Çevresel Ölçümler

H. Emre GÜNGÖR
TÇMB – KÇK
Çevre Bölüm Sorumlusu

13.05.2009/Ankara
T.Ç.M.B - Kalite ve Çevre Kurulu

Kalite Bölümü
Ürün Belgelendirmesi (Uluslararası "CE" uygunluk belgesi, KÇK
uygunluk belgesi)
Sistem belgelendirmesi (TS EN ISO 9001:2000, TS EN ISO 14001,
OHSAS 18001)

Çevre Bölümü
Çevresel Ölçüm ve Raporlandırma Hizmetleri (emisyon, hava
kalitesi, gürültü ve titreşim, proses, modelleme)
Çevre konularında proje çalışmaları
Çimento sektörünün çevre konularında bilgilendirilmesi
 Emisyon

Gürültü Atık

ÇEVRESEL
İZİNLER
İşyeri Açma
Su/Atıksu
Çalışma
Deşarj
Ruhsatı
Yüzeysuyu
Yeraltısuyu
Kullanımı
 Çevre ve Orman Bakanlığı

İl Çevre ve Orman Müdürlükleri

Çevresel İzinler

Bakanlık Yetki Devri ile:

•Belediyeler
•İl Özel İdareleri
•Organize Sanayi Bölgeleri
TEYİD PERİYODLARI

Emisyon İzini A Sınıfı : 2 yılda bir teyit ölçümleri

B Sınıfı: 3 yılda bir teyit ölçümleri
Değişiklik durumunda Ek Rapor ile Bakanlık
bilgiledirme
Gürültü Kontrol İzin 5 yıl geçerli- yenileme
Belgesi Değişiklik durumunda, yenileme için ölçüm
yapılır
Atık Lisansı  3 Yıl geçerli- yenileme
Değişiklik durumunda, yenileme için ölçüm
yapılır
İşyeri Açma ve Yenileme Yapılmaz
Çalışma Ruhsatı Yönetmelik öncesi izin alan tesislerin tekrar
ruhsat alması gerekmiyor

Çevresel İzin Yönetmeliği- Yeni

EMİSYON ÖLÇÜMLERİ
EMİSYON ÖLÇÜMLERİ

Emisyon İzinlerine
Esas Ölçümler
 Partikül Madde

 Standart Yanma Gazları (NOx, CO,

SO2)

 Toz Emisyonunda Özel Maddeler

(CaO, MgO, Cr, Cr+6, Ni, V) (Analiz
TÜBİTAK)
EMİSYON ÖLÇÜMLERİ

Proses Kontrolüne esas ölçümler

 Sürekli toz ölçüm cihazlarının ölçüm
aralığı tayinleri

 Proses ölçümleri

 Filtre performans testleri

ATIK YAKMA ÖLÇÜMLERİ

Deneme Yakması Ölçümleri

 Partikül Madde
 SO2
 NOx
 Ağır metaller (Cd+Tl+Hg, Sb + As + Pb
+ Cr + Co + Cu + Mn + Ni + V + Sn )
Hidrojen florür
 Hidrojen klorür
 TOC
 Dioksin-furan
 ATIK YAKMA ÖLÇÜMLERİ

Sürekli Ölçülen
Parametreler
 Toplam toz
 CO
 NOx
 Oksijen, basınç ve sıcaklık
 Yanma odası sıcaklığı

Sürekli Toz Ölçüm Cihazı

ATIK YAKMA ÖLÇÜMLERİ

Periyodik Olarak Ölçülen Paremetreler (TÜBİTAK)

 3 ayda bir ölçülen parametreler
 Hidrojen florür
 Hidrojen klorür
 SO2
 NOx
 TOC
 6 ayda bir ölçülen parametreler
 Ağır metaller

 Yılda bir ölçülen parametre

 Dioksin-furan

Dioksin Furan Örnekleme Sistemi

Numune Alma Yeri

Laminar akış

Fan, dirsek vb.’den 5 hidrolik çap yukarıda

Fan, dirsek vb.’den 2 hidrolik çap aşağıda

Baca tepesinden (Çıkıştan) 5 çap aşağıda

Çalışma Platformu

 Genel olarak, platform yüzey alanı 5 m2’den büyük

 Basınlı hava ve elektrik gibi ilaveler

 Mümkünse asansörler ve ayrıca yapay ışıklandırma

 Platform havaya açıksa personel ve cihaz için uygun

koruma
Partikül Madde Ölçümleri

 EPA Metot 17, TS ISO 9096, VDI 2066

 Gravimetrik metod

 Standart koşullarda filtrelerin ön tartım

 Toz Kaynaklarında numune alma

 Standart koşullarda filtrelerin son tartımı

 Toz konsantrasyonunun tesbiti

Partikül Madde Ölçüm Noktaları

Örnekleme yüzey alanı Minimum kenar kesit Minimum

(m2) sayısı örnekleme
noktası sayısı

<0.09 - 1

0.09-0.38 2 4

0.38-1.50 3 9

>1.50 4 16
Partikül Madde Ölçüm Noktaları
Partikül Madde Ölçümleri
Standart Yanma Gazları Ölçümleri
 Kükürdioksit (SO2) Tayini: Elektrokimyasal sensör, UV Floresan ölçüm

prensipleri ve NDIR; TS ISO 7935, TS ISO 7935 standartları

 Karbonmonoksit (CO) Tayini: Elektrokimyasal sensör ve NDIR ölçüm

prensipleri; ISO 12039 standardı

 Oksijen (O2) Tayini: Elektrokimyasal sensör ve zirkonyum oksit, paramanyetik

ölçüm prensipleri; ISO 12039 standardı

 Azotdioksitler (NOx) Tayini: Elektrokimyasal sensör, kimyasal ışıma

(chemiluminesans) ve NDIR prensipleri; EPA CTM-022 , TS ISO 10849

standartları
Standart Yanma Gazı Ölçümleri

 Sahada kullanımdan önce kalibrasyon gazı ile kontrol

 Paslanmaz çelik gibi yoğuşmayı engelleyici problar

 Ölçüm noktasına ulaşacak uzunlukta problar

 Yeteri kadar uzun bekleme süresi

 Gerekirse numunenin şartlandırması

Gaz Ölçümleri
mg/Nm3 – kuru (% 10 O2 duzeltmeli)
HAVA KALİTESİ ÖLÇÜMLERİ
MODELLEME
Hava Kalitesi Ölçümleri

Amaç
 Tesis emisyonlarının tesis çevresine zarar
verecek boyutta olup olmadığını belirlemek

Hava Kalitesi Modellemesi Hava Kalitesi Ölçümleri

Hesaplamalar Sahada Ölçümler

Sonuçlar Sınır Değerler ile Karşılaştırılır

Hava Kalitesi Modellemesi

 Emisyon İzin sürecinde baca gazı ölçümleri verileri

 Lineer Modellemeler
 Bilgisayar Yazılımları

•Uluslararası geçerliliği bulunan programlar

•ISC (Industrial Source Complex) yaygın kullanım
• Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Kurumu
(United States Environmental Protection Agency-
USEPA)
Baca Gazı Dağılımı
V Dağılım bölgesi (Ör:6 kmx6 km)
E
Rİ Köşe Noktaları (36 adet )

alıcı (Ör:Köy)
H baca= 60 m
S Dağılım R= 50*baca
E
Tİ
kaynak

köşe noktaları

Kaynak Bilgileri Meteoroloji Topoğrafya Verileri

* Emisyon Değerleri
* Baca Yüksekliği
* Baca Koordinatları
* Baca Çap ve Sıcaklığı
* 1 yıllık saatlik veri * Köşe noktaları (x,y,z)
* 6*8760= 52.560 veri * Tesis ve bacalar
* Rüzgar hızı ve yönü * Yerleşim Alanları
* Sıcaklık, basınç
* Bulutluluk, kar örtüsü
* Karışım Yükseklikleri
 Saatlik Konsantrasyon Değerleri
H
E * 1 köşe için: 365*24 = 8.760 adet
S
A * 6km*6km dağılım bölgesi: 8760*36 =315.360 adet
P
L
Sonuçlar ve Tablolar
A
M Kısa Vadeli Sınır Uzun Vadeli Sınır
Değerler Değerler
A
* Saatlik Model Sonuçları * Aylık Model Sonuçları
L
A * Günlük Model Sonuçları * Yıllık Model Sonuçları
R

Dağılım Haritaları
TOPOGRAFYA
4423000

Yükseklikler
4422000
1920 m
1900 m
1880 m
Karasu Çayý
1860 m
4421000
Aþkale 1840 m
1820 m
1800 m
Çimento 1780 m
4420000 Fabrikasý 1760 m
1740 m
1720 m
1700 m
1680 m
4419000
1660 m
1640 m
1620 m
1600 m
4418000 1580 m

4417000
641000 642000 643000 644000 645000 646000 647000

Karayolu
Yerleþim

Akarsu
Dağılım Haritaları

 EPA Dağılım
Modeli 4200000
Konsantrasyon
4199000

4198000

4197000 13µg/m³

12µg/m³
4196000
11µg/m³
4195000
Güney-Kuzey (m-m)

10µg/m³
4194000
9µg/m³
4193000 Tesis 8µg/m³

4192000 7µg/m³

4191000 6µg/m³

5µg/m³
4190000
4µg/m³
4189000
Tesis Etki Alaný 3µg/m³
4188000
2µg/m³
4187000 1µg/m³

4186000 0µg/m³

700000 702000 704000 706000 708000 710000 712000 714000 716000

Batý-Doðu (m-m)
Hava Kalitesi Ölçümleri
 Gaz: EN 13528
 pasif örnekleme tüpü
Hava Kalitesi Ölçümleri – Air Quality Measurements
 8 noktada
 2 ay süreli ölçüm Çöken Toz
PM10
 Havada asılı Gaz

partikül madde: 40
CFR Part 50 App. J
 1 aylık sürekli toz 2
noktada
 Çöken Toz: BS 1747
 2 aylık sürekli çöken
toz
 2 noktada
 4365000

Konsantrasyon
4364500

4364000

4363500 Tesis

Y 4363000

E ÇT1
PM-1

Güney - Kuzey (m)

4362500
R
4362000
T
PM2
ÇT2

E 4361500

S 4361000

Pİ 4360500

T
4360000

4359500

4359000
420000 420500 421000 421500 422000 422500 423000 423500 424000 424500
Batý-Doðu (m)

Lejant

PM-1 PM2
PM10 Ölçüm Noktalarý

ÇT1 ÇT2 Çöken Toz Ölçüm Noktalarý

 4365000

4364500

4364000

4363500 Tesis

Y 4363000

E
Güney - Kuzey (m)
R 4362500

4362000
T
E 4361500

S 4361000
Pİ
T 4360500

4360000

Tesis Etki Alaný

4359500

4359000
420000 420500 421000 421500 422000 422500 423000 423500 424000 424500
Batý-Doðu (m)

Lejant

Difüzyon Tüpü Yerleþim Noktalarý

Dikkat edilmesi gerekenler (1)

Ölçüm Noktaları
Modelleme çalışması sonrasında belirlenmelidir
Ulaşılabilir noktalarda ölçüm yapılmalıdır

Akreditasyon ve Çevre Analizleri Yeterlilik

Belgesi
Ölçüm yapılan parametreyi içermelidir
Belge geçerlilik süresi Ölçüm periyodunu kapsamalıdır
Taşeron kullanımında akredite laboratuvar kullanılmalıdır
Dikkat edilmesi gerekenler (2)

Difüzyon Tüpleri
Tüplerin raf ömrü genelde 3 aydır, tüpler eski olmamalıdır
Tüpler 1 ay sonra değiştirilmelidir
Tüplerin analizi akredite laboratuvarda yapılmalıdır
Analiz Laboratuvardan alınan rapor hava kalitesi raporuna eklenmelidir

PM10
Cihazlar akreditasyon belgesinde yer alan standatları sağlamalıdır
Aynı anda 2 noktaya yerleştirilmelidir

Çöken Tozlar
Cihazlar akreditasyon belgesinde yer alan standartları sağlamalıdır
Aynı anda 2 noktaya yerleştirilmelidir
1. ayın sonunda firma yetkilisi toplama kaplarını değiştirmeli, yenisini
takmalıdır.
AKUSTİK ÖLÇÜMLER
AKUSTİK ÖLÇÜMLER

 Çevresel Gürültünün
Değerlendirilmesi ve Yönetimi
Yönetmeliğİ/ A Grubu (TS ISO
8297)
 Gürültü kaynaklarının tesbiti
 Aktif tesis alanının tesbiti
 Gürültü Ölçümleri
 Titreşim Ölçümleri
AKUSTİK ÖLÇÜMLER

 Akustik Rapor
 Gürültü kaynakları
 Tesisin ses gücü
düzeyi
 En yakın yapıdaki
gürültü düzeyi
 Gürültü Haritası
TEŞEKKÜR EDERİZ