's mellow crooning
as among the flowers it flows?

Why seems to me more endearing,

more fair than on other days,
the dawn's enchanting face
among red clouds appearing?

The reason, dear mother, is

they feast your day of bloom:
the rose with its perfume,
the bird with its harmonies.

And the spring that rings with laughter

upon this joyful day
with its murmur seems to say:
"Live happily ever after!"

And from that spring in the grove

now turn to hear the first note
that from my lute I emote
to the impulse of my love!
MY FIRST INSPIRATION

And the spring that rings with laughter

upon this joyful day
with its murmur seems to say:
"Live happily ever after!"

And from that spring in the grove

now turn to hear the first note
that from my lute I emote
to the impulse of my love!
 MGA IMPLUWENSIYA KAY RIZAL
NAMANA:
 Mula sa mga ninunong Malayo ay namana niya ang pagmamahal sa
kalayaan, paghahangad sa paglalakbay, at katapangan.
 Mula sa kaniyang mga ninunong Tsino ay namana niya ang
pagiging seryoso, katipiran, katiyagaan, at pagmamahal sa mga
bata.
 Mula sa kaniyang mga ninunong Espanyol ay namana niya
kapinuhan sa pagkilos at kanipisan sa insulto.
 Mula sa kaniyang ama ay namana niya ang pagtitiyaga sa trabaho,
paggalang sa sarili, at malayang pag-iisip.
 Mula sa kaniyang ina ay namana niya pagpapakasakit sa sarili at
pagnanais sa sining at panitikan.
 MGA IMPLUWENSIYA KAY RIZAL
 Ang kapaligiran ng Calamba ay nagsilbing kaniyang pang-
enganyo sa pagmamahal sa sining at literatura.
 Ang kaniyang kapatid na si Paciano ay nagturo sa
kaniyang kaisipan ukol sa pagmamahal sa kalayaan at
katarungan.
 Mula sa kaniyang mga kapatid na babae ay natutunan niya
ang paggalang sa mga kababaihan.
 Ang pakikinig niya sa mga kuwento ng kaniyang yaya ay
nagbigay sa kaniyang interes sa mga kuwentong bayan at
mga alamat.
MGA TAONG HUMUBOG SA PAGKATAO
NI RIZAL
 Ang tiyuhin niyang si Jose ang nagbigay daan upang mabatid
niya ang mga karunungang pangkalusugan.
 Tiyuhing si Gregorio- ang nagtanim da kaniyang isipan
hinggil sa konseptong anumang inaakalang dapat kamtin sa
buhay ay kailangan pagsumikapan o paghirapn muna
sapagkat ang mga bagay na resulta ng pagod at punyagi ay
masarap na namnamin.
 Padre Leoncio Lopez ay natutunan niya ang pagmamahal sa
makaiskolar at pilsopikal na pag-iisip.