Adijabatski procesi

u atmosferi
Adijabatski procesi u atmosferi

Pojam i definicija

Adijabatski procesi su procesi pri kojima ne dolazi

do razmene energije između posmatranog sistema
i okoline.

Procesi u atmosferi su adijabatski zato što su

brzine delića vazduha koji se spuštaju i uzdižu
takve da oni ne razmenjuju toplotu sa okolinom.

Adijabatski procesi su uvek vezani za

uzlazna/silazna kretanja bez obzira da li je do njih
došlo usled nejednakog zagrevanja (podloge) ili
usled odbijanja horizontalnih vazdušnih strujanja
od prepreka (brda, šume i sl.)

Adijabatski procesi u atmosferi su adijabatsko Adijabatski procesi se uvek odnose

hlađenje kod uzlaznih vazdušnih struja i na promenu temperature delića
adijabatsko zagrevanje kod silaznih vazdušnih vazduha koji je suv, tj. nije zasićen
struja. vodenom parom
Adijabatski procesi u atmosferi

Pojam i definicija

Adijabatski procesi su procesi pri kojima ne dolazi

do razmene energije između posmatranog sistema
i okoline.

Procesi u atmosferi su adijabatski zato što su

brzine delića vazduha koji se spuštaju i uzdižu
takve da oni ne razmenjuju toplotu sa okolinom.

Adijabatski procesi su uvek vezani za

uzlazna/silazna kretanja bez obzira da li je do njih
došlo usled nejednakog zagrevanja (podloge) ili
usled odbijanja horizontalnih vazdušnih strujanja
od prepreka (brda, šume i sl.)

Adijabatski procesi u atmosferi su adijabatsko Adijabatski procesi se uvek odnose

hlađenje kod uzlaznih vazdušnih struja i na promenu temperature delića
adijabatsko zagrevanje kod silaznih vazdušnih vazduha koji je suv, tj. nije zasićen
struja. vodenom parom
Adijabatski procesi u atmosferi
Suvoadijabatski i vlažnoadijabatski procesi
Stepen zasićenosti vazduha vodenom
parom zavisi od količine vodene pare u
vazduhu i njegove temperature. Ista
količina vodene pare, u istoj zapremini
vazduha će vazduh činiti više
zasićenim na nižim temperaturama.
Zato se prilikom podizanja i hlađenja
delića vazduha njegova relativna
vlažnost povećava. Sve dok taj iznos ne
dostigne 100% i vazduh ne postane
zasićen vodenom parom ovakvo
uzdizanje se zove suvoadijabatsko.
Promena temperature vazduha u
posmatranom deliću usled
suvoadijabatskog uzdizanja je 1 oC/100
m (suvoadijabatski gradijent).
Ukoliko usled uzdizanja i hlađenja
relativna vlažnost vazduha dostigne
100% i vazduh postane zasićen vodenom
parom ovakvo uzdizanje se zove
vlažnoadijabatsko. Tom prilikom će
doći do kondenzacije vodene pare u
vazduhu i oslobađanja latentne toplote
kondenzacije koja će grejati delić. Od tog
trenutka, temperatura delića će sporije
opadati. Iznos za koji temperatura delića
vazduha opada sa visinom naziva se
vlažnoadijabatksi gradijent, gw i iznosti
od 0,3 do 0,7 oC.
t 1  t d 
gw 
t  t d 
Adijabatski procesi u atmosferi

Suvoadijabatski i vlažnoadijabatski procesi – Fenski efekat

Fenski efekat nastaje kada se vlažan

vazduh uzdiže ne zato što je topliji od okolnog
već zato što je naišao na prepreku. Tada se
vazduh prvo uzdiže suvoadijabatski dok ne
postane zasićen vodenom parom, a zatim
vlažnoadijabatski uz kondenzaciju vodene
pare i oslobađanje latentne toplote. Usled
kondenzacije v.p. Sa porastom visine dolazi
do formiranja oblaka i izlučivanja padavina.
Na vrh planine dolazi suv vazduh koji se na
navetrenoj strani spušta i zagreva po suvoj
adijabati – mnogo brže. Usled toga će na
zavetrenoj strani planine temperatura biti
viša nego na istoj visini na navetrenoj strani.
 Adijabatski procesi u atmosferi

Statička stabilnost atmosfere

Atmosfera se može nalaziti u tri ravnotežna stanja: stabilnom, ne stabilnom i neutralnom

(indiferentnom)

Stabilnost atmosfere zavisi od odnosa temperature vazduha koji se uzdiže i temperature

okolnog vazduha. Kada se uzdiže delić topliji od okolnog vazduha i ako se brže hladi on će na
nekoj visini poprimiti temperaturu okolnog vazduha. Daljim uzdizanjem bi postao hladniji
od okolnog vazduha i morao bi početi da se spušta. Ovakva atmosfera, koja ne favorizuje

uzlazna kretanja već su

gradijenti u njoj takvi da posle
neke visine prestaje uzdizanje
vazduha naziva se statički
stabilna. Ova situacija može da
se desi samo ako je

temperturni gradijent okolnog

vazduha manji od adijabatskog
Adijabatski procesi u atmosferi

Statička stabilnost atmosfere

Stabilnost atmosfere zavisi od odnosa

temperature vazduha koji se uzdiže i
temperature okolnog vazduha.
Kada se uzdiže delić topliji od okolnog
vazduha i ako se sporije hladi, on će sve
vreme, tokom svog uzdizanja, biti topliji i
ređi od okolnog vazduha. Ovakva
atmosfera, koja favorizuje uzlazna
kretanja vazduha bez očiglednog
ograničenja naziva se statički ne
stabilna.
Ova situacija može da se desi samo ako je
temperturni gradijent okolnog vazduha
veći od adijabatskog

što dovodi do njegovog brzeg hlađenja u

odnosu na posmatrani delić
Atmosferski pritisak

Atmosferski pritisak – pojam i definicija

Praktikum (G IV)
Atmosferski pritisak

Atmosferski pritisak - merenje

Živin barometar
Atmosferski pritisak

Atmosferski pritisak - merenje

Deformacioni barometri
Atmosferski pritisak

Atmosferski pritisak – geografska raspodela pritiska na nivou mora

• nizak na Ekvatoru
• visok u suptropskim širinama (30-
45o g.š.)
• nizak na 60o g.š.
• visok na polovima
Atmosferski pritisak

Atmosferski pritisak – raspodela pritiska sa visinom