HAMMADDELER ve HOMOJENİZASYON

Y . OĞUZ AYDİNÇ

NUH ÇİMENTO SAN. A.Ş.,

MAYIS 2009
ANA HAMMADDELER ;
KALKER : CaCO3 oranı %90-100 arasında olan ve jeolojik yaşına göre
sertliği değişen bir madendir.
İçerisinde az da olsa MgCO3, SiO2, Al2O3, FeO3 içerir.
90-96 Marnlı kalker
75-90 Kalkerli marn
40-75 Marn
10-40 Killi marn
4-10 Marnlı kil

MARN : CaCO3 oranı %40-90 arasında ve kilin beraber çalışması ile oluşan
bir maden olup doğada yaygındır.
Çimento üretimi için ideal hammaddedir.

KİL : Alkali içeren alüminyum silikatlarından oluşur

CaCO3 oranı %0-4 civarındadır. Çeşitleri ise;
Kaolin Al2SiO2(OH)4
Hallosit Al2SiO2(H20)4
Montmorlinnit Al2SiO2(OH)2-xH2O
Muskovit
Biotit
Hiodromika
DÜZENLEYİCİ HAMMADDELER ;

DEMİR CEVHERİ : İçerisinde %50-60 oranında Fe2O3 olup kaynağına

bağlı olarak SiO2 ve Al2O3 ihtiva eder
Amacı pişirmeyi kolaylaştırmaktır.

SİLİS KUMU : SiO2 açısından zengindir.

BOKSİT : Al2O3 açısından zengindir. Ayrıca SiO2, Fe2O3 de

içerir. Klinker granülleşmesine ve anzast teşekkülüne
olumlu etkili vardır.

PİRİT KÜLÜ : Fe2O3 açısından zengin olup doğada tabii bir biçimde
bulunmaz. Sanayi yan ürünüdür.
HAMMADDE ÇIKARILMA TEKNİKLERİ ;
Hammadde çıkarma teknikleri hammaddenin yapısına(sertliğine), ocak durumuna
Ve gerekli tonaja göre değişkenlikler göstere bilir ve bunlar kısaca;

1– RİPERLİ (SÖKÜCÜ UÇ) DOZER İLE HAMMADDE ÇIKARIMI :

Dozere takılan bir diş sayesinde hammaddeyi kazıyarak yerinden

çıkarma ve sonrada önüne katıp sürükleme ile yapılır. Diş derinliği
maksimum 70 cm, saatlik yükleme kapasitesi ise 250 t civarıdır.
Dozerin küreleme işlemi zor olduğu için çalıştığı alan çok dar olur

2- DELME VE PATLATMA İLE HAMMADDE ÇIKARIMI :

Malzemenin yapısına göre uygun çap ve boyda delikler “ Vagondrill” veya

“Truckdrill” ler ile delinerek içerisine patlayıcı (anfo) ve yemleyici (emülit)
doldurularak yapılır. Patlama sonrası yumuşamış malzeme ise iş makinaları
ile kamyonlara yüklenir.

3- GALERİ YÖNTEMİ İLE HAMMADDE ÇIKARIMI:

Bu yöntem eski, tehlikeli ve verimsiz bir yöntem olup kullanımı yok denecek
kadar azdır. Ayrıca hammadde homojenliğini ve iş güvenliğini de olumsuz
etkilemektedir.
5
6
 Delme Patlatma işleminde;

 Ortalama delik çapı 90 mm

 Ortalama delik boyu 6 mt
 Her bir delikte anfo kullanımı ortalama: 10 kg
 Her bir delikte emülit kullanımı ortalama 10 kg (sulu
deliklerde)
 Önerilen; Nonel havalı tetikleme yöntemi ile patlatma
işleminin yapılmasıdır. ( Eski tip elektrikli patlatma
yöntemleri iş güvenliği açısından güvenli değildir.
7
 HAMMADDE KIRICILARI
Ocaklardan çıkartılan 0-1000 mm boyutundaki hammaddeyi
0-40 mm boyutuna düşüren ekipmanlardır.

Amaç:

Taşıma kolaylığı sağlamak

Boyut küçültmenin ilk aşamasını

. gerçekleştirmek.

Hammadde karışımının daha homojen olmasına olanak

tanımak şeklinde özetleyebiliriz
KIRICI TİPLERİ :

1- Çekiçli Kırıcı
2- Kombine Çekiçli Kırıcı
3- Roleli Kırıcı
4- Konik Kırıcı
5- Gyratory Kırıcı
6- Çeneli Kırıcı
13
K1
HOMOJENİZASYON :

Klinker içerisinde olması istenen oksit dağılımı

ve ocakların minerolojik yapısı göz önünde
bulundurularak , Laboratuvar destekli, çalışma
ile; hammaddeler çeşitli tip ve oranlarda
kırıcılardan geçirilerek boyutları küçültülür ve
stok sahalarında stoklanır. Malzeme
dalgalanmasını minimize ederek, değirmenlere
dolayısıyla fırınlara, daha homojen hammadde
beslenmemize olarak tanır.
K2
HAMMADDE KONTROL SİSTEMLERİ :

1- Ocak da delik numunesi alarak veya bölgenin analizini yaparak başlar

2- Kırıcıya gelen malzemenin harman olarak kontrolü

3- Kırılmış malzemenin homojene istasyonlarında homojen edilmesi

4- Farin değirmenlerine beslenirken Bantlı veya Kutu tipi Sürekli ölçüm

yapan analizörler (CBA)

5- XRF, Pişebilirlik ve kristal yapı kontrolleri

6- Yaş sistem LSF kontrolü

7- Son olarak en zayıf kontrol sistemi olan titrasyon (CaCO3+MgCO3) kontrolü

HOMOJENE SİLOLARI
FARİN HOMOJENE SİLOLARI :

Değirmenlerde öğütülen hammadde farin haline geldikten sonra;

Besleme stabilizasyonu, alt-üst proses devamlılığı ve homojene
edilebilmesi için silolara alınırlar. Eğer Farin silosu homojene
tipi bir silo ise öğütülmüş malı hem siloya beslerken hemde
silodan alırken tam homojene etmeye çalışır. Genelde homojene
Faktörü 10:1 dir. Yani baz alınan bir oksit deki, bu genelde
CaO dir, standart sapmanın 10 dan 1 e düşmesi beklenir.